με συγκεκριμένες προτάσεις και παρεμβάσεις, αναγνωρίζοντας το μεγάλο πρόβλημα που θα επέλθει με την υπερπροσφορά της παραγωγής, της στασιμότητα αναφορικά με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και την ανυπαρξία μέχρι σήμερα της τεχνολογίας αποθήκευσης, κρούαμε τον κώδωνα του κινδύνου, για το χάος που θα επέλθει στην ενεργειακή αγορά και τη δεινή θέση στην οποία θα επέλθουν οι μικρομεσαίοι επενδυτές του κλάδου των Φωτοβολταϊκών. Δυστυχώς, παρόλες τις εισηγήσεις, τις παρεμβάσεις και πιέσεις προς την πολιτική ηγεσία και τους διαχειριστές , οδηγηθήκαμε μοιραία σε κάτι που φαντάζει ότι δεν έχει παρόν και πολύ περισσότερο, δεν έχει μέλλον για τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επενδύσεων.
Μπορεί αυτά που θα πω να φανούν σκληρά είναι όμως πέρα για πέρα αληθινά. Δεν υπήρξαμε, δεν είμαστε και ούτε πρόκειται να υποστηρίξουμε κανενός είδους συνωμοσιολογία. Μέχρι πρότινος θεωρούσαμε ότι επρόκειτο για έναν κακό ενεργειακό σχεδιασμό. Δυστυχώς, με δεδομένη την παθητική στάση του ΥΠΕΝ στην κατάσταση που έχει διαμορφωθεί και την πλήρη απροθυμία ανάληψης κάποιας πρωτοβουλίας, τείνουμε να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για μία μεθόδευση, που στόχο έχει τη συγκέντρωση των Φ/Β σταθμών στα χέρια των μετρημένων στα δάκτυλα του ενός χεριού καθετοποιημένων ομίλων και τη δημιουργία ολιγοπωλίων στον κλάδο της ενέργειας. Δύσκολα μπορεί να εξηγηθεί διαφορετικά η επιμονή στη χορήγηση νέων όρων σύνδεσης, η πολιτική επιλογή του Overbooking, η άνευ προηγουμένου ολιγωρία στην υλοποίηση μονάδων αποθήκευσης, αλλά και η εξοργιστική ανοχή του ΥΠΕΝ στην ασυνέπεια των μεγάλων εταιριών που έχουν λάβει άδειες αποθήκευσης και καθυστερούν σκανδαλωδώς και επιδεικτικά να τις υλοποιήσουν, ζητώντας συνεχώς παρατάσεις. Οι ολέθριες επιλογές αυτές είναι και καταστροφικές και εγκληματικές. Καταστροφικές γιατί στην ουσία μιλάμε πλέον για την πλήρη καταστροφή και αποδιοργάνωση του ενεργειακού κλάδου και εγκληματικές γιατί διαπράττεται από ότι φαίνεται μεθοδευμένη οικονομική εξόντωση όλων των μικρομεσαίων Φ/Β παραγωγών και των τελικών καταναλωτών.
Οι περικοπές δυστυχώς είναι μία νέα οδυνηρή πραγματικότητα για τους παραγωγούς ΑΠΕ και ιδιαίτερα για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας από Φ/Β και δεν είναι μόνo ελληνικό φαινόμενο. Πρέπει όλοι να κατανοήσομε ότι οι περικοπές γίνονται συνήθως συγκεκριμένες ώρες και αυτές όταν υπάρχει περίσσεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Οι ώρες περικοπών από τους διαχειριστές ξεκινούν από τις 10 ή 11 το πρωί και φτάνουν έως τις 4 ή 5 το απόγευμα. Μας διαφεύγει όμως ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Ότι αυτές τις ώρες τα Φωτοβολταϊκά χάνουν το 80% της ημερήσια παραγωγής τους, σε αντίθεση με άλλες τεχνολογίες (αιολικά η μονάδες σταθερής βάσης), οι οποίες έχουν άλλες 19 και πλέον ώρες για να καλύψουν την απώλεια. Άρα λοιπόν, όπως είναι εύκολα κατανοητό, κάποιοι απλώς ζημιώνονται και κάποιοι νομοτελειακά καταστρέφονται.
Εκτός αυτού όμως, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας από Φ/β βιώνουν ταυτόχρονα δύο περικοπές. Μία αυτή των μηδενικών τιμών, οι οποίες θα γίνονται όλο και συχνότερες και που όταν υπερβαίνουν τις δυο ώρες κανένας παραγωγός εκ των πραγμάτων δεν θα πληρώνεται και εκείνες που γίνονται λόγω αυξημένου φορτίου. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του κλάδου, οι περικοπές φέτος θα φτάσουν από 10-12% της ετήσιας παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Το ποσοστό αυτό όμως αναφέρεται ως ποσοστιαία περικοπή σε όλο την παραγόμενη ενέργεια από ΑΠΕ. Αν κάποιος λοιπόν αναγάγει το ποσοστό αυτό ανά τεχνολογία και γνωρίζοντας πότε και με ποιο τρόπο γίνονται οι περικοπές και συνυπολογίζοντας και τις μηδενικές ώρες, ενδεχομένως κάποιος παραγωγός να υποστεί 20 ή 25% απώλειες και κάποιος 3%, αναλόγως της τεχνολογίας. Με την τάση να συνεχίζει να μπαίνει ασύστολα ισχύς ακόμη και σήμερα στο σύστημα, την επόμενη χρονιά οι περικοπές θα φτάσουν έως και 30%, αποσιωπώντας όμως εντέχνως ότι σε κάποιους θα ξεπεράσει το 40 και σε κάποιους τα φτάσει μόλις το 5 έως 8%. Θα επιτρέψουμε λοιπόν αυτή τη μεθοδευμένη εξόντωση να συντελείται και να συνεχίζεται? Αυτό θεωρεί η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ ότι είναι υιοθέτηση όρων ενεργειακής δημοκρατίας στο ελληνικό ενεργειακό γίγνεσθαι?
Είναι δημόσια γνωστή και η θέση μου προσωπικά αλλά και της ΠΟΣΠΗΕΦ, την οποία εκπροσωπώ, ότι το θέμα της ενέργειας θέλουμε πάντα να το βλέπουμε στην ολότητα του και όχι αποσπασματικά. Γιατί κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε στρεβλώσεις και θα απομόνωνε την πραγματική ισόρροπη ανάπτυξη των κλάδου των ΑΠΕ. Μετά λύπης μου όμως διαπιστώνω ακόμη μία φορά, ότι δυστυχώς αυτή την ώριμη συλλογιστική, την έχουμε μόνο εμείς. Εδώ και δύο χρόνια από το βήμα της ετήσια εκδήλωσης της ΠΟΣΠΗΕΦ, αλλά και σε σχετική ημερίδα της ΡΑΕ όπου είχαμε την ευκαιρία να παραβρεθούμε όλοι οι φορείς και όλοι οι τεχνολογίες ανεξαιρέτως, έκανα δημόσιο κάλεσμα για σύμπραξη και συμπαράταξη δυνάμεων απέναντι στο τσουνάμι των περικοπών που έρχεται και το οποίο θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στην ομαλή ανάπτυξη της ενεργειακής αγοράς, αλλά και στη βιωσιμότητα των επενδύσεων μας. Δυστυχώς όμως, αποδεικνύεται πως αυτή η πρωτοβουλία δεν βρίσκει ανταπόκριση από τους άλλους φορείς. Είναι τυχαίο? Φυσικά και όχι. Ο λόγος είναι αυτό που ανέφερα παραπάνω: κάποιοι απλά ζημιώνονται από τις περικοπές, ενώ κάποιοι ως άλλες «Ιφιγένειες», θυσιάζονται στο βωμό των ανισόρροπης ανάπτυξης – περικοπών της ενεργειακής αγοράς. Και αυτό είναι λυπηρό, γιατί δείχνει ότι είμαστε ανώριμοι ως φορείς να σταθούμε στο ύψος των περιστάσεων.
Φυσικά, στο σημείο που έχουμε φτάσει μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν, για να σταματήσει η αιμορραγία, τόσο των μικρομεσαίων Φ/Β παραγωγών, όσο και των τελικών καταναλωτών. Ανέκαθεν σε όλη μου τη συνδικαλιστική πορεία έχω μια συλλογιστική: Το να αιτείσαι είναι στείρο, αλλά το να στοιχειοθετείς και να αιτιολογείς αυτό που αιτείσαι είναι το γόνιμο. Ήμουν και είμασταν οι πρώτοι ως ΠΟΣΠΗΕΦ που εδώ και δυο έτη βλέποντας τον έκτακτο χαρακτήρα των περιστάσεων εισηγηθήκαμε τη δημιουργία ενός έκτακτου μηχανισμού στήριξης, με τη συμμετοχή όλων των τεχνολογιών ΑΠΕ, έναν ανάλογο «ενεργειακό ESM», έτσι ώστε να περάσουμε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι, με την παντελή απουσία αποθήκευσης και με γνώμονα το να σταθούν όρθιοι αυτοί που περισσότερο πλήττονται και να μην δημιουργηθούν φαινόμενα αφανισμού των μικρομεσαίων επενδυτών από την ενεργειακή αγορά. Για το λόγο αυτό λοιπόν προτείναμε και συγκεκριμένους 4 πόρους από τους οποίους θα μπορούσαν να αντληθούν κονδύλια και να διατεθούν για στήριξη των επενδύσεων όλο αυτό το διάστημα.
Συγκεκριμένα:
I. Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης
a. Κατά την περίοδο της πρωτόγνωρης ενεργειακής κρίση που μάστιζε όλη την υφήλιο, η συνεισφορά των ΑΠΕ και κυριώς των Φωτοβολταϊκών ήταν καταλυτική, καθώς χρηματοδότησαν, μέσω του ΕΛΑΠΕ, με περισσότερα από 3 δις ευρώ το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, χρήματα με τα οποία η κυβέρνηση ορθώς έκανε κοινωνική πολιτική στηρίζοντας με επιδότηση στο τιμολόγιο τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Αυτή φυσικά είναι και η μεγάλη συνεισφορά της πράσινης ενέργεια και όλου του κλάδου τω ΑΠΕ, που είναι λοιδορημένος στο ευρύ κοινό . Σήμερα λοιπόν, ένα εύλογο ποσό από ταμείο ενεργειακής μετάβασης πρέπει να καταλήξει στο μηχανισμό αυτό.
II. Ποσοστό από τα δικαιώματα ρύπων. Ένα σημαντικό ποσό θα πρέπει να προέλθει από τα δικαιώματα ρύπων.
III. Λελογισμένη αύξηση ΕΤΜΕΑΡ. Η τελευταία αύξηση στο ΕΤΜΕΑΡ έγινε το 2013. Σήμερα μιλάμε για φθηνή ενέργεια που παράγεται από ΑΠΕ. Για να συνεχίσει να υπάρχει αυτή η φθηνή ενέργεια πρέπει να στηριχθούν και οι παραγωγοί που την παράγουν., σε αυτή την κρίσιμη περίοδο για αυτούς. Συνεπώς, πρέπει να γίνει μία λελογισμένη αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ. Το γεγονός ότι, η φθηνή ενέργεια από ΑΠΕ δεν φτάνει στον τελικό καταναλωτή είναι ευθύνη της πολιτείας, καθώς δεν μερίμνησε να υπάρχει ικανός αριθμός μονάδων αποθήκευσης.
IV. Πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι εξοργιστικό και σκανδαλώδες εν έτη 2025 , με ευθύνες της πολιτικής ηγεσίας, να συνεχίζεται η κερδοσκοπία των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας σε βάρος των παραγωγών, της κοινωνίας και των καταναλωτών. Γνωρίζουμε ότι πολλές ώρες της ημέρας, η οριακή τιμή συστήματος έχει μηδενική τιμή και αυτό θα συνεχίζεται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όσο συνδέονται νέες ΑΠΕ. Την ίδια στιγμή όμως, αυτές τις μηδενικές τιμές δεν τις επωφελείται ο τελικός καταναλωτής. Γιατί άραγε? Γιατί ο προμηθευτής εκείνη την ώρα αγοράζει με τιμή μηδέν και πουλάει με υψηλές τιμές. Προκύπτει λοιπόν αισχροκέρδεια και ένα μέρος των κερδών πρέπει να έρθει στον μηχανισμό που προτείνουμε.
Παράλληλα, Πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα, έστω και καθυστερημένα από το ΥΠΕΝ, το οποίο φέρει την ευθύνη για το γεγονός ότι έχουμε φτάσει σε αυτή την τραγική κατάσταση, προκειμένου να μετριαστεί η επιβάρυνση των μικρομεσαίων Φ/Β παραγωγών, όπως:
1) Μη επιστροφή από τους παραγωγούς Φ/Β της τυχόν υπερβάλλουσας αποζημίωσης από το χρηματιστήριο Ενέργειας για ένα χρονικό διάστημα 2-3 ετών έως ότου επιτευχθούν οι στόχοι υλοποίησης μονάδων αποθήκευσης. Είναι ένα μέτρο που θα συμβάλλει στην ενίσχυση της ρευστότητας των μικρομεσαίων Φ/Β παραγωγών, προκειμένου να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στοιχειωδώς στις υποχρεώσεις τους (δάνεια, ενοίκια, συντηρήσεις, κλπ).
2) Αναστολή χορήγησης περαιτέρω όρων σύνδεσης, έως ότου υλοποιηθούν 4GW μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Δεν έχει απολύτως κανένα νόημα να δίδονται νέοι όροι σύνδεσης και να παίζουμε το παιχνίδι των developers. Οι στόχοι έως το 2035 έχουν επιτευχθεί. Εξαίρεση πρέπει να αποτελέσει η Δυτική Μακεδονία, όπου εκεί διαπράχθηκε ένα έγκλημα με το περιβόητο πολιτικό αφήγημα της απολιγνιτοποίησης, όπου οι πρώτοι που θα επωφελούνταν θα ήταν οι μικρομεσαίοι παραγωγοί, αλλά μέσα σε ένα βράδυ, με την εγκληματική ΥΑ της 12ης Αυγούστου 2022 όλος αυτός ο κόσμος πετάχτηκε στο περιθώριο, για χάρη μεγάλων ενεργειακών ομίλων.
3) Αναστολή κατασκευής για 3 έτη έργων ΑΠΕ που έχουν αδειοδοτηθεί και επανεκκίνηση ανάλογα με το βαθμό εισόδου μονάδων αποθήκευσης. Άλλωστε αυτό προέβλεπε και το ΕΣΕΚ, βαθμιαία εισαγωγή ΑΠΕ ανάλογα με τον βαθμό εισόδου μονάδων Αποθήκευσης, χωρίς να απωλέσουν τα δικαιώματά τους όταν έρθει η ώρα της υλοποίησης.
4) Άμεση ενίσχυση για υλοποίηση συστημάτων αποθήκευσης behind the meter σε υφιστάμενους Φ/Β Σταθμούς. Στους υφιστάμενους Φ/Β Σταθμούς μπορούν άμεσα και γρήγορα να εγκατασταθούν μπαταρίες, ωστόσο πρέπει να υπάρξουν μέτρα στήριξης όπως έχει εισηγηθεί η ΟΔΕ. Είναι η μόνη λύση για να έχουμε άμεσα μπαταρίες στο σύστημα, αφού δεν χρειάζονται νέα δίκτυα, μετασχηματιστές κλπ.
5) Επιδότηση εγκατάστασης μπαταριών χωρίς την προϋπόθεση ύπαρξης Φωτοβολταϊκού σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Με τον τρόπο αυτό, Επιχειρήσεις και νοικοκυριά θα μπορούν να απορροφούν ενέργεια από το δίκτυο τις ώρες που η οριακή τιμή είναι μηδέν ή και αρνητική και θα το χρησιμοποιούν τις άλλες ώρες που η ενέργεια είναι ακριβότερη. Προφανώς, αυτό προϋποθέτει την ολοκλήρωση εγκατάστασης έξυπνων μετρητών που έχει αργήσει χαρακτηριστικά αλλά και την ύπαρξη πορτοκαλί τιμολογίων για όλους.
6) Αυστηρές ποινές στις εταιρίες που έλαβαν άδειες μονάδων αποθήκευσης με κρατική επιδότηση στον πρώτο διαγωνισμό και δεν έχουν προχωρήσει στην υλοποίηση τους στα προβλεπόμενα χρονικά όρια. Είναι ντροπή να συζητάμε για σκανδαλώδεις παρατάσεις και να επιτρέπουμε στην εγχώρια ολιγαρχία να πλουτίζει σε βάρος των μικρομεσαίων Φ/Β παραγωγών και των καταναλωτών.
Τέλος, ως πρόεδρος της ΠΟΣΠΗΕΦ θέλω να διαβεβαιώσω όλα τα μέλη μας, ότι δε θα μείνουμε άπραγοι και δεν θα επιτρέψουμε να συνεχίζει να συντελείται αυτό το έγκλημα σε βάρος των μικρομεσαίων Φ/Β Παραγωγών. Θα δώσουμε τον αγώνα με όλες μας τις δυνάμεις, σε όλα τα επίπεδα, καθώς αγώνας μάταιος, όπως έχω πει και άλλες φορές είναι μόνο αυτός που δεν δόθηκε ποτέ. Και εμείς θα τον δώσουμε με όλες μας τις δυνάμεις μέχρι την τελική δικαίωση. Πρέπει να καταλάβουμε όλοι, ότι είμαστε πάρα πολλοί και ενωμένου μπορούμε να διεκδικήσουμε να επικρατήσει επιτέλους η κοινή λογική και να διασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επενδύσεων μας, αλλά και την πρόσβαση σε φθηνή ενέργεια στην ελληνική κοινωνία.
Για το λόγο αυτό, σας καλούμε ως ΠΟΣΠΗΕΦ στη διευρυμένη Έκτακτη Γενική Συνέλευση του ΣΠΗΕΦ Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής, Κιλκίς, το Σάββατο 14 Ιουνίου στο ξενοδοχείο Hayatt στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να αποφασίσουμε από κοινού τις περαιτέρω κινήσεις μας.
*Γιάννης Παναγής
Πρόεδρος ΠΟΣΠΗΕΦ