Η προσέγγιση αυτή, που πλέον υιοθετείται ευρέως, δεν ήταν πάντοτε αυτονόητη. Είναι ενδιαφέρον ότι ήδη από το 2016, σε δημόσιο άρθρο με τίτλο «Νεο-οθωμανισμός, δημογραφικό, ορυκτοί πόροι και η επερχόμενη σύγκρουση» (εδώ: https://www.huffingtonpost.gr/kinonia/neo-othomanismos-dimografiko-orikti-pori-ke-i-eperchomeni-sigkrousi/),είχε τεθεί με σαφήνεια η διασύνδεση του δημογραφικού διακυβεύματοςμε την Εθνική Ασφάλεια, σε συνδυασμό με τις ευρύτερες γεωστρατηγικές εξελίξεις στην περιοχή. Η θεώρηση αυτή —αν και σήμερα βρίσκει πλέον ευρεία απήχηση— εκείνη την περίοδο δεν αποτελούσε κυρίαρχη οπτική στο δημόσιο διάλογο.
Το 2018ακολούθησε η πρώτη θεσμική παρέμβαση της Βουλής των Ελλήνων με την έκθεση της Διακομματικής Επιτροπής για το Δημογραφικό, όπου επισημάνθηκαν οι εθνικοί κίνδυνοι της πληθυσμιακής συρρίκνωσης (εδώ: https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/510129c4-d278-40e7-8009-e77fc230adef/%CE%95%CE%9A%CE%98%CE%95%CE%A3%CE%97%20%CE%94%CE%99%CE%91%CE%9A%CE%9F%CE%9C%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97%CE%A3%20%CE%9A%CE%9F%CE%99%CE%9D%CE%9F%CE%92%CE%9F%CE%A5%CE%9B%CE%95%CE%A5%CE%A4%CE%99%CE%9A%CE%97%CE%A3%20%CE%95%CE%A0%CE%99%CE%A4%CE%A1%CE%9F%CE%A0%CE%97%CE%A3%20%CE%93%CE%99%CE%91%20%CE%A4%CE%9F%20%CE%94%CE%97%CE%9C%CE%9F%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%A6%CE%99%CE%9A%CE%9F.pdf). Όμως, είχε ήδη προηγηθεί η σκιαγράφηση του προβλήματος —και μάλιστα σε στρατηγικό πλαίσιο— δύο χρόνια πριν.
Παράλληλα, το ζήτημα της αξιοποίησης των ορυκτών πόρων συνδέθηκε, ήδη από τότε, με το δημογραφικό πρόβλημα. Σε άρθρο του 2018 (εδώ: https://www.haniotika-nea.gr/dimografiko-provlima-ke-axiopiisi-ton-orikton-poron/) επισημάνθηκε ότι τα εν δυνάμει έσοδα από την εκμετάλλευση των Ελληνικών υδρογονανθράκων μπορούν να χρηματοδοτήσουν πολιτικές ανάσχεσης της υπογεννητικότητας, να ενισχύσουν τις υποδομές στις παραμεθόριες περιοχές και να υποστηρίξουν δημογραφικά στρατηγικές περιοχές του ελλαδικού χώρου.
Ωστόσο, η καθυστέρηση στην αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, πέρα από οικονομικό κόστος, συνεπάγεται και μια δημογραφική απώλεια ευκαιριών. Μια χώρα με συρρικνούμενο και γηρασμένο πληθυσμό, χωρίς αναπτυξιακή προοπτική στις εστίες της εθνικής της κυριαρχίας, καθίσταται ευάλωτη – όχι μόνο στην άμυνα, αλλά και στη διατήρηση της πολιτισμικής της συνέχειας.
Σήμερα, πλέον, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, ερευνητικά ιδρύματα και δεξαμενές σκέψης εντοπίζουν το δημογραφικό πρόβλημα ως τη μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη απειλή για την Ελλάδα. Αυτή η παραδοχή, όσο οδυνηρή κι αν είναι, ίσως αποτελεί και μια ευκαιρία: για μια εθνική στρατηγική που θα συνδυάζει την άμυνα, την ανάπτυξη και τη δημογραφική αναγέννηση.Αν κάτι προκύπτει από αυτή την εξέλιξη, είναι ότι οι ιδέες που κάποτε φαίνονταν πρόωρες ή περιθωριακές, σήμερα συγκροτούν τον κορμό του δημόσιου διαλόγου.
*Ο Σωτήρης Καμενόπουλος είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης. Οι τομείς του ερευνητικού του ενδιαφέροντος είναι η βιώσιμη αξιοποίηση των ορυκτών πόρων, η γεωπολιτική και η διαχείριση κινδύνων.