Η προσέγγισή τους, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Sustainability Science, στοχεύει να εντοπίσει πού μπορεί να εμφανιστούν αυτά τα σημεία, πόσο κοντά βρισκόμαστε στην επίτευξή τους και ποιες ενέργειες μπορούν να τα προωθήσουν.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μετρήσιμη προσέγγιση αυτών των σημείων καμπής μπορεί να βοηθήσει να επιταχυνθεί η παγκόσμια μετάβαση από συστήματα υψηλής εκπομπής άνθρακα, προτού να είναι πολύ αργά.
«Η παγκόσμια οικονομία μειώνει τις εκπομπές της τουλάχιστον πέντε φορές πιο αργά από ό,τι απαιτείται για να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού, που προβλέπει περιορισμό της υπερθέρμανσης σε κάτω των 2°C», δήλωσε ο Τιμ Λέντον, συν-συγγραφέας από το Global Systems Institute του Πανεπιστημίου του Έξετερ, που μελετά την κλιματική αλλαγή και τα σημεία καμπής από τη δεκαετία του 1990.
«Η πρόκληση τώρα είναι να εντοπίσουμε πιθανά θετικά σημεία καμπής και τις ενέργειες που μπορούν να τα φέρουν πιο γρήγορα — αποφεύγοντας ταυτόχρονα τη φρούδα ελπίδα για την ύπαρξή τους ή την απλοποίηση της φύσης, των κινητήριων δυνάμεων και των επιπτώσεών τους.»
Τι είναι το θετικό σημείο καμπής;
Τα σημεία καμπής είναι κατώφλια όπου μια μικρή παρέμβαση μπορεί να πυροδοτήσει μεγάλες, συχνά μη αναστρέψιμες αλλαγές. Είναι το σημείο όπου η αλλαγή αυτοτροφοδοτείται μέσα σε ένα σύστημα, προκαλώντας τη μετάβασή του από μια κατάσταση σε μια άλλη.
Οι κλιματολόγοι έχουν προειδοποιήσει εδώ και χρόνια για τα αρνητικά σημεία καμπής — όπως το λιώσιμο των παγετώνων και το απόψυξη του αιώνιου παγετού (permafrost) — που ωθούν τον πλανήτη προς την καταστροφή. Ωστόσο, η παρούσα μελέτη εστιάζει στα πιθανά κρίσιμα σημεία για δράση υπέρ του κλίματος.
«Τα θετικά σημεία καμπής στις ανθρώπινες κοινωνίες και οικονομίες μπορούν να προκαλέσουν ταχεία μείωση των εκπομπών και άλλων περιβαλλοντικών βλαβών», αναφέρουν οι συγγραφείς. Ο καθορισμός αυτών των σημείων θα μπορούσε να αποτελέσει το κλειδί για τον σχεδιασμό καλύτερων πολιτικών και την αναγνώριση των στιγμών όπου μικρές αλλαγές ανοίγουν τον δρόμο για μεγαλύτερες.
Η μεθοδολογία τους εξετάζει πού παρόμοια συστήματα έχουν ήδη «φτάσει στο σημείο καμπής» στο παρελθόν, πότε η αλλαγή έγινε αυτοσυντηρούμενη και ποιοι παράγοντες μπορεί να επιταχύνουν ή να καθυστερήσουν αυτή τη διαδικασία.
Οι συγγραφείς διαχωρίζουν επίσης το «τίναγμα» προς τις πράσινες εναλλακτικές από το «απομάκρυνση» από τα ορυκτά καύσιμα και τις ανθρακούχες δραστηριότητες, υποστηρίζοντας ότι και τα δύο είναι απαραίτητα για ουσιαστικές μειώσεις εκπομπών.
Έφεραν ως παράδειγμα τα κάποτε αδιανόητα απαγορευτικά μέτρα για το κάπνισμα, που δείχνουν πόσο γρήγορα μπορούν να αλλάξουν οι στάσεις. Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Μιλάνο — η βιομηχανική πρωτεύουσα της Ιταλίας — έχουν ήδη απαγορεύσει το κάπνισμα σε πολλές εξωτερικές δημόσιες περιοχές.
Πού εμφανίζονται ήδη σημεία καμπής;
Αν και μπορεί να ακούγεται ιδεαλιστικό, πολλές τέτοιες αλλαγές είναι ήδη σε εξέλιξη.
Δύο πρόσφατες αναφορές του ΟΗΕ διαπίστωσαν ότι η παγκόσμια στροφή στην ανανεώσιμη ενέργεια έχει περάσει πλέον ένα «θετικό σημείο καμπής», όπου η ηλιακή και αιολική ενέργεια θα συνεχίσουν να γίνονται φθηνότερες και πιο διαδεδομένες. Πάνω από το 90% των νέων έργων ανανεώσιμης ενέργειας κοστίζουν πλέον λιγότερο από τα ορυκτά καύσιμα.
Καθώς τα ηλεκτρικά οχήματα (EVs) γίνονται φθηνότερα και πιο εύκολα στην υιοθέτηση, ολοένα περισσότεροι άνθρωποι τα οδηγούν. Πέρυσι, η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) ανέφερε ότι τα EVs θα πρέπει να αντιστοιχούν στο 50% των παγκόσμιων πωλήσεων αυτοκινήτων μέχρι το 2030 — μέρος μιας ευρύτερης μετάβασης προς ανανεώσιμη ενέργεια και πράσινες επιλογές παγκοσμίως.
Η αύξηση των EV στην Ευρώπη συμβάλλει στη μείωση των επίμονων υψηλών εκπομπών. Παρόλο που οι μεταφορές παραμένουν ο πιο ρυπογόνος τομέας της Ευρώπης, οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η ήπειρος είναι σε καλό δρόμο να εξοικονομήσει 20 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα μόνο από τα EV φέτος.
«Γνωρίζουμε ότι τα θετικά σημεία καμπής μπορούν να συμβούν σε τομείς όπως η ενέργεια και οι οδικές μεταφορές, και πιστεύουμε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι κοντά σε σημείο καμπής στην υιοθέτηση των αντλιών θερμότητας», δήλωσε ο συν-συγγραφέας Στιβ Σμιθ, επίσης από το Global Systems Institute του Έξετερ.
Καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι υιοθετούν αντλίες θερμότητας, ηλιακά πάνελ ή ηλεκτρικά οχήματα, η απόδοσή τους βελτιώνεται, οι τιμές πέφτουν και η υποδομή επεκτείνεται — όλα αυτά ενισχύουν την υιοθέτηση και επιταχύνουν τη μετάβαση. «Άλλες μετασχηματιστικές αλλαγές — όπως μια σημαντική στροφή μακριά από την κατανάλωση κρέατος — μπορεί επίσης να είναι πιο πιθανές απ’ ό,τι φαίνονται», πρόσθεσε.
Από τη θεωρία στην πράξη
Οι συγγραφείς έχουν κάνει τη μεθοδολογία τους ανοικτή για όλους, ώστε να μπορεί να βελτιωθεί, να εμπλουτιστεί ή να χρησιμοποιηθεί στην πράξη. Ελπίζουν ότι αυτό θα επιτρέψει σε ερευνητές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να εντοπίσουν και να ενεργοποιήσουν αυτές τις θετικές αλυσιδωτές αντιδράσεις πιο γρήγορα.
Ο Φρανκ Γκιελς, συν-συγγραφέας από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, ανέφερε ότι η προσέγγιση αυτή μπορεί να βοηθήσει στο να επικεντρωθούν οι προσπάθειες για το κλίμα στις πιο σημαντικές στιγμές. «Αυτά τα [θετικά σημεία καμπής] προσφέρουν κρίσιμα αντίδοτα στην απαισιοδοξία που συχνά διαχέεται στους δημόσιους διαλόγους για την κλιματική μετρίαση, τόσο στην πολιτική όσο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.»
Από Euronews