Όλα δείχνουν πλέον ότι το επόμενο μεγάλο μέτωπο της ναυτιλιακής γεωπολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα είναι ένα λιμάνι πρώτης γραμμής, αλλά ένα μικρό αποθηκευτικό τέρμιναλ σε ένα ελληνικό νησί, που όμως βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι.
Όλα δείχνουν πλέον ότι το επόμενο μεγάλο μέτωπο της ναυτιλιακής γεωπολιτικής στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα είναι ένα λιμάνι πρώτης γραμμής, αλλά ένα μικρό αποθηκευτικό τέρμιναλ σε ένα ελληνικό νησί, που όμως βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι.
Tο αν η Ελλάδα θα θέσει έγκαιρα τα όρια της πολιτικής διαπραγμάτευσης εξαρτάται όχι μόνο από την κυβέρνηση αλλά και από την ετοιμότητα του θεσμικού πλαισίου να ανταποκριθεί σε μια εποχή αθέατων συμφωνιών.
Η ελληνική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, με όλες τις σχετικές υπηρεσίες σε διαρκή επαγρύπνηση. Ειδικά σε περιπτώσεις περιοχών που βρίσκονται πλησίον στρατιωτικών εγκαταστάσεων ή εθνικής σημασίας υποδομών, οι αρμόδιες αρχές προχωρούν σε ελέγχους ιδιοκτησίας και επενδυτικών σχεδίων, ώστε να εξασφαλίζεται η πλήρης διαφάνεια.
Τα νησιά που διερευνώνται
Η γεωγραφική τοποθέτηση των νησιών που εξετάζονται δεν είναι τυχαία. Καλύπτουν ζωτικά σημεία της Ανατολικής Μεσογείου και του νατοϊκού αμυντικού άξονα.
Στη Ρόδο, αναφέρθηκε ανεπίσημα προσέγγιση για χρήση χώρων παλαιού ναυτικού χαρακτήρα. Στη Λέρο - με σημαντική στρατιωτική παρουσία- υπήρξε ερώτημα για μίσθωση αποθηκευτικού χώρου κοντά στο λιμάνι. Στην Κρήτη, το επίκεντρο φαίνεται να αφορά logistics γύρω από τη Σούδα, γεγονός που προκάλεσε σχεδόν αυτόματη διπλωματική κινητοποίηση.
Στη Σύρο
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Σύρου, όπου υπάρχει ήδη λειτουργικό ναυπηγείο με στρατηγικό χαρακτήρα.
Το Νεώριο ανήκει στον Όμιλο ONEX, που διατηρεί στενούς δεσμούς με την Ουάσιγκτον -τόσο μέσω των αμερικανικών προγραμμάτων χρηματοδότησης όσο και μέσω των ναυπηγικών πρότζεκτ που φέρνουν πλοία του αμερικανικού στόλου ή συμβεβλημένων ναυλωτών για επισκευές.
Το νέο κεφάλαιο της κινεζικής παρουσίας στο Αιγαίο με επίκεντρο την Κρήτη, τη Ρόδο, τη Λέρο και τη Σύρο
Αυτό καθιστά τη Σύρο πολύ δύσκολο «στόχο» για οποιαδήποτε διείσδυση κινεζικού ενδιαφέροντος και πιθανό λόγο για προσπάθειες προσέγγισης μέσω τρίτων, ώστε να υπάρξει επαφή χωρίς θεσμική αναμέτρηση.
Δεν υπάρχει καμία κρατική κινεζική εταιρεία πίσω από τις επίσημες επαφές. Η προσέγγιση γίνεται μέσω εταιρειών logistics που λειτουργούν σε Ουγγαρία, Πολωνία και Βέλγιο, με επενδυτικά κεφάλαια από Ασία και offshore εταιρείες.
Δύο περιπτώσεις
Σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις, σύμφωνα με τις πληροφορίες της «Political», η τελική χρηματοδοτική πηγή εντοπίζεται σε κινεζικό κρατικό fund με παράλληλη παρουσία στον τομέα των εμπορικών λιμανιών στην Αφρική.
Ένα επιπλέον στοιχείο που καθιστά τις κινεζικές κινήσεις κρίσιμες αφορά τη διαχείριση δεδομένων μεταφορών. Οι σύγχρονες υποδομές logistics δεν είναι απλώς αποθήκες· είναι κόμβοι πληροφορίας, με δυνατότητα καταγραφής, προγραμματισμού και επηρεασμού των ροών φορτίου.
Οι εταιρείες που έχουν συνδεθεί με το κινεζικό εν- διαφέρον ειδικεύονται σε data platforms για ναυτιλιακές αλυσίδες -τεχνολογίες που επιτρέπουν την πρόβλεψη και επανακατεύθυνση φορτίων ανάλογα με τις συνθήκες.
Η δυνατότητα συλλογής και ανάλυσης τέτοιων δεδομένων από ευαίσθητα σημεία -όπως ένα νησιωτικό λιμάνι στην Ανατολική Μεσόγειο- προσδίδει στη διείσδυση μια νέα διάσταση ελέγχου: όχι πλέον χωρικού, αλλά ψηφιακού. Και αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο η γεωπολιτική σημασία της Ελλάδας αναβαθμίζεται περαιτέρω.
Η τακτική θυμίζει προηγούμενα σχήματα εξαγορών υποδομών μέσω «layered structures», με στόχο την απόκρυψη του τελικού ιδιοκτήτη και την αποφυγή πολιτικών ή κοινοτικών ελέγχων.
Το ΥΠΕΝ
Παρότι οι ελληνικές υπηρεσίες είναι ενήμερες για τις κινήσεις, δεν έχει γίνει καμία επίσημη δημόσια τοποθέτηση. Το υπουργείο Ναυτιλίας περιορίζεται σε τεχνική παρακολούθηση, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών -ιδιαίτερα μετά από παρέμβαση της αμερικανικής πρεσβείας- φέρεται να έχει ζητήσει επιπλέον ενημέρωση.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά κάθε κίνηση που αγγίζει περιοχές όπως η Κρήτη και η Σύρος, τις οποίες θεωρούν κρίσιμες για την ευρύτερη στρατηγική σταθερότητα της περιοχής.
Παράλληλα, στις Βρυξέλλες ετοιμάζεται νέο θεσμικό πλαίσιο που θα υποχρεώνει τα κράτη-μέλη να γνωστοποιούν εγκαίρως κάθε επιχειρηματική συναλλαγή που αφορά υποδομές διπλής χρήσης (πολιτικής και στρατιωτικής).
Η Ελλάδα συμμετέχει στη διαμόρφωση των διατάξεων, χωρίς να έχει πάρει ξεκάθαρη θέση στο ζήτημα της νησιωτικής ασφάλειας. Αν υιοθετηθεί η πρόταση όπως έχει, ακόμα και αποθηκευτικοί χώροι logistics κοντά σε λιμάνια θα πρέπει να καταγράφονται σε ευρωπαϊκή βάση δεδομένων με πλήρη ιχνηλασιμότητα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.
Η σκόπιμη απουσία δημοσιότητας δείχνει ότι το ζητούμενο δεν είναι η γρήγορη εμπορική απόδοση αλλά η γεωστρατηγική παρουσία. Διότι δεν πρόκειται για έργα υποδομών αλλά για απόκτηση ερεισμάτων -χώρων, αδειών, δυνατοτήτων εγκατάστασης.
(από την εφημερίδα “Ρolitical”, Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025)