Παρόμοια έκκληση στους ομολόγους της στην ΕΕ απηύθυνε η υφυπουργός ενέργειας της Αυστρίας, Ελίζαμπετ Τσέετνερ, σε συνάντηση στο Λουξεμβούργο τη Δευτέρα, όπως ανέφεραν διπλωμάτες που γνωρίζουν τις συζητήσεις.
Οι δηλώσεις αυτές από την πλευρά της Βιέννης σηματοδοτούν την πρώτη φορά μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022 που ένα κράτος μέλος της ΕΕ - πέραν της Ουγγαρίας ή της Σλοβακίας, που έχουν πιο σταθερή φιλορρωσική στάση - έχει ανοιχτά προτείνει την επανέναρξη των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μόλις τελειώσει ο πόλεμος. Αλλά και η Ιταλία, η οποία εισήγαγε το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού φυσικού αερίου που εισέρρευσε πέρυσι στην ΕΕ, σύμφωνα με το think-tank Ember, είχε προτείνει την επιλογή επανέναρξης των εισαγωγών φυσικού αερίου μόλις τελειώσει ο πόλεμος, σε συζητήσεις κεκλεισμένων των θυρών. Πάντως, εκπρόσωπος του Ιταλού υπουργού Ενέργειας αρνήθηκε να σχολιάσει μετά από ερώτημα των Financial Times.
Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν πρότεινε την Τρίτη να απαγορευτούν σταδιακά οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου από την 1η Ιανουαρίου, με πλήρη παύση εισαγωγών από το 2028 - ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα των ειρηνευτικών συνομιλιών. Σε περίκλειστες χώρες, όπως η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, θα δοθούν μεγαλύτερες περίοδοι χάριτος για να καταργήσουν σταδιακά τις βραχυπρόθεσμες συμβάσεις για ρωσικό φυσικό αέριο, ενώ οι υπόλοιπες χώρες της ΕΕ θα πρέπει να τερματίσουν αυτές τις συμβάσεις έως τις 17 Ιουνίου 2026.
Από την πλευρά του, ο Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Νταν Γιούργκενσεν, δήλωσε ότι μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία «δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει στο να αρχίσουμε ξανά να εισάγουμε ρωσικό φυσικό αέριο». «Αυτή θα ήταν μια πολύ ασύνετη απόφαση, επειδή αυτό θα γέμιζε απλώς ξανά το πολεμικό θησαυροφυλάκιο του Πούτιν με χρήματα. Νομίζω ότι αυτό θα σήμαινε ότι επαναλάβουμε τα λάθη που έχουμε κάνει στο παρελθόν», πρόσθεσε.
Η ΕΕ επικαλείται το εμπορικό δίκαιο για την προτεινόμενη απαγόρευση, προκειμένου να παρακάμψει οποιοδήποτε πιθανό βέτο από την Ουγγαρία ή τη Σλοβακία, όπως ανέφεραν οι FT τη Δευτέρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα βασιστεί στην «εξαίρεση ασφαλείας» που προβλέπουν οι κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Αυτή η ρήτρα, ωστόσο, έχει χρησιμοποιηθεί από την κυβέρνηση Τραμπ, με τις Βρυξέλλες να διστάζουν να την επικαλεστούν από φόβο για το προηγούμενο που δημιουργεί για άλλες χώρες.
Ο Γιούργκενσεν δήλωσε ότι, σε αντίθεση με το καθεστώς κυρώσεων, το οποίο υπόκειται σε ομόφωνη υποστήριξη από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ κάθε έξι μήνες, η προτεινόμενη απαγόρευση «θα ισχύει μέχρι κάποιος να αποφασίσει να την αλλάξει». Χαρακτήρισε το μέτρο ως «άνευ προηγουμένου και ισχυρό».
