Ο οδικός χάρτης αποτελεί τη στρατηγική της ΕΕ για την σταδιακή και συντονισμένη απομάκρυνση των ρωσικών εισαγωγών πετρελαίου, φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας από τις αγορές της ΕΕ.
Όπως τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση, η Κομισιόν θα συνεργαστεί στενά με τις χώρες της ΕΕ για να διασφαλίσει ότι η σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ θα είναι σταδιακή και καλά συντονισμένη σε ολόκληρη την Ένωση.
Δράση 1 - Η ΕΕ θα θεσπίσει την υποχρέωση των αγοραστών να αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με τις συμβάσεις εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου και τις τακτικές ανταλλαγές πληροφοριών μεταξύ των τελωνειακών αρχών και των αρμόδιων δημόσιων αρχών.
Δράση 2 - Οι χώρες της ΕΕ θα σχεδιάσουν και θα παρακολουθήσουν τη σταδιακή κατάργηση εισαγωγών του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω εθνικών σχεδίων με σαφείς δράσεις και χρονοδιάγραμμα (υποβολή έως το τέλος του 2025).
Δράση 3 - Διατάξεις για την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου βάσει νέων συμβάσεων και υφιστάμενων συμβάσεων spot έως το τέλος του 2025 το αργότερο, και βάσει υφιστάμενων μακροπρόθεσμων συμβάσεων, έως το τέλος του 2027 το αργότερο.
Δράση 4 - Διερεύνηση επιλογών συγκέντρωσης της ζήτησης και αντιμετώπιση των εναπομενόντων κανονιστικών και εμπορικών εμποδίων για καλύτερη χρήση των υποδομών.
Δράση 5 - Εμπορικά μέτρα για τις ρωσικές εισαγωγές εμπλουτισμένου ουρανίου για την εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού και την ενθάρρυνση πολιτικών και επιχειρηματικών αποφάσεων με στόχο την επιτάχυνση της ανάπτυξης ικανοτήτων στην πυρηνική αλυσίδα αξίας της ΕΕ και περιορισμοί στις νέες συμβάσεις προμήθειας που συνυπογράφονται από τον Οργανισμό Εφοδιασμού της Ευρατόμ σχετικά με το ουράνιο, το εμπλουτισμένο ουράνιο και άλλα πυρηνικά υλικά που προέρχονται από τη Ρωσία.
Δράση 6 - Οι χώρες της ΕΕ θα σχεδιάσουν και θα παρακολουθήσουν τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών εισαγωγών πυρηνικής ενέργειας μέσω εθνικών σχεδίων με σαφείς δράσεις και χρονοδιάγραμμα εντός συγκεκριμένων προθεσμιών.
Δράση 7 - Πρόταση για μια Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Κοιλάδα των Ραδιοϊσοτόπων (European Radioisotopes Valley – ERVI).
Δράση 8 - 2 χώρες της ΕΕ θα αναπτύξουν εθνικά σχέδια σταδιακής κατάργησης με σαφείς δράσεις και χρονοδιάγραμμα για την αντικατάσταση του ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του 2027 (υποβολή των σχεδίων στο τέλος του 2025).
Δράση 9 - Συνέχιση της επιβολής και της επιβολής κυρώσεων σε οντότητες και σκάφη που μεταφέρουν πετρέλαιο για τα οποία υπάρχουν υποψίες για παράνομες δραστηριότητες.
Αναλυτικά εδώ ο οδικός χάρτης για την σταδιακή και συντονισμένη απομάκρυνση των ρωσικών εισαγωγών πετρελαίου, φυσικού αερίου και πυρηνικής ενέργειας από τις αγορές της ΕΕ
Περιορισμένος ο αντίκτυπος των προτεινόμενων μέτρων στις τιμές και την ασφάλεια του εφοδιασμού της ΕΕ
Σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των προτεινόμενων μέτρων στον ενεργειακό τομέα της ΕΕ, ο οδικός χάρτης εκτιμά ότι, ενώ παραμένει κάποια αβεβαιότητα σχετικά με το χρονοδιάγραμμα για την έναρξη λειτουργίας των νέων έργων LNG, εάν τα ως άνω μέτρα εφαρμοστούν σύμφωνα με τις εξελίξεις της παγκόσμιας αγοράς και τους αξιόπιστους προμηθευτές, η σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου αναμένεται να έχει περιορισμένο αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές τιμές ενέργειας και την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Επίσης, η πρόσθετη αναμενόμενη εξαγωγική δυναμικότητα που θα είναι διαθέσιμη παγκοσμίως έως το 2026 (η οποία υπολογίζεται από την Κομισιόν σε 85-90 bcm/έτος) θα πρέπει να είναι σε μεγάλο βαθμό επαρκής για να αντισταθμίσει τον όγκο spot που η ΕΕ δεν θα προμηθεύεται πλέον από τη Ρωσία. Επιπλέον, μεγάλο μέρος των ρωσικών προμηθειών spot της ΕΕ αφορά το LNG και η αφαίρεσή του πιθανότατα θα οδηγήσει σε αναδιάταξη του εμπορίου LNG μεταξύ περιοχών, χωρίς σημαντική μεταβολή στην προσφορά που είναι διαθέσιμη παγκοσμίως. Καθώς η παγκόσμια ισορροπία βελτιώνεται (+165-170 bcm/έτος νέας δυναμικότητας υγροποίησης έως το 2027) και περισσότερη εγχώρια παραγωγή καθίσταται διαθέσιμη στην ΕΕ (πεδίο Neptun Deep), η ΕΕ θα μπορούσε να ολοκληρώσει με ασφάλεια την σταδιακή κατάργηση των υπόλοιπων εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου που βρίσκονται σήμερα υπό μακροπρόθεσμες συμβάσεις (20-25 bcm/έτος). Ένας μεγαλύτερος χρόνος παράδοσης θα επέτρεπε επίσης στους Ευρωπαίους αγοραστές να αναδιατάξουν τις υπάρχουσες συμβάσεις και, εάν χρειαστεί, να υπογράψουν νέες συμβάσεις για εναλλακτικές προμήθειες.
Ας σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δηλώσει πρόθυμη να αγοράσει περισσότερο αμερικανικό LNG για να αντικαταστήσει τις ρωσικές ποσότητες, κίνηση που έχει απαιτήσει ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ως τρόπο μείωσης του εμπορικού πλεονάσματος της ΕΕ με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι ΗΠΑ πιέζουν τη Ρωσία για μια ειρηνευτική συμφωνία με την Ουκρανία, η οποία, εάν επιτευχθεί, μπορεί να ανοίξει ξανά την πόρτα για τη ρωσική ενέργεια και να χαλαρώσει τις κυρώσεις.
Ωστόσο, στον οδικό χάρτη δεν διευκρινίζεται ποιες νομικές επιλογές σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει η ΕΕ για να επιτρέψει στις ευρωπαϊκές εταιρείες να διακόψουν τις υφιστάμενες συμβάσεις τους με ρωσικό φυσικό αέριο χωρίς να αντιμετωπίσουν κυρώσεις.
Δυσκολίες με τη ρήτρα «take-or-pay» και την επίκληση «ανωτέρας βίας»
Υπενθυμίζεται ότι οι Ευρωπαίοι αγοραστές εξακολουθούν να δεσμεύονται από συμβάσεις «take-or-pay» με την Gazprom, οι οποίες απαιτούν από όσους αρνούνται παραδόσεις φυσικού αερίου να πληρώνουν για μεγάλο μέρος των συμβασιοποιημένων όγκων. Μάλιστα, δικηγόροι έχουν δηλώσει ότι θα ήταν δύσκολο να επικαλεστεί κανείς «ανωτέρα βία» για να τερματίσει αυτές τις συμφωνίες χωρίς να εκθέσει τους αγοραστές σε οικονομικές κυρώσεις ή διαιτησία.