το γεγονός ότι δεν μπορεί να τη συναγωνιστεί σε τεχνογνωσία και τιμές, προβάλλει ως μεγάλο της «ατού» τις περιβαλλοντικές ευαισθησίες.
Η Κίνα εξορύσσει περίπου το 70% των σπάνιων γαιών στον κόσμο, δηλαδή τα 17 μεταλλικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται κυρίως σε μαγνήτες οι οποίοι απαιτούνται για πολιτικές και στρατιωτικές τεχνολογίες. Εκείνο ωστόσο που ανησυχεί ιδιαίτερα τις άλλες χώρες δεν είναι τόσο τα αποθέματα, όσο το μερίδιο του «Κόκκινου Δράκου» στην επεξεργασία σπάνιων γαιών, που αγγίζει το 90%. «Η Κίνα είναι τρομερός ανταγωνιστής», λέει ο Ραμόν Μπαρούα διευθύνων σύμβουλος της καναδικής Aclara Resources, η οποία εγκαινιάζει στη Βραζιλία ορυχείο σπάνιων γαιών για να προμηθεύσει ένα εργοστάσιο επεξεργασίας στις ΗΠΑ. Πέρυσι υπέγραψε συμφωνία για την προμήθεια σπάνιων γαιών στη γερμανική VAC, η οποία κατασκευάζει εργοστάσιο στη Νότια Καρολίνα με χρηματοδότηση 94 εκατ. δολ. από το Πεντάγωνο και θα τροφοδοτεί πελάτες όπως η General Motors. «Υπάρχει ένα τσουνάμι ζήτησης», εξηγεί ο Μπαρούα.
Η γεωπολιτική ένταση και η επιβολή νέων δασμών από τις ΗΠΑ στην Κίνα τον περασμένο μήνα τροφοδοτεί το ενδιαφέρον για τα ορυκτά της Βραζιλίας. Η χώρα έχει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα σπάνιων γαιών στον κόσμο μετά την Κίνα, περίπου 21 εκατ. τόνους, σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Αυτό αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 1/5 των γνωστών παγκόσμιων αποθεμάτων – και περισσότερο από 10 φορές από εκείνα που έχουν στη διάθεσή τους οι ΗΠΑ. Η χώρα είναι επίσης πλούσια σε ένα λιγότερο σπάνιο υποσύνολο βαρέων γαιών, συμπεριλαμβανομένων του δυσπροσίου και του τερβίου, αργυρόχρωμων μεταλλικών στοιχείων που εμποδίζουν τους μαγνήτες να χάσουν την αντοχή τους σε υψηλές θερμοκρασίες. Το κόστος εξόρυξης και επεξεργασίας βραζιλιάνικων σπάνιων γαιών, ωστόσο, εκτιμάται ότι είναι περίπου τριπλάσιο από αυτό της Κίνας, πράγμα που σημαίνει ότι οι Δυτικοί αγοραστές πιθανότατα θα πλήρωναν σημαντικό ασφάλιστρο για ορυκτά από τη Βραζιλία.
Η Βραζιλία χαρτογραφεί πιθανά κοιτάσματα σπάνιων γαιών και αναζητεί ίχνη τους σε απόβλητα από άλλα ορυχεία, δήλωσε ο Αλεξάντρ Σιλβέιρα υπουργός Ορυχείων και Ενέργειας της χώρας. «Αυτό το δυναμικό παρουσιάζει μια σημαντική ευκαιρία», είπε. Το πρώτο μεγάλο ορυχείο σπάνιων γαιών της Βραζιλίας εγκαινιάστηκε πέρυσι, 140 χλμ. δυτικά της πόλης Νόβα Ρόμα, όπου η Aclara σχεδιάζει να παράγει. Υποστηριζόμενο από την Denham Capital, εταιρεία ιδιωτικών κεφαλαίων με έδρα τη Βοστώνη, το έργο είναι ένα από τα λίγα εκτός Ασίας που παράγει δυσπρόσιο, τέρβιο, νεοδύμιο και πρασεοδύμιο – στοιχεία που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία μαγνητών υψηλής ισχύος. Οι ΗΠΑ έχουν αφιερώσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια την τελευταία πενταετία για την αναβίωση μονάδων επεξεργασίας σπάνιων γαιών και εργοστασίων μαγνητών που έκλεισαν κατά τη διάρκεια δεκαετιών κινεζικής κυριαρχίας.
Ο Ντόναλντ Τραμπ κήρυξε κατάσταση εθνικής έκτακτης ανάγκης το 2020 λόγω της εξάρτησης των ΗΠΑ από ξένα ορυκτά, συμπεριλαμβανομένων των σπάνιων γαιών, και έχει καταστήσει τον τομέα προτεραιότητα από τότε που επέστρεψε στην εξουσία.
Η Ευρώπη την ίδια στιγμή κάνει επίσης προσπάθειες για να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα. Στόχος της να επεξεργάζεται το 40% των πρώτων υλών που χρειάζεται, ενώ έχει συμφωνήσει ότι καμία χώρα εκτός μπλοκ δεν θα προμηθεύει περισσότερο από το 65% της ετήσιας κατανάλωσής της από έναν κατάλογο καθορισμένων υλικών που περιλαμβάνει τις σπάνιες γαίες.
Το ιστορικό της Βραζιλίας στην εξόρυξη δεν είναι ιδανικό. Η κατάρρευση ενός φράγματος αποβλήτων που ανήκε στην εταιρεία εξόρυξης σιδηρομεταλλεύματος Vale σκότωσε 272 ανθρώπους το 2019, τέσσερα χρόνια μετά την καταστροφή ενός άλλου φράγματος που ανήκε από κοινού στον όμιλο BHP.
Παρ’ όλα αυτά, οι κανονισμοί της λατινοαμερικανικής χώρας είναι αυστηρότεροι από τους κανονισμούς της Κίνας. Η διαδικασία εξόρυξης της Aclara ενέχει επίσης λιγότερους κινδύνους, ανέφεραν οι αναλυτές. Η Κίνα συνήθως εξορύσσει σπάνιες γαίες ανοίγοντας τρύπες σε άργιλο και ξεπλένοντας τις σπάνιες γαίες με διάλυμα θειικού αμμωνίου. Η διαδικασία είναι σχετικά φθηνή, αλλά κινδυνεύει να μολύνει τα γύρω εδάφη και την παροχή νερού. Η Aclara, αντ’ αυτού, σχεδιάζει να εξορύξει τους αργίλους της από βάθος έως και 30 μέτρων και να τους μεταφέρει στο εργοστάσιο για επεξεργασία. «Η έμφαση στις περιβαλλοντικές ανησυχίες είναι η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ αυτού που γίνεται στην Κίνα και αυτού που σχεδιάζει να κάνει η Aclara στη Βραζιλία», καταλήγει ο Τζον Χάκεϊ, ειδικός στις σπάνιες γαίες.
kathimerini.gr