από τουρκικής πλευράς την άρση των κυρώσεων των ΗΠΑ, έτσι ώστε να μπορέσουν κάποια στιγμή να αποκτήσουν F-35.
Το παζάρι δεν φαίνεται να πήγε και πολύ καλά: δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια Ερντογάν και Πούτιν έχουν σφυρηλατήσει στενές σχέσεις, προφανώς και η αντίδραση του τούρκου δημοσιογράφου έξω από τον Λευκό Οίκο, που πιάστηκε on camera να λέει ότι «πήραμε τ’ @&$%δια μας», ήταν δικαιολογημένη. Οπως δικαιολογημένη ήταν και η αντίδραση του εκπροσώπου του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, που δήλωσε την επομένη της συνάντησης ότι εναπόκειται στην Τουρκία να αποφασίσει με ποιον θα κάνει εμπόριο. «Είναι ένα κυρίαρχο κράτος που αποφασίζει μόνο του σε ποιους τομείς θα συνεργαστεί μαζί μας. Και αν ορισμένοι τύποι εμπορίου σε ορισμένα αγαθά θεωρηθούν θετικοί για την τουρκική πλευρά, τότε η Τουρκία θα συνεχίσει να το πράττει», είπε.
Πιθανότατα, σε μια ξεχωριστή στιγμή αναλαμπής, ο Τραμπ ήξερε τι έκανε όταν έλεγε στον τούρκο ομόλογό του να… κόψει τα ορυκτά καύσιμα από τη Ρωσία. Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και μετά, η Τουρκία έχει καταστεί ένας από τους κορυφαίους εισαγωγείς ρωσικού αργού, φυσικού αερίου, αλλά και προϊόντων πετρελαίου, παγκοσμίως, τροφοδοτώντας επί της ουσίας με «καυτό» χρήμα την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 είχε αναδειχθεί, από τον 14ο μεγαλύτερο αγοραστή ρωσικού αργού πετρελαίου πριν από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στον τρίτο μεγαλύτερο εισαγωγέα, πίσω από την Κίνα και την Ινδία.
Κατά το τρίτο έτος του πολέμου, έως και τον Φεβρουάριο του 2025, οι τρεις μεγαλύτεροι αγοραστές ρωσικών ορυκτών καυσίμων, δηλαδή η Κίνα (78 δισ. ευρώ), η Ινδία (49 δισ.) και η Τουρκία (34 δισ.), ήταν υπεύθυνοι για το 74% των συνολικών εσόδων της Ρωσίας στον συγκεκριμένο τομέα. Και σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Κέντρου Ερευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA), με έδρα το Ελσίνκι, τον Ιούνιο του 2025 η Τουρκία εισήγαγε ρωσικά ορυκτά καύσιμα αξίας 2,3 δισ. ευρώ, τον Ιούλιο 3,1 δισ. και τον Αύγουστο, έναν μήνα πριν από τη συνάντηση Τραμπ- Ερντογάν, άλλα τρία δισ., παγιώνοντας τη θέση της ως Νο 3 εισαγωγέας παγκοσμίως.
Από τα τέλη του 2024, δε, φιγουράρει ως ο Νο 1 αγοραστής ρωσικών προϊόντων πετρελαίου, ήτοι βενζίνη, ντίζελ, κηροζίνη, λιπαντικά, πετροχημικές πρώτες ύλες και βαρύτερα προϊόντα, όπως άσφαλτος. Προφανώς και ο Τραμπ, ή μάλλον αυτοί που τον συμβουλεύουν, ήξεραν τι έκαναν όταν έβαζαν τον αμερικανό πρόεδρο να παζαρέψει βάζοντας μπροστά τις εισαγωγές της Τουρκίας από τη Ρωσία. Οπως και ξέρουν ότι η αντικατάσταση ενός μεγάλου μέρους αυτών των εισαγωγών θα ήταν δαπανηρή, τόσο για τις σχέσεις Ερντογάν-Πούτιν, όσο και για τα τουρκικά διυλιστήρια, που έχουν αποκομίσει τεράστια κέρδη όλα αυτά τα χρόνια.
Οπως προκύπτει από εκτιμήσεις του CREA, μόνο το 2023 και το 2024, όταν δηλαδή πήραν μπρος οι εισαγωγές μεγάλων ποσοτήτων ρωσικού πετρελαίου, τα τρία μεγάλα τουρκικά διυλιστήρια φαίνεται πως είχαν όφελος τουλάχιστον τρία δισ. δολάρια, δεδομένου ότι απολάμβαναν μειώσεις τιμής, από πέντε έως και 20 δολάρια το βαρέλι.
