Η μελέτη, που επικεντρώθηκε σε 51 ξενοδοχειακές επιχειρήσεις 4 και 5 αστέρων σε βασικούς τουριστικούς προορισμούς της χώρας, εξετάζει τον βαθμό εφαρμογής βιώσιμων πρακτικών μέσα από τη δημόσια αναφορά σε δράσεις ESG. Η επιλογή του δείγματος βασίστηκε αποκλειστικά στην ύπαρξη δημοσιευμένων στοιχείων στις επίσημες ιστοσελίδες των επιχειρήσεων, εστιάζοντας όχι μόνο στις γενικές δηλώσεις, αλλά και στη δημοσίευση ουσιαστικών εκθέσεων και μετρήσιμων στόχων.
Από τις επιχειρήσεις που εξετάστηκαν, μόνο το 16% δημοσιεύει ολοκληρωμένες Εκθέσεις Βιώσιμης Ανάπτυξης, βασισμένες σε διεθνή πρότυπα όπως τα GRI Standards, ενώ μόλις το 8% τεκμηριώνει ουσιαστικά τη συμβολή του στους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (SDGs). Παράλληλα, ένα 18% των εταιρειών δηλώνουν ότι έχουν λάβει υπόψη τους τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ESRS) για τη συμμόρφωση με την οδηγία CSRD.
Αν και το 41% δηλώνει κάποιας μορφής αναφορά σε πρακτικές ESG, η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων αρκείται σε γενικές δηλώσεις, χωρίς τη χρήση μετρήσιμων δεικτών απόδοσης ή την εφαρμογή διπλής ανάλυσης ουσιαστικότητας (doublemateriality assessment).
Έτσι, η συνολική εικόνα δείχνει ότι η βιωσιμότητα δεν έχει ακόμη ενσωματωθεί στρατηγικά στις περισσότερες επιχειρήσεις. Μόνο το 8% του συνόλου του δείγματος θέτει συγκεκριμένους, ποσοτικοποιημένους στόχους, ενώ μόλις το 4% πραγματοποιεί διπλή ανάλυση ουσιαστικότητας, όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή οδηγία CSRD.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πλήρης απουσία υιοθέτησης των προτύπων του SASB (Hotels & Lodging), τα οποία εστιάζουν σε ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα την οικονομική επίδοση των επιχειρήσεων, γεγονός που μπορεί να υποδηλώνει μια αδυναμία αναγνώρισης της σημασίας τους, αλλά και της ανάγκης κάλυψης θεμάτων που επηρεάζουν την οικονομική αξιολόγηση των επιπτώσεων βιώσιμης ανάπτυξης των εταιρειών αυτών.
Επιπλέον, μόνο το 4% των επιχειρήσεων αναφέρει τη μέτρηση εκπομπών Scope 3 - των πιο κρίσιμων για τον ξενοδοχειακό τομέα, καθώς περιλαμβάνουν έμμεσες εκπομπές σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα.
Η λειτουργία μιας ξενοδοχειακής μονάδας πολυτελείας εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, αλλά συνοδεύεται από έντονο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Οι απαιτήσεις για θέρμανση, ψύξη, φωτισμό, ζεστό νερό και λειτουργία εξοπλισμού οδηγούν σε αυξημένη κατανάλωση ενέργειας, η οποία συχνά βασίζεται σε μη ανανεώσιμες πηγές. Παράλληλα, τα ξενοδοχεία καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες νερού για πλυντήρια, καθαριότητα, πισίνες και άρδευση πράσινων χώρων, με αποτέλεσμα να επιβαρύνουν ιδιαίτερα τις περιοχές με περιορισμένη υδροφορία.
Η παραγωγή απορριμμάτων -από πλαστικά μιας χρήσης έως οργανικά υπολείμματα και χημικά καθαριστικά- σε συνδυασμό με την ανεπαρκή ανακύκλωση, επιτείνει το περιβαλλοντικό φορτίο. Επίσης, η εκτεταμένη χρήση μηχανημάτων και εξοπλισμού ενισχύει την ηχορύπανση, ενώ η έλλειψη επαρκών υποδομών συχνά οδηγεί σε ρύπανση των υδάτων.
Από κοινωνικής πλευράς, ο ξενοδοχειακός τομέας επηρεάζει άμεσα τις τοπικές κοινωνίες. Η εποχικότητα της απασχόλησης, οι χαμηλές αμοιβές σε χαμηλόβαθμες θέσεις και οι αυξανόμενες πιέσεις στη στέγαση (με αυξήσεις ενοικίων και εξώσεις) είναι μερικά από τα βασικά ζητήματα. Επιπλέον, σε περιοχές με έντονη τουριστικοποίηση, η τοπική ταυτότητα αλλοιώνεται, και οι κάτοικοι έρχονται αντιμέτωποι με πολιτιστική ομογενοποίηση και φθορά φυσικών ή ιστορικών μνημείων.
Η μελέτη αναδεικνύει ωστόσο και θετικά παραδείγματα: πολλές επιχειρήσεις εφαρμόζουν προγράμματα περιβαλλοντικής διαχείρισης (όπως BMS - Building Management Systems), επενδύουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (κυρίως ηλιακή), μειώνουν τις εκπομπές CO₂, επαναχρησιμοποιούν νερό από βιολογικούς καθαρισμούς για άρδευση, και εντάσσουν στον σχεδιασμό τους αρχές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Παράλληλα, προωθούν την τοπική γαστρονομία, συνεργάζονται με ΜΚΟ και προσφέρουν εκπαίδευση σε εργαζόμενους και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η μελέτη διατυπώνει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την ενίσχυση της βιώσιμης λειτουργίας στον ξενοδοχειακό κλάδο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιχείρησης:
-Στρατηγική Ενσωμάτωση: Η υιοθέτηση ενός μακροπρόθεσμου οράματος βιωσιμότητας αποτελεί τη βάση για κάθε παρέμβαση. Περιλαμβάνει την ευαισθητοποίηση της διοίκησης και του προσωπικού, την ενίσχυση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής κουλτούρας, και τη δημιουργία οργανωμένων πλάνων δράσης.
-Ανάλυση Ουσιαστικότητας και Δείκτες ESG: Οι επιχειρήσεις καλούνται να προχωρήσουν σε διπλή ανάλυση ουσιαστικότητας, εντοπίζοντας τις βασικές επιπτώσεις της λειτουργίας τους και να τις μετρούν με αξιόπιστους και διαφανείς δείκτες. Η παρακολούθηση πρέπει να συνδυάζεται με τη δημοσίευση ετήσιων Εκθέσεων Βιωσιμότητας, με συγκεκριμένους και ποσοτικοποιημένους στόχους.
- Ανθρακικό Αποτύπωμα και Scope 3: Η πλήρης καταγραφή και διαχείριση των εκπομπών -ιδιαίτερα των Scope 3, που αντιστοιχούν σε έως και 80% των συνολικών εκπομπών του ξενοδοχειακού τομέα- είναι κρίσιμη για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της κλιματικής μετάβασης. Η υιοθέτηση science-based targets αποτελεί απαραίτητο επόμενο βήμα.
- Κυκλική Οικονομία και Προμήθειες: Προτάσσεται η εφαρμογή κυκλικών πρακτικών -όπως η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων υλικών, η υπεύθυνη προμήθεια αγαθών από τοπικούς και εποχικούς προμηθευτές, και η κατάργηση προϊόντων μιας χρήσης, ειδικά σε είδη περιποίησης και συσκευασίες.
- Πιστοποίηση και Διαφάνεια: Η απόκτηση αναγνωρισμένων πιστοποιήσεων βιωσιμότητας (πχ Green Key, Travelife) δεν αποτελεί μόνο εργαλείο marketing αλλά και μοχλό εμπιστοσύνης. Η σύνδεσή τους με μετρήσιμα αποτελέσματα, στόχους και δράσεις ενισχύει την αξιοπιστία και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
- Κοινωνική Συνεισφορά και Τοπική Διασύνδεση: Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη οφείλει να στηρίζεται στη συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες. Αυτό περιλαμβάνει την προσφορά ευκαιριών σε ευάλωτες ομάδες, τη στήριξη της τοπικής οικονομίας, και τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας μέσω πολιτιστικών και γαστρονομικών δράσεων.