Το ζήτημα των τιμών που απασχόλησε τότε κυβέρνηση και αρμόδιες αρχές διερεύνησε η ΡΑΑΕΥ, η οποία δεν εντόπισε κερδοσκοπικές κινήσεις στην εσωτερική αγορά. Το κυβερνητικό επιτελείο συνέδεσε τότε τις υψηλές τιμές και τις αποκλίσεις με τις τιμές στη δυτική πλευρά του ευρωπαϊκού χάρτη που παρατηρούνται μέχρι και σήμερα, με τις «τεχνικές αδυναμίες» στη δυναμικότητα των διασυνδέσεων μεταξύ Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, τις οποίες και η Ελλάδα ανέδειξε στη συνέχεια στα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. Το πρόβλημα δηλαδή αντιμετωπίστηκε και συνεχίζει να αντιμετωπίζεται ως εξωγενές, αφού τίποτα περίεργο δεν διαπίστωσαν οι εθνικές αρχές.
Ωστόσο ο «μεγεθυντικός» φακός του ACER που ολοκλήρωσε την έρευνά του για εκείνη την περίοδο στην ελληνική αγορά, εντόπισε ευρήματα που δείχνουν ότι η συμπεριφορά προμηθευτών και παραγωγών αλλάζει όταν η αγορά «στενεύει», δηλαδή όταν η διαθέσιμη προσφορά είναι περιορισμένη και η ζήτηση υψηλή. Σε αυτές τις συνθήκες, ορισμένοι παίκτες φαίνεται να διαμορφώνουν τις προσφορές τους με τρόπο που ωθεί τις τιμές τεχνητά προς τα πάνω. Η εικόνα των προσφορών το κρίσιμο διάστημα (καλοκαίρι) 2024 τις βραδινές ώρες είναι «συμβατή με περιορισμένη ανταγωνιστική λειτουργία και πιθανή άσκηση ισχύος στην αγορά», διαπιστώνει ο ACER. Αν και δεν κατονομάζει συγκεκριμένες επιχειρήσεις και περιστατικά η ανάλυση του ACER δείχνει ότι τη συγκεκριμένη περίοδο παραγωγοί και προμηθευτές προσαρμόζουν την προσφορά και τη ζήτηση κατά τρόπο που σύμφωνα με τον ACER «ενδέχεται να έχει συμβάλει στις ακραίες τιμές». Ο Ευρωπαίος Ρυθμιστής καλεί τη ΡΑΑΕΥ να προχωρήσει σε περαιτέρω διερεύνηση, προκειμένου να εξεταστεί εάν ασκήθηκε χειραγώγηση ή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης (π.χ. με απόκρυψη ικανότητας παραγωγής).
Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες της «Κ», ο ACER έχει εντοπίσει συνολικά 14 περιπτώσεις πιθανής χειραγώγησης της αγοράς, οι οποίες έχουν σταλεί στη ΡΑΑΕΥ για διερεύνηση εδώ και δύο μήνες, διαδικασία που έχει ξεκινήσει η αρμόδια Αρχή.
Η ανάλυση του ACER κάλυψε την περίοδο 15 Ιουνίου – 15 Σεπτεμβρίου 2024 και εξέτασε τις καμπύλες προσφοράς – ζήτησης, για να αξιολογήσει πώς μεταβλήθηκαν όταν η αγορά έγινε πιο «σφιχτή» τις βραδινές ώρες και πώς οι μεταβολές αυτές επηρέασαν τις τιμές. Το δείγμα περιλάμβανε 93 παρατηρήσεις, δηλαδή 93 ζεύγη καμπυλών προσφοράς και ζήτησης. Για να εκτιμήσει πιθανή χειραγώγηση δημιούργησε τέσσερα σενάρια. Στο ακραίο σενάριο που αφορά στις 4 Σεπτεμβρίου όταν η τιμή της μεγαβατώρας εκτοξεύτηκε στις 8 το βράδυ στα 942 ευρώ, ο ACER διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε «σχεδόν καμία προσφορά πώλησης μεταξύ 200-900 ευρώ/MWh». Και οι δύο πλευρές της αγοράς, σημειώνει ο ΑCER, «δείχνουν αλλαγές στη στρατηγική υποβολής προσφορών, οι οποίες πιθανόν συνέβαλαν στις υψηλές τιμές».
Σε ένα σενάριο που στο σύστημα υπήρχε εκείνη την ώρα πρόσθετη διαθέσιμη ισχύ 650 MWh από μία υποθετικά ανταγωνιστική μονάδα, σύμφωνα με το σενάριο που εξέτασε ο ACER η τιμή της μεγαβατώρας θα μειωνόταν στις 8 το βράδυ κατά 630 ευρώ, δηλαδή αντί για 942 θα είχε διαμορφωθεί στα 312 ευρώ, που σημαίνει τρεις φορές χαμηλότερα. «Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι όταν η αγορά είναι “σφιχτή”, η μη διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα ή οι περιορισμοί στις διαζωνικές ανταλλαγές έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές της αγοράς», σημειώνει ο ACER. Eπισημαίνει επίσης ότι «οι μεταβολές στους παράγοντες της πλευράς της προσφοράς επηρεάζουν σημαντικά τις τιμές της αγοράς, ιδίως όταν η αγορά είναι πιεσμένη. Αυτό σημαίνει ότι, σε τέτοιες συνθήκες, η άσκηση δύναμης αγοράς (market power) μπορεί να καταστεί πιο επικερδής». Αν η ανάλυση επιβεβαιωθεί, θα πρόκειται για σαφή ένδειξη ότι η ελληνική αγορά ηλεκτρισμού παραμένει ευάλωτη σε πρακτικές ολιγοπωλιακής επιρροής. Και αυτό, σε μια περίοδο που οι πολίτες και οι επιχειρήσεις δοκιμάζονται από το ενεργειακό κόστος, δεν αποτελεί απλώς τεχνικό ζήτημα, αλλά θέμα δημοσίου συμφέροντος.
«Διερευνούμε τις περιπτώσεις που μας υπέδειξε ο ACER. Aν μας έχει διαφύγει κάτι θα το δούμε», δηλώνει στην «Κ» ο πρόεδρος της ΡΑΑΕΥ Δημήτρης Φούρλαρης. Σύμφωνα με τον ίδιο, στην έρευνα που έκανε η ΡΑΑΕΥ για εκείνη την περίοδο διαπίστωσε πολύ υψηλές προσφορές από μια συγκεκριμένη τεχνολογία (τα νερά) και κάλεσε σε ακρόαση τη ΔΕΗ. Οι προσφορές κρίθηκαν αποδεκτές, όπως αναφέρει στην «Κ», καθώς η ΔΕΗ εξήγησε ότι τα νερά σε συνθήκες που τα αποθέματα στους ταμιευτήρες είναι χαμηλά τιμολογούνται βάσει συγκριτικού κόστους με τις πιο ακριβές μονάδες, δηλαδή το φυσικό αέριο, τους λιγνίτες και τις εισαγωγές ώστε να μην καταναλώνονται. Η ΔΕΗ δηλαδή έκανε προσφορές σε πολύ υψηλές τιμές για να κρατήσει εκτός αγοράς τα υδροηλεκτρικά εξοικονομώντας πολύτιμους υδάτινους πόρους. Στην έρευνα διαπιστώθηκε ότι λόγω της στενότητας της αγοράς στον άξονα από τη Βουλγαρία μέχρι την Ουκρανία εάν η ΔΕΗ δεν τιμολογούσε ακριβά την υδροηλεκτρική παραγωγή της θα «στέγνωναν» οι ταμιευτήρες για να πάει φθηνή ενέργεια σε καταναλωτές γειτονικών χωρών, συνθήκη που σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ καθιστά αποδεκτές τις προσφορές της.
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)