Ο τρόπος με τον οποίο καταρρέουν οι παγετώνες - από τις Άλπεις και τις Άνδεις μέχρι τα Ιμαλάια και την Ανταρκτική - μπορεί να διαφέρει, λένε οι επιστήμονες. Αλλά σχεδόν σε κάθε περίπτωση, η κλιματική αλλαγή παίζει κάποιο ρόλο.
Στην Ελβετία, η πλαγιά του βουνού υποχώρησε την Τετάρτη κοντά στο χωριό Blatten, στη νότια κοιλάδα Lötschental, επειδή η βραχώδης όψη πάνω από τον παγετώνα Birch είχε γίνει ασταθής όταν έλιωσε το μόνιμο πάγωμα του βουνού, με αποτέλεσμα να πέσουν συντρίμμια και να καλύψουν τον παγετώνα τα τελευταία χρόνια, δήλωσε ο Μάρτιν Τρουφέρ, καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Αλάσκα Fairbanks που μελετά τον τρόπο με τον οποίο κινούνται οι παγετώνες.
Ενώ τα συντρίμμια μόνωσαν τον παγετώνα και επιβράδυναν το λιώσιμο, το βάρος τους προκάλεσε την έναρξη της κίνησης του πάγου - η οποία επιταχύνθηκε δραματικά πριν από λίγες εβδομάδες.
Οι αρχές διέταξαν την εκκένωση περίπου 300 ανθρώπων, καθώς και όλου του ζωικού κεφαλαίου, από το χωριό τις τελευταίες ημέρες, «όταν έγινε σαφές ότι υπάρχει μια ολόκληρη βουνοπλαγιά που είναι έτοιμη να καταρρεύσει», δήλωσε ο Τρουφέρ, ο οποίος κατάγεται από την Ελβετία.
Οι παγετώδεις λίμνες αποτελούν απειλή
Οι λίμνες που σχηματίζονται στη βάση των παγετώνων καθώς λιώνουν και υποχωρούν, επίσης, μερικές φορές σκάνε, συχνά με καταστροφικά αποτελέσματα.
Το νερό μπορεί ακόμη και να ανυψώσει έναν ολόκληρο παγετώνα, επιτρέποντάς του να αποστραγγιστεί, δήλωσε ο Τρουφέρ, προσθέτοντας ότι η πρωτεύουσα της Αλάσκας, Juneau, έχει πλημμυρίσει τα τελευταία χρόνια επειδή μια λίμνη σχηματίζεται κάθε χρόνο σε έναν παγετώνα που υποχωρεί γρήγορα και τελικά σκάει.
Το 2022, ένα κομμάτι σε μέγεθος πολυκατοικίας του παγετώνα Μαρμολάντα στα βουνά Ντολομίτες της Ιταλίας αποκολλήθηκε κατά τη διάρκεια ενός καλοκαιρινού καύσωνα, στέλνοντας χιονοστιβάδα συντριμμιών στον δημοφιλή καλοκαιρινό προορισμό πεζοπορίας, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 11 άτομα.
Ένας παγετώνας στην οροσειρά Αρού του Θιβέτ κατέρρευσε ξαφνικά το 2016, σκοτώνοντας εννέα ανθρώπους και τα ζώα τους, ενώ λίγους μήνες αργότερα ακολούθησε η κατάρρευση ενός άλλου παγετώνα.
Καταρρεύσεις έχουν επίσης σημειωθεί στο Περού, συμπεριλαμβανομένης μιας το 2006 που προκάλεσε ένα μίνι τσουνάμι- πιο πρόσφατα, μια παγετώδης λιμνοθάλασσα υπερχείλισε τον Απρίλιο, προκαλώντας μια κατολίσθηση που σκότωσε δύο άτομα.
«Είναι εκπληκτικό μερικές φορές πόσο γρήγορα μπορούν να καταρρεύσουν», δήλωσε ο Λόνι Τόμσον, ειδικός σε παγετώνες στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο. «Η αστάθεια αυτών των παγετώνων είναι ένα πραγματικό και αυξανόμενο πρόβλημα και υπάρχουν χιλιάδες και χιλιάδες άνθρωποι που κινδυνεύουν».
Οι επιστήμονες λένε ότι το λιώσιμο των παγετώνων θα αυξήσει τη στάθμη της θάλασσας για δεκαετίες, αλλά η απώλεια των παγετώνων της ενδοχώρας επηρεάζει επίσης έντονα όσους ζουν κοντά τους και βασίζονται σε αυτούς για την παροχή νερού για πόσιμο νερό και για τη γεωργία.
Υπάρχει τρόπος να αντιστραφεί η κατάσταση;
Οι επιστήμονες λένε ότι τα αέρια του θερμοκηπίου που προέρχονται από την καύση ορυκτών καυσίμων, όπως ο άνθρακας, έχουν ήδη εγκλωβίσει αρκετές αέριες μάζες που προκαλούν υπερθέρμανση, κάτι που σημαίνει ότι πολλοί παγετώνες του πλανήτη μας είναι καταδικασμένοι να λιώσουν.
Για παράδειγμα, οι παγετώνες στις Άλπεις έχουν χάσει το 50% της έκτασής τους από το 1950, και ο ρυθμός με τον οποίο χάνεται ο πάγος επιταχύνεται, με «προβλέψεις... ότι όλοι οι παγετώνες στις Άλπεις θα μπορούσαν να εξαφανιστούν σε αυτόν τον αιώνα», δήλωσε ο Τόμσον.
Η Ελβετία, η οποία έχει τους περισσότερους παγετώνες από κάθε άλλη χώρα στην Ευρώπη, είδε το 4% του συνολικού όγκου των παγετώνων της να εξαφανίζεται το 2023, η δεύτερη μεγαλύτερη μείωση σε ένα μόνο έτος μετά την πτώση κατά 6% το 2022.
Μια μελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι το Περού έχει χάσει περισσότερο από το ήμισυ της επιφάνειας των παγετώνων του τις τελευταίες έξι δεκαετίες και 175 παγετώνες εξαφανίστηκαν λόγω της κλιματικής αλλαγής μεταξύ 2016 και 2020, κυρίως λόγω της αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη στο Science ανέφερε ότι ακόμη και αν οι παγκόσμιες θερμοκρασίες σταθεροποιηθούν στα σημερινά τους επίπεδα, το 40% των παγετώνων του κόσμου θα εξακολουθούσε να χάνεται.
Αλλά αν η αύξηση της θερμοκρασίας περιοριζόταν στον 1,5 βαθμό Κελσίου - το μακροπρόθεσμο όριο αύξησης της θερμοκρασίας από τα τέλη του 1800 που ζητήθηκε από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015 - θα μπορούσε να διατηρηθεί διπλάσια ποσότητα πάγου στους παγετώνες από ό,τι θα συνέβαινε διαφορετικά.
Ακόμα κι έτσι, πολλές περιοχές θα μείνουν χωρίς πάγο ό,τι κι αν γίνει, δήλωσε ο Τρούφερ, ειδικός του Πανεπιστημίου της Αλάσκα.
«Υπάρχουν μέρη στην Αλάσκα όπου έχουμε δείξει ότι δεν χρειάζεται περισσότερη υπερθέρμανση του πλανήτη», για να εξαφανιστούν, δήλωσε ο Τρουφέρ. «Ο λόγος για τον οποίο κάποια ... (εξακολουθούν) να υπάρχουν είναι απλά επειδή χρειάζεται ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα για να λιώσουν. Αλλά το κλίμα είναι ήδη τέτοιο που τα έχει καταστρέψει».
(Πηγή: Euronews)