Από την πλευρά τους, αξιωματούχοι της ΕΕ δήλωσαν ότι η απαγόρευση θα μπορούσε να οδηγήσει σε υποθέσεις διαιτησίας, ωστόσο πρόσθεσαν ότι η πρόταση ήταν αρκετά σαφής ώστε οι εταιρείες να μπορούν να επικαλεστούν ρήτρες ανωτέρας βίας στις συμβάσεις τους. Αρκετές χώρες έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι η νομική βάση για την απαγόρευση δεν θα είναι αρκετά ισχυρή ώστε να επιτρέψει στις εταιρείες να επικαλεστούν ρήτρες ανωτέρας βίας στις υπάρχουσες συμβάσεις τους χωρίς να καταβάλουν βαριές ποινές στη Ρωσία.
Σε αντίθεση με άλλα ορυκτά καύσιμα — η ΕΕ απαγόρευσε τις εισαγωγές ρωσικού άνθρακα το 2022 και η G7 εισήγαγε ανώτατο όριο τιμών στο ρωσικό πετρέλαιο το 2023 — το φυσικό αέριο δεν έχει υπόκειται σε περιορισμούς της ΕΕ. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες χώρες έχουν σε μεγάλο βαθμό σταματήσει να εισάγουν ρωσικό φυσικό αέριο, ιδίως η Γερμανία, παρόλο που αυτό είχε ως αποτέλεσμα η οικονομία της να επηρεαστεί σοβαρά. Ωστόσο, οι εισαγωγές ρωσικού υγροποιημένου φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί, αγγίζοντας πέρυσι τα επίπεδα-ρεκόρ των 16,5 εκατ. τόνων.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν συζητήσει και παλαιότερα το εάν η επιστροφή στο ρωσικό φυσικό αέριο θα πρέπει να αποτελεί μέρος των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία — με την Κομισιόν να αντιτίθεται σθεναρά σε μία τέτοια κίνηση.
Οι Βρυξέλλες προτείνουν επίσης την απαγόρευση των αγωγών Nord Stream που συνδέουν τη Γερμανία με τη Ρωσία — ένα μέτρο που εγκρίθηκε από τον Γερμανό καγκελάριο Φρήντριχ Μερτς ως ένα μέσο για να παύσουν τυχόν πιθανές εσωτερικές συζητήσεις σχετικά με την επιστροφή στο φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο. Η Λεονόρε Γκεβέσσλερ, πρώην υπουργός Ενέργειας της Αυστρίας, δήλωσε την Τρίτη ότι τα «θετικά μηνύματα της Βιέννης για ανανέωση εισαγωγών φυσικού αερίου» από τη Ρωσία θα οδηγήσουν τη χώρα «σε μια εντελώς λανθασμένη πορεία και θα φέρουν σε δύσκολη θέση την Αυστρία σε επίπεδο ΕΕ». Η Αυστρία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο εδώ και δεκαετίες, εισάγοντας περίπου το 80% του φυσικού αερίου της από τη χώρα πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Αυτή η εξάρτηση βασίστηκε σε μακροπρόθεσμες συμβάσεις μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της αυστριακής OMV, στην οποία το κράτος κατέχει το 31,5%.
Η OMV διέκοψε τους δεσμούς της με την Gazprom σε μια ιστορική διακοπή τον περασμένο Δεκέμβριο μετά από μια μακροχρόνια διαμάχη σχετικά με τη σύμβαση. Η Βιέννη έχει λάβει μέτρα για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού της, ιδίως μέσω της προμήθειας φυσικού αερίου από άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία.
Η χώρα, η οποία είναι πολιτικά ουδέτερη αλλά υποστηρίζει τις κυρώσεις, έχει δεχθεί κριτική για την καθυστέρηση στη μείωση αυτής της εξάρτησης από την έναρξη του πολέμου. Οι γείτονές της, Ουγγαρία και Σλοβακία, που έχουν φιλορρωσικές κυβερνήσεις και εξακολουθούν να εξαρτώνται από το ρωσικό φυσικό αέριο, έχουν εκφράσει ένθερμα την αντίθεσή τους στο σχέδιο της Ευρωπαϊκή Επιτροπής να τερματίσει όλες τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία έως το 2027.