wwf-odigoi.gr και αφορούν στις “Συμμετοχικές διαδικασίες για το σχεδιασμό, ίδρυση και διαχείριση ΘΠΠ” αλλά και στο “Σχεδιασμό και εφαρμογή συστημάτων επιτήρησης και φύλαξης” για τις περιοχές αυτές. Μία συνολική αποτύπωση με εύληπτο τρόπο προτάσεων και εργαλείων που μπορούν να υποστηρίξουν τη διαχείριση τόσο των υπαρχόντων, όσο και των μελλοντικών ΘΠΠ στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων και των δύο νέων εθνικών θαλάσσιων πάρκων στις νότιες Κυκλάδες και στο Ιόνιο.
Το 2013 με πρωτοβουλία του WWF Ελλάς και άλλων περιβαλλοντικών φορέων ξεκίνησε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα προστασίας και διαχείρισης για τη χερσαία και θαλάσσια περιοχή της Γυάρου. Δώδεκα χρόνια μετά, η ΘΠΠ της Γυάρου αποτελεί πρότυπο διαχείρισης μιας προστατευόμενης περιοχής, υπό την ευθύνη της κεντρικής διοίκησης. Μέσω την οδηγών αυτών, όλη αυτή την πολύτιμη εμπειρία είναι πλέον διαθέσιμη σε όλους, βοηθώντας να αναδειχθεί η σημασία της οργανωμένης και ενεργούς συμμετοχής και συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων, καθώς και η σημασία της σύγχρονης επιτήρησης με απώτερο σκοπό την αποτελεσματική διαχείριση και προστασία των ΘΠΠ στη χώρα.
Οι οδηγοί έρχονται σε μια περίοδο κομβική για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος στη χώρα μας καθώς αφενός βρισκόμαστε εν αναμονή της θέσπισης του Προεδρικού Διατάγματος που θα κατοχυρώσει τη θεσμική θωράκιση της Γυάρου, και αφετέρου αναμένεται η θεσμοθέτηση των δύο νέων εθνικών θαλάσσιων πάρκων στις νότιες Κυκλάδες Αιγαίο και στο Ιόνιο.
Οι Οδηγοί και το περιεχόμενό τους
Ο Οδηγός Καλών Πρακτικών Συμμετοχικών Διαδικασιών καταγράφει τις εμπειρίες από τη λειτουργία της “Επιτροπής Συνδιαχείρισης της Γυάρου” και τις διαδικασίες διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους φορείς που εφαρμόστηκαν στην περιοχή. Η ανάπτυξη συμμετοχικών διαδικασιών και οργανωμένης διαβούλευσης, για κρίσιμα συλλογικά ζητήματα μιας κοινότητας, μπορεί να λειτουργήσει ως χρήσιμο εργαλείο για τους φορείς λήψης αποφάσεων που επιθυμούν την ελαχιστοποίηση των συγκρούσεων και την αποτελεσματική εφαρμογή βιώσιμων πολιτικών. Στην περίπτωση της Γυάρου, η Επιτροπή Συνδιαχείρισης δημιουργήθηκε το 2016 ως ένα πρωτοποριακό σχήμα συμμετοχής και διαβούλευσης, με στόχο να διαμορφώσει προτάσεις για ολοκληρωμένα μέτρα προστασίας, αλλά και δράσεις ήπιας ανάπτυξης της Γυάρου.
Με γνώμονα τα διδάγματα που προκύπτουν από τη λειτουργία της συγκεκριμένης Επιτροπής, ο οδηγός αυτός παρουσιάζει το πλαίσιο των ενεργειών που πρέπει να ληφθούν υπόψη για την επίτευξη μιας ολοκληρωμένης συμμετοχικής διαδικασίας (π.χ. η επιλογή των μελών, η συμφωνία σε ένα κοινό όραμα, ο ρόλος τους εξωτερικού διαμεσολαβητή, η εφαρμογή της διαβούλευσης, σχεδιασμός συναντήσεων, κτλ).
Ο Οδηγός Καλών Πρακτικών Επόπτευσης & Φύλαξης παρουσιάζει το καινοτόμο σύστημα επιτήρησης της ΘΠΠ Γυάρου, που συνδυάζει υψηλή τεχνολογία απομακρυσμένης επιτήρησης με παραδοσιακές μεθόδους φύλαξης. Ο οδηγός περιγράφει αναλυτικά τη διαδικασία σχεδιασμού, εγκατάστασης, υλοποίησης και αξιολόγησης του συστήματος, επισημαίνοντας τα διδάγματα από την αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων προστασίας ειδών και οικοτόπων στην περιοχή (π.χ. λιβάδια Ποσειδωνίας, Μεσογειακή φώκια).
Ο Σπύρος Κοτομάτας, υπεύθυνος προγράμματος του WWF Ελλάς στη Γυάρο, δήλωσε: “Όταν πριν 12 χρόνια ξεκινήσαμε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας πρότυπης ΘΠΠ στη Γυάρο, η πρόκληση φάνταζε μεγάλη, σύνθετη αλλά και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Σήμερα, κλείνοντας ένα μεγάλο κύκλο δράσεων και παρεμβάσεων, η περιοχή της Γυάρου είναι πλέον προστατευόμενη, και με την αναμενόμενη έκδοση του προβλεπόμενου Προεδρικού Διατάγματος η μακροπρόθεσμη προστασία της θα είναι διασφαλισμένη, ενώ παράλληλα υπάρχει πλέον ένας κρατικός φορέας, ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ), που έχει την ευθύνη διαχείρισής της. Πετύχαμε πολλά και αποτύχαμε σε κάποια. Τα διδάγματα ήταν πολλά και ιδιαίτερα κρίσιμα και οφείλαμε να τα μοιραστούμε με την υπόλοιπη κοινότητα που ασχολείται με τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών και την προστασία της φύσης. Οι δύο Οδηγοί Καλών Πρακτικών, ευελπιστούμε ότι θα είναι χρήσιμοι σε όλους όσοι αγωνίζονται για την ουσιαστική προστασία της φύσης στη πράξη. Ελπίζουμε ότι με τη χρήση τους, η ΘΠΠ Γυάρου δεν θα μείνει απλά σαν μια επιτυχημένη και σημαντική εξαίρεση αλλά θα αποτελέσει χρήσιμο και καθοριστικό εργαλείο για την αποτελεσματική διαχείριση και ουσιαστική προστασία των ΘΠΠ στη χώρα μας αλλά και στη Μεσόγειο”.
Η δημιουργία των δύο ψηφιακών Οδηγών Καλών πρακτικών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Δημιουργία Οδηγών Καλών Πρακτικών από την εμπειρία της ίδρυσης και διαχείρισης της ΘΠΠ Γυάρου», το οποίο εντάσσεται στο Πρόγραμμα «Ενσωμάτωση των βέλτιστων πρακτικών και των διδαγμάτων από τη ΘΠΠ Γυάρου στο Εθνικό Σύστημα Διαχείρισης Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών της Ελλάδας» που εκπονεί το WWF Ελλάς. Ο σχεδιασμός και η παραγωγή των Οδηγών ανατέθηκε και υλοποιήθηκε από την εταιρεία ΟΙΚΟΜ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΠΕ (ΟικοΜ ΕΠΕ).