ΠΕΡΑ ΑΠΟ τα συγκεκριμένα θέματα της ενέργειας, όμως, οι εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων αποκαλύπτουν και μια βαθύτερη αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας.
Έπειτα από αρκετά χρόνια όπου οι στρατηγικές προτεραιότητές της περνούσαν κυρίως μέσα από την Ευρώπη -και ιδιαίτερα στα χρόνια της κρίσης αυτό δεν ήταν επιλογή αλλά ανάγκη-, πλέον η χώρα μας βάζει ξανά όλες τις «μάρκες» της στον αμερικανικό παράγοντα, προϊόν σίγουρα σκληρών πιέσεων από την Ουάσιγκτον αλλά και αντανάκλαση των αντικειμενικών αδυναμιών και ελλειμμάτων της πελαγοδρομούσας Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΑΥΤΗ η αλλαγή έχει σίγουρα ενδιαφέρον από πολιτική και ιδεολογική σκοπιά. Πρώτον, λαμβάνει χώρα υπό τη θετική έως και ενθουσιώδη στάση της ελληνικής κοινής γνώμης, κάποτε της πιο βαθιά αντιαμερικανικής στην Ευρώπη.
Δεύτερον, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα μεταστροφή της κυβερνώσας Κεντροδεξιάς, της παράταξης που, ας μην ξεχνάμε, επέστρεψε στην εξουσία το 2019, στο όνομα της «ευρωπαϊκής κανονικότητας».
Τρίτον, είναι εντυπωσιακό πόση απόσταση έχει διανυθεί, την τελευταία εξαετία, από την εποχή που στα μεγάλα ζητήματα -το Προσφυγικό, το Μακεδονικό, ακόμα και το ίδιο το Ενεργειακόοι αποφάσεις στην Αθήνα περνούσαν μέσα από τις Βρυξέλλες, αν όχι απευθείας από το Βερολίνο.
Η ΕΠΙΣΗΜΗ θέση της Ελλάδας είναι ότι για τη χώρα μας η σχέση Ευρώπης – ΗΠΑ δεν (μπορεί και δεν πρέπει να) είναι ανταγωνιστική.
Η Ελλάδα είναι πιο ισχυρή, όταν η εξωτερική της πολιτική λειτουργεί πολλαπλασιαστικά των κοινών συμφερόντων στην περιοχή των δύο πυλώνων της Δυτικής συμμαχίας.
Οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν στο Ζάππειο, επομένως, δεν είναι κατ’ ανάγκην αντίθετες στα ευρωπαϊκά συμφέροντα.
Η ενεργειακή ασφάλεια των Βαλκανίων, της Ανατολικής Ευρώπης και της Ουκρανίας, ο «Κάθετος Διάδρομος» και η αποσύνδεση από το ρωσικό αέριο είναι όλοι τους στόχοι που θεωρητικά στηρίζει και η Ε.Ε.
ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ εικόνα, όμως, αυτό που έγινε στο Ζάππειο ήταν ότι η Ελλάδα αποδέχτηκε -μάλλον υπερβολικά πρόθυμα- τον ρόλο του μοχλού, μέσω του οποίου η επικυριαρχία των ΗΠΑ επί της Ευρώπης εδραιώνεται στην περιοχή μας, μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει ήδη το 2022, με την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Η ρητορική της Ουάσιγκτον μπορεί να έχει αλλάξει μετά την εκλογή Τραμπ, όμως σε αυτό το ζήτημα, όπως και στα περισσότερα, η πολιτική των ΗΠΑ παρουσιάζει στην πράξη μια εντυπωσιακή συνέχεια.
Και για την κυβέρνηση Τραμπ, όπως και για την κυβέρνηση Μπάιντεν, ο πόλεμος είναι χρυσή ευκαιρία να ανακοπεί η πορεία της Ευρώπης προς τη «στρατηγική αυτονομία».
Η αντικατάσταση του ρωσικού αερίου από το αμερικανικό LNG αλλάζει απλά τους όρους της ενεργειακής υποτέλειας της Ευρώπης.
Οι σκληρές πιέσεις αποκοπής από την Κίνα (η COSCO στον Πειραιά είναι ο επόμενος στόχος) και ο εκβιαστικός «εδώ και τώρα» επανεξοπλισμός της Ευρώπης (με αμερικανικά όπλα) είναι τα επόμενα στάδια.
ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ, φυσικά, να κατηγορήσει κανείς την Ελλάδα -μια χώρα με βαθιά ετεροκαθοριζόμενη (από συμμάχους και τον εξ Ανατολών κίνδυνο) εξωτερική πολιτική και υψηλό βαθμό εξωτερικής πολιτικής και οικονομικής εξάρτησης- γιατί έσπευσε να εκμεταλλευτεί το παράθυρο ευκαιρίας που της παρουσιάστηκε, για να εδραιώσει τη θέση της στον νέο διακανονισμό.
Όπως είπαμε, οι κινήσεις της χώρας μας καταδεικνύουν συνολικά τα τεράστια στρατηγικά ελλείμματα της Ε.Ε., η οποία πλέον, συλλογικά ή ανά κράτος-μέλος, άγεται και φέρεται από τις ΗΠΑ, χωρίς να υπάρχουν ούτε καν τα προσχήματα διπλωματικής ευγένειας της περιόδου Μπάιντεν.
H ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ μετατόπιση του εκκρεμούς της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, όμως, από την απόλυτη ευρωπαϊκή εξάρτηση στην απόλυτη αμερικανική πρόσδεση, παραμένει ένα ζήτημα.
Στον ορίζοντα υπάρχουν αμερικανικά αιτήματα που όχι μόνο δεν είναι αυτονοήτως ταυτιζόμενα με τα ελληνικά συμφέροντα, αλλά πιθανότατα θα μας θέσουν προ σοβαρών διλημμάτων.
Αν και τα συμφραζόμενα είναι φαινομενικά αρκετά διαφορετικά, στην πραγματικότητα η Ελλάδα έχει μπει σε μια νέα φάση απόλυτης εξωτερικής δέσμευσης/εξάρτησης, ανάλογης με αυτήν που είχε ζήσει στα χρόνια της Ευρωκρίσης.
Το μόνο που έχει αλλάξει είναι το ποιος είναι ο επικυρίαρχος.
*Αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο London Metropolitan University
(από την εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ»)