Ειδικότερα, το Πεκίνο από τις αρχές Απριλίου έχει επεκτείνει τους εξαγωγικούς περιορισμούς σε επτά στοιχεία που ανήκουν στην κατηγορία των σπάνιων γαιών και μαγνητών ζωτικής σημασίας στην κατασκευή ηλεκτρικών οχημάτων, ανεμογεννητριών και μαχητικών αεροσκαφών.
Μάλιστα, εκφράζονται φόβοι ότι αν η Κίνα διακόψει πλήρως την εξαγωγή των παραπάνω μεταλλευμάτων η παραγωγή αυτοκινήτων θα μπορούσε ακόμη και να διακοπεί εντελώς, καθώς τα αποθέματα κάποιων μαγνητών απαραίτητων για την κατασκευή οχημάτων αρκούσαν μόλις για κάποιους μήνες. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, traders και στελέχη της αυτοκινητοβιομηχανίας υπολογίζουν ότι τα αποθέματα αυτά αρκούν για τρεις με έξι μήνες, κάτι που θα ανάγκαζε τις εταιρείες του κλάδου να αποδυθούν σε έναν αγώνα δρόμου για την αποθεματοποίηση επιπλέον ποσοτήτων από τις συγκεκριμένες σπάνιες γαίες και την εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών ώστε να αποφύγουν μεγάλες διαταραχές την εφοδιαστική τους αλυσίδα και, άρα, στην παραγωγή τους.
Όπως δηλώνει στους Financial Times o Jan Giese, trader μετάλλων στην Tradium, η οποία εδρεύει στη Φρανκφούρτη, η αγορά έχει καταληφθεί εξαπίνης από την απόφαση του Πεκίνου, με συνέπεια οι περισσότερες αυτοκινητοβιομηχανίες και οι προμηθευτές τους να έχουν στην κατοχή τους μαγνήτες μόνο για δύο έως τρεις μήνες. «Εάν δεν δούμε παραδόσεις μαγνητών στην ΕΕ ή την Ιαπωνία μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα ή τουλάχιστον εκεί περίπου, τότε νομίζω ότι θα δούμε πραγματικά προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού της αυτοκινητοβιομηχανίας», τόνισε ο Giese.
Οι τελευταίοι εξαγωγικοί περιορισμοί της Κίνας αφορούσαν κυρίως «βαριές» και «μέτριες» σπάνιες γαίες που αποτελούν τη βάση κατασκευής για μαγνήτες υψηλής απόδοσης που μπορούν να αντέξουν υψηλότερες θερμοκρασίες, όπως δυσπρόσιο, τερβίο και σαμάριο. Τα στοιχεία αυτά είναι ζωτικής σημασίας για στρατιωτικές εφαρμογές όπως αεριωθούμενα αεροσκάφη, πυραύλους και drones, καθώς και ρότορες, κινητήρες και κιβώτια ταχυτήτων που χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό σε ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα.
Σύμφωνα, μάλιστα, με ανώτερο στέλεχος της αυτοκινητοβιομηχανίας δήλωσε ότι οι περιορισμοί στα κρίσιμα ορυκτά θα έχουν «συνέπειες» για την Tesla και όλους τους άλλους κατασκευαστές αυτοκινήτων, βαθμολογώντας τη σοβαρότητα των εξαγωγικών περιορισμών με «7 ή 8» στην μια κλίμακα από το 1 έως το 10. «Είναι μια μορφή αντιποίνων όπου η κινεζική κυβέρνηση μπορεί να πει ‘Εντάξει, δεν πρόκειται να ανταποδώσουμε όσον αφορά τον δασμολογικό συντελεστή, αλλά θα βλάψουμε εσάς, δηλαδή τις ΗΠΑ, και θα δώσουμε κίνητρα στις εταιρείες να παρακαλέσουν τις κυβερνήσεις των χωρών σας να αλλάξουν την δασμολογική πολιτική τους"», όπως επισήμανε.
Η Κίνα κατέχει σχεδόν το μονοπώλιο στην επεξεργασία βαρέων σπάνιων γαιών. Ας σημειωθεί ότι οι «ελαφριές» σπάνιες γαίες, όπως το νεοδύμιο και το πρασεοδύμιο, που χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες σε μαγνήτες, δεν έχουν ακόμη βρεθεί στο στόχαστρο των μέτρων, γεγονός που δίνει στο Πεκίνο ένα «μεγάλο περιθώριο απειλής» για την επέκταση των περιορισμών εάν ενταθεί ο εμπορικός πόλεμος, όπως τόνισε, μιλώντας στους FT ο Cory Combs της συμβουλευτικής εταιρείας Trivium με έδρα το Πεκίνο. Τα νέα μέτρα που επέβαλε η Κίνα απαιτούν από τους εξαγωγείς να λαμβάνουν άδειες για κάθε αποστολή υλικού στο εξωτερικό ενώ το πεδίο εφαρμογής τους έχει επεκταθεί ώστε να απαγορεύονται οι επανεξαγωγές προς τις ΗΠΑ. Ωστόσο, η εφαρμογή των περιορισμών — οι οποίοι καλύπτουν μια σταδιακά αυξανόμενη ομάδα κρίσιμων ορυκτών από το 2023 σε απάντηση στα αμερικανικά εμπόδια στην πρόσβαση της Κίνας στην τεχνολογία τσιπ — απέχει πολύ από το να είναι καθολική.
Οι Κινέζοι εξαγωγείς έχουν ήδη δηλώσει ανωτέρα βία σε φορτία σπάνιων γαιών και μαγνητών που κατευθύνονται στο εξωτερικό και έχουν αποσύρει υλικό προς πώληση από την αγορά, προκαλώντας περαιτέρω ασάφεια ως προς την τιμολόγηση των ήδη αδιαφανών εμπορευμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ιαπωνία και άλλα κράτη εναποθέτουν τις ελπίδες τους στη χαλάρωση του ελέγχου της Κίνας στις βαριές σπάνιες γαίες μέσω της αυστραλιανής Lynas, η οποία πρόκειται να επεκτείνει το εργοστάσιο επεξεργασίας της στη Μαλαισία για την παραγωγή δυσπρόσιου και τερβίου ως τα μέσα του 2025. «Τα αποθέματα βαρέων σπάνιων γαιών δεν επαρκούν για να αποφευχθούν πιθανές αναταράξεις στις αλυσίδες εφοδιασμού της αυτοκινητοβιομηχανίας», δήλωσε στους FT Ιάπωνας κυβερνητικός αξιωματούχος, ο οποίος πρόσθεσε ότι τα κρατικά αποθέματα θα πρέπει να παρέχουν επιπλέον ανακούφιση πέρα από το περιθώριο 2-3 μηνών εφοδιασμού των ίδιων των αυτοκινητοβιομηχανιών με βάση τα αποθέματα που διατηρούν. «Το ζήτημα είναι αν μπορούμε να κατασκευάσουμε τη νέα, εναλλακτική αλυσίδα εφοδιασμού εγκαίρως ώστε το απόθεμά μας να επιβιώσει από αυτή την κατάσταση», πρόσθεσε.
Δεν είναι ακόμη σαφές από τις ανακοινώσεις που έκανε η κινεζική κυβέρνηση στις 2 Απριλίου πώς το Πεκίνο σχεδιάζει να εφαρμόσει τους τελευταίους περιορισμούς εξαγωγών. Τα μέτρα έρχονται σε μία συγκυρία κατά την οποία η Κίνα αντιμετωπίζει μείωση των πρώτων υλών για τις βαριές σπάνιες γαίες λόγω του εμφυλίου πολέμου στη Μιανμάρ, όπως αναφέρουν οι αναλυτές, πράγμα που σημαίνει ότι ένα μπλοκάρισμα στις εξαγωγές θα ενισχύσει τις εγχώριες προμήθειες.
Οι ειδικοί έχουν επισημάνει ότι τα τελευταία χρόνια η Κίνα διστάζει να εμποδίσει τις εξαγωγές που θα έβλαπταν τα δικά της οικονομικά συμφέροντα, όπως αυτές του γαλλίου, αλλά οι αποστολές έχουν υποστεί μεγάλο πλήγμα όσον αφορά άλλα μέταλλα όπως το αντιμόνιο, το οποίο χρησιμοποιείται για την κατασκευή σφαιρών. «Το κρίσιμο ερώτημα είναι πόσο χρόνο θα απαιτήσει η διαδικασία των αδειών εξαγωγής», υπογραμμίζει από την πλευρά του ο Giese της Tradium.