Ενα από τα μεγαλύτερα διυλιστήρια πετρελαίου της Τουρκίας είναι το STAR, στην Αλιάγα, το οποίο ανήκει στην Κρατική Εταιρεία Πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν (SOCAR). Εως το 2023, στους πρώτους μήνες του πολέμου, η τροφοδοσία με ρωσικό αργό έφτανε το 25% των ποσοτήτων που τροφοδοτούνταν στο διυλιστήριο. Η στρατηγική άλλαξε δραστικά τον Οκτώβριο του 2023, με τη SOCAR να λαμβάνει 1,3 δισ. δολάρια ΗΠΑ δάνειο από τη Lukoil, τη δεύτερη μεγαλύτερη ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία, και από εκείνο το χρονικό σημείο και έπειτα η εξάρτηση του STAR σε ρωσικό αργό έφτασε έως και το 98%.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι τα πετρελαϊκά προϊόντα που παράγονται στα τουρκικά διυλιστήρια με ρωσικό αργό είναι καλοδεχούμενα στις χώρες που έχουν λάβει αυστηρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας – ακόμα και στις ΗΠΑ, της οποίας ο πρόεδρος ζητά πλέον από τον τούρκο ομόλογό του να… κόψει το ρωσικό πετρέλαιο.
Σύμφωνα με στοιχεία του CREA, οι εισαγωγές προϊόντων πετρελαίου στις ΗΠΑ από το διυλιστήριο STAR στο πρώτο εξάμηνο του 2024 απέφεραν έσοδα 38,3 εκατ. ευρώ για την εταιρεία Lukoil, η οποία έχει υποστεί κυρώσεις από την αμερικανική κυβέρνηση. Στο ίδιο χρονικό διάστημα οι αμερικανικές εισαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων από τα τρία τουρκικά διυλιστήρια που χρησιμοποιούν κατά κόρον ρωσικό αργό αυξήθηκαν περισσότερο από τρεις φορές σε ετήσια βάση και απέφεραν στο Κρεμλίνο περίπου 125 εκατ. ευρώ σε φορολογικά έσοδα.
Δεν είναι μόνο οι ΗΠΑ σε αυτό: Οι συνολικές ποσότητες αργού που επεξεργάστηκαν τα τουρκικά διυλιστήρια για την εξαγωγή πετρελαϊκών προϊόντων σε χώρες της ΕΕ και της G7 εξασφάλισαν φορολογικά έσοδα ύψους 750 εκατ. ευρώ για τη Ρωσία, μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2024. Και όλα αυτά χάρη στο «παραθυράκι της διύλισης», το οποίο επιτρέπει στις χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις, όπως η Τουρκία, η Κίνα και η Ινδία, να εισάγουν ρωσικό αργό, να το διυλίζουν και να εξάγουν τα διυλισμένα προϊόντα σε χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις.
Σημειώνεται ότι ολόκληρο το 2024, δυτικές χώρες εισήγαγαν προϊόντα αξίας περίπου 16 δισ. ευρώ από τα τρία διυλιστήρια της Τουρκίας και άλλα τρία διυλιστήρια της Ινδίας. Για να παραχθούν αυτά τα προϊόντα χρησιμοποιήθηκε και ρωσικό αργό αξίας 6,1 δισ., έτσι ώστε να δημιουργηθούν προϊόντα για τις χώρες που έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.
Κατά την πρόσφατη συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, ο τούρκος πρόεδρος φέρεται να δεσμεύθηκε για την αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG αξίας 43 δισ. δολαρίων από τις ΗΠΑ μέσα στην επόμενη 20ετία – μια πολύ πιο ακριβή επιλογή από το ρωσικό φυσικό αέριο. Σύμφωνα με στοιχεία του CREA, η Τουρκία παίζει διπλό ρόλο στα έσοδα της Ρωσίας από τις πωλήσεις φυσικού αερίου μέσω αγωγών: αφενός αγοράζει κάτι λιγότερο από το 1/3 των εξαγόμενων ποσοτήτων –για παράδειγμα, τους καλοκαιρινούς μήνες το ποσοστό που προμηθευόταν επί των συνολικών πωλήσεων κυμαινόταν στο 27-28%–, αφετέρου, μέσω του TurkStream, προμηθεύει τον Νο 1 αγοραστή φυσικού αερίου, που δεν είναι άλλος από την ΕΕ.
*Από το Protagon.gr