Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι, αναλογικά με το μέγεθος της οικονομίας της, ο μεγαλύτερος δικαιούχος του ΤΑΑ, με το σύνολο των ευρωπαϊκών πόρων που της αναλογούν να αντιστοιχεί στο 20% του ΑΕΠ της κατά το 2021, έτος εκκίνησης του Ταμείου.
Ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ανάλυση της Eurobank, υποβόσκουν καθυστερήσεις, εμπόδια, αστοχίες ή άλλα προβλήματα τα οποία δεν έχουν αποτυπωθεί ακόμα στους προαναφερθέντες «σκληρούς δείκτες». Ενδεικτικά, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Τραπέζης της Ελλάδος,[ Bank of Greece, Note on the Greek Economy (May 2024), Section 5] λιγότερο από το ¼ των πόρων που είχε λάβει η Ελλάδα ως δάνεια από το ΤΑΑ μέχρι τον Απρ-24 είχαν φτάσει στους τελικούς αποδέκτες τους (ιδιωτικές επιχειρήσεις), μεταξύ άλλων, λόγω γραφειοκρατίας. Για τις επιχορηγήσεις το ποσοστό αυτό ήταν σημαντικά μεγαλύτερο, στο 45% του ποσού που έχει ληφθεί από το ΤΑΑ. Ένα επιπλέον 31% είχε μεταφερθεί στις περιφέρειες, τους δήμους και άλλες αρχές και οργανισμούς υλοποίησης, χωρίς όμως να υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα στοιχεία για την πορεία των επιμέρους χρηματοδοτούμενων έργων. Συνεπώς, έχοντας διανύσει επιτυχώς πλέον τη μισή διαδρομή, η Ελλάδα στέκεται σ’ ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.
Υστέρηση στην καινοτομία
Η εικόνα αυτή σε σχέση με την πορεία του ΤΑΑ είναι κομβική καθώς όπως αναφέρεται, η συμμετοχή των επενδύσεων παγίων στο ΑΕΠ της Ελλάδας το 2023 βρισκόταν μόλις στο 14%. Με βάση την ανάλυση, αν και αυξημένη σε σχέση με τα προ-πανδημίας επίπεδα, όταν είχε υποχωρήσει κάτω από το 11%, παρέμενε η χαμηλότερη μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ27. Επιπλέον η Ελλάδα υστερεί σημαντικά και στην καινοτομία, η οποία αποτελεί βασική κινητήρια δύναμη της οικονομικής ανάπτυξης και βρίσκεται σε σχέση αλληλοτροφοδότησης με τις επενδύσεις.
Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η Ελλάδα το 2023 βρισκόταν μόλις στην 24η θέση στην ΕΕ27 και στην 37η θέση μεταξύ των 50 χωρών υψηλού εισοδήματος στον δείκτη καινοτομίας. Διαχρονικά εμφανίζει στασιμότητα, καθώς μετά από μια βελτίωση της σχετικής της θέσης κατά την περίοδο της κρίσης και των προγραμμάτων προσαρμογής, από το 2017 και έπειτα διακυμαίνεται μεταξύ της 40ης και της 50ης θέσης στη διεθνή κατάταξη, χωρίς εμφανή τάση βελτίωσης.
Σύμφωνