δεκαετία κυρίως λόγω των μειωμένων επιδοτήσεων. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε να αποτύχει στους κλιματικούς στόχους της.
Ανησυχίες έχει προκαλέσει η νέα μελέτη της SolarPower Europe που δημοσιεύτηκε σήμερα και προβλέπει μείωση 1,4% στις εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών για το 2025. Αν επαληθευτεί αυτή η εκτίμηση για σύνδεση 64,2 GW ηλιακής ενέργειας στο ευρωπαϊκό δίκτυο, τότε θα είναι η πρώτη μείωση στην ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών που καταγράφεται για μία δεκαετία, με τις εγκαταστάσεις να βρίσκονται σε συνεχή άνοδο από το 2016. Εντούτοις, το αποτέλεσμα αυτό δεν εκπλήσσει πολλούς καθώς οι εγκαταστάσεις είχαν ήδη επιβραδυνθεί τους προηγούμενους μήνες, με τον ρυθμό ανάπτυξης να πέφτει στο 3% για το 2024 έπειτα από το εντυπωσιακό 51% για το 2023.
Οι νέες εγκαταστάσεις ηλιακής ενέργειας στην ΕΕ ανά έτος. Πηγή: Bloomberg
Ο βασικός λόγος για αυτή την αντιστροφή είναι το τέλος των κρατικών επιδοτήσεων που αποφασίστηκε σε αρκετά ευρωπαϊκά κράτη, αφενός λόγω των διαφορετικών πολιτικών προτεραιοτήτων, και αφετέρου λόγω της γρήγορης ωρίμανσης των ευρωπαϊκών αγορών ΑΠΕ. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, οι οικιακές εγκαταστάσεις ήταν εκείνες που είχαν το μεγαλύτερο βάρος στην επιβράδυνση του τομέα, έχοντας περιοριστεί σχεδόν στο μισό ποσοτικά από τα δύο προηγούμενα έτη. Και παρόλο που τα φωτοβολταϊκά πάρκα συνεχίζουν να αυξάνονται, αντιμετωπίζουν παρόμοιες δυσκολίες από άποψη ζήτησης και χρηματοδότησης.
Πολλές κυβερνήσεις της Ευρώπης έχουν μειώσει ή και ακυρώσει τα οικονομικά κίνητρα που παρείχαν για την ανάπτυξη των ΑΠΕ. Σε επίπεδο νοικοκυριού αυτό μπορεί να σήμαινε απευθείας επιδοτήσεις ή ειδικές φοροαπαλλαγές, ενώ σε επίπεδο επένδυσης μπορεί να σήμαινε προνομιακή χρηματοδότηση και ευνοϊκές τιμές. Όμως οι δημοσιονομικές πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν αναγκάσει τις ηγεσίες να επιλέξουν ανάμεσα στην πράσινη μετάβαση και άλλους τομείς όπως οι αμυντικές δαπάνες. Ταυτόχρονα, η ταχύτατη ανάπτυξη των ΑΠΕ κατά την προηγούμενη δεκαετία έχει δημιουργήσει στρεβλώσεις στις αγορές, όπως για παράδειγμα οι μηδενικές τιμές λόγω της πλεονάζουσας παραγωγής ΑΠΕ, προβληματίζοντας τις κυβερνήσεις. Ως εκ τούτου, αυτή η επιβράδυνση των ηλιακών εγκαταστάσεων θεωρείται προσωρινή λύση από ορισμένους, οι οποίοι προτιμούν την “αυτορρύθμιση” της αγοράς, παρά μία άμεση παρέμβαση με πολιτικό κόστος.
Βέβαια, η καθυστέρηση ενός τομέα-κλειδί για την ενεργειακή μετάβαση στέλνει απαισιόδοξα μηνύματα για το μέλλον του όλου εγχειρήματος. Όπως υπογραμμίζει η SolarPower Europe, η ΕΕ θα μπορούσε να αποτύχει στον στόχο της για 750 GW ηλιακής ισχύος μέχρι το 2030, με την τρύπα να υπολογίζεται στα 27 GW. Αυτές οι εκτιμήσεις, όμως, βασίζονται στους σημερινούς ρυθμούς, κάτι που σημαίνει ότι μία δραματική στροφή στην ευρωπαϊκή πολιτική όπως αυτή που καταγράφεται στις ΗΠΑ θα μπορούσε να ανοίξει ακόμα περισσότερο την ψαλίδα. Πέραν από την αποτυχία της ενεργειακής μετάβασης, αυτό θα προκαλούσε και σοβαρά προβλήματα στην προσπάθεια απεξάρτησης από τα ρωσικά καύσιμα, και ειδικά το ρωσικό φυσικό αέριο. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Ιούνιος 2025 ήταν ο πρώτος μήνας στην ιστορία οπότε η ηλιακή ενέργεια ήταν η μεγαλύτερη πηγή στο ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης, φτάνοντας το 22%.