Εχουν τη δυνατότητα, ξέρετε, να στείλουν και στους γείτονές τους. Αλλά όπως είπα, η ιδέα του Διαδρόμου Νότου-Βορρά που θα εκκινεί από εκεί (σ.σ.: την Ελλάδα), η συμμετοχή τους στο σχήμα 3+1, υπάρχουν περισσότεροι πόροι στην Ανατολική Μεσόγειο, κάθε είδους ευκαιρίες να σπάσει η εξάρτηση που είχε η Ανατολική Ευρώπη από τη Ρωσία. Και αυτή η εξέλιξη, περισσότερο από το ΝΑΤΟ, να σταματήσει την απειλή της σύγκρουσης κατά μήκος του συνόρου, που γνωρίζουμε ότι συνεχίζεται για περισσότερο από έναν αιώνα. Ας τελειώνουμε με αυτή. Ας κατασκευάσουμε τις υποδομές και ας διασφαλίσουμε ότι αυτές οι χώρες θα έχουν μια ευκαιρία να ευημερήσουν και να έχουν εθνική ασφάλεια, να γίνουν ισχυροί σύμμαχοι, πλήρεις εταίροι με τον υπόλοιπο κόσμο».
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον Νταγκ Μπέργκαμ. Ειπώθηκαν στις 24 Οκτωβρίου σε εκδήλωση που πραγματοποίησε το Foundation for Defence of Democracies – FDD, μια αμερικανική δεξαμενή σκέψης με φιλοϊσραηλινές –και ενίοτε σφόδρα επικριτικές για την Τουρκία– απόψεις, και στην οποία μίλησε ο υπουργός Εσωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Μπέργκαμ, που έχει αναλάβει από τον περασμένο Φεβρουάριο την ηγεσία του Εθνικού Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας (National Energy Dominance Council), το οποίο ίδρυσε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, θα είναι ίσως το κορυφαίο όνομα που θα συμμετάσχει στην 6η Σύμπραξη για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (Partnership for Transatlantic Energy Cooperation, P-TEC), η οποία πραγματοποιείται Πέμπτη και Παρασκευή (6-7 Νοεμβρίου) στην Αθήνα.
Ο Κάθετος Διάδρομος και η Ουκρανία, το «3+1» και ο IMEC
Είναι ξεκάθαρο ότι η διοργάνωση του P-TEC στην Αθήνα είναι τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά σημαντική για την Ελλάδα. Από (γεω)πολιτικής απόψεως, φαίνεται ότι έχουν πλέον ωριμάσει αρκετά οι συνθήκες για να μπορέσει η χώρα να αποτελέσει κρίσιμο ενεργειακό κόμβο με σκοπό τη μεταφορά αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου από τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας και από την Αλεξανδρούπολη (στα ανοιχτά της οποίας βρίσκεται ο πλωτός σταθμός επαναεριοποίησης – FSRU) μέσω του Κάθετου Διαδρόμου (Vertical Corridor – VGC) και Βουλγαρίας-Ρουμανίας-Μολδαβίας προς την Ουκρανία (ενώ παράλληλα υπάρχει και έτερη διαδρομή προς την Κεντρική Ευρώπη).
Αυτή η εξέλιξη δεν πρέπει να ιδωθεί ανεξάρτητα από τη διαφαινόμενη επανενεργοποίηση του σχήματος «3+1» (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ), καθώς φέρεται να έχει προγραμματιστεί συνάντηση των τεσσάρων υπουργών Ενέργειας στο περιθώριο του P-TEC. Αλλωστε οι αμερικανικοί ενεργειακοί κολοσσοί Chevron και Exxon Mobil έχουν επίσης ενεργοποιηθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, με την περιοχή δυτικά/νοτιοδυτικά και νότια/νοτιοανατολικά της Κρήτης να συγκεντρώνει μεγάλο ενδιαφέρον. Δεν αποκλείεται μάλιστα, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής», η Exxon Mobil να ανακοινώσει τη λήψη της επενδυτικής απόφασης για την πραγματοποίηση ερευνητικής γεώτρησης νοτιοδυτικά της Κρήτης εντός του 2027.
Γενικότερα, πάντως, η Ανατολική Μεσόγειος φιγουράρει ψηλά στους αμερικανικούς σχεδιασμούς και στο πλαίσιο προώθησης του Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC), για τον οποίο η Ελλάδα φιλοδοξεί να αποτελέσει τον καταληκτικό προορισμό (Πειραιάς). Ισως σε αυτό το σημείο να εντάσσονται οι πληροφορίες ότι οι Αμερικανοί εξετάζουν τρόπους ελέγχου του μεγαλύτερου ελληνικού λιμένος, που σήμερα ανήκει στην κινεζική Cosco.
Deals για το αέριο και η επίσκεψη Ζελένσκι στην Αθήνα
Ωστόσο, η διήμερη συνάντηση του Ζαππείου θα προσφέρει, όπως φαίνεται, την πλατφόρμα και για σημαντικές επιχειρηματικές συμφωνίες ή ανακοινώσεις, με την Ουκρανία να αποτελεί κρίσιμο κομμάτι στη «μεγάλη εικόνα». Σύμφωνα μάλιστα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι αναμένεται να επισκεφθεί την Αθήνα στις 16 Νοεμβρίου, με την ενεργειακή συνεργασία, αλλά και ιδέες για αμυντική συνδρομή, να συνιστούν βασικά κεφάλαια στην ατζέντα των συνομιλιών του.
Αλλωστε, το βλέμμα των αμερικανών και των ευρωπαίων συμμετεχόντων στο P-TEC θα είναι στραμμένο σε πιθανές συμφωνίες αγοράς αμερικανικού LNG μεταξύ εταιρειών από τις ΗΠΑ (π.χ. Cheniere, ConocoPhillips) και ελληνικών εταιρειών (π.χ. ΔΕΠΑ και Metlen), καθώς θα πρέπει να καλυφθεί το κενό που θα δημιουργήσει μελλοντικά η παύση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, αλλά και για εξαγωγή ποσοτήτων μέσω Ελλάδος στην Ουκρανία (π.χ. δια της ουκρανικής DTEK).
Η διαφαινόμενη διευθέτηση του προβλήματος με τα τέλη διέλευσης από τον Κάθετο Διάδρομο «λύνει τα χέρια» των εταιρειών, ενώ παράλληλα ο νέος σταθμός συμπίεσης φυσικού αερίου του ΔΕΣΦΑ στην Κομοτηνή θα αυξήσει σημαντικά τη δυνατότητα εξαγωγών αερίου, που θα φθάνει εκεί και από τον αγωγό ΤΑΡ (με προέλευση το Αζερμπαϊτζάν). Η εμπλοκή των Αμερικανών αναμένεται επίσης να τροφοδοτήσει συζητήσεις για νέες πλωτές εγκαταστάσεις επαναεριοποίησης (FSRU) στην Ελλάδα, με δύο σχέδια να υπάρχουν ήδη στο μυαλό των ιθυνόντων (σ.σ.: του Dioriga Gas της Motor Oil στους Αγίους Θεοδώρους, αλλά και του «Αργώ» της Mediterranean Gas στον Βόλο).
Μία αποστροφή που θα συζητηθεί
Ωστόσο, μία συγκεκριμένη αποστροφή από όσα είπε στις 24 Οκτωβρίου ο Νταγκ Μπέργκαμ στο FDD δεν θα έπρεπε να περάσει απαρατήρητη: «Και αυτή η εξέλιξη (σ.σ.: να παύσει η εξάρτηση της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης από το ρωσικό αέριο), περισσότερο από το ΝΑΤΟ, να σταματήσει την απειλή της σύγκρουσης κατά μήκος του συνόρου, που γνωρίζουμε ότι συνεχίζεται για περισσότερο από έναν αιώνα. Ας τελειώνουμε με αυτή» είπε ο αμερικανός υπουργός Εσωτερικών, χωρίς να εξειδικεύσει. Μοιάζει όμως προφανές ότι το «σύνορο» στο οποίο αναφερόταν πιθανότατα αφορά στο σύνορο που εκκινεί από τη Θράκη και καταλήγει στην Ανατολική Μεσόγειο…
Είναι αρκετά σαφές το τελευταίο διάστημα ότι στην Ουάσινγκτον έχει αρχίσει και ωριμάζει η ιδέα για κάποιου είδους διευθέτηση, όχι μόνο των ελληνοτουρκικών διαφορών, αλλά ευρύτερα των διαφορών στην Ανατολική Μεσόγειο – κάτι που συνδέεται με την εμπλοκή στην οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών. Η υπερδραστηριότητα του Μασάντ Μπούλος, του αμερικανού υψηλόβαθμου απεσταλμένου για Αραβικές και Αφρικανικές Υποθέσεις, με επίκεντρο τη Λιβύη, έχει πυροδοτήσει διάφορες κινήσεις, με άδηλη προς το παρόν έκβαση.
Το περιφερειακό σταυρόλεξο είναι δύσκολο προς επίλυση. Η προώθηση του Κάθετου Διαδρόμου ευνοεί την Αθήνα, αλλά ήδη έχουν αρχίσει να ακούγονται φωνές αντίδρασης από την Αγκυρα, η οποία προσπαθεί να εμφανιστεί αρεστή στην Ουάσινγκτον, επιδιώκοντας να απεξαρτηθεί σταδιακά από τις εισαγωγές ρωσικού αερίου, και εσχάτως πραγματοποιεί εισαγωγές από το Ιράκ και το Καζακστάν.
Αν ο Κάθετος Διάδρομος προχωρήσει γρήγορα, η Αγκυρα θα έχανε τον μοχλό πίεσης του Turk Stream που διοχέτευε ρωσικό αέριο, καθώς οι πρόσφατες κινήσεις της ΕΕ τον βάζουν στη «μαύρη λίστα» – εκτός αν το αέριο που θα μπαίνει σε αυτόν δεν είναι ρωσικής προέλευσης. Παράλληλα, ακόμη και στα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα ενημέρωσης, όπως η εφημερίδα Milliyet, καταγράφεται ο εκνευρισμός για την επανενεργοποίηση του σχήματος «3+1», σε αντίθεση με τις υπεραισιόδοξες δηλώσεις του αμερικανού πρέσβη στην Αγκυρα, Τομ Μπάρακ, ότι η πολιτική του προέδρου Τραμπ θα οδηγήσει «σε ευθυγράμμιση (alignment) από την Κασπία μέχρι τη Μεσόγειο». Το παιχνίδι μόλις αρχίζει.
*Από Protagon.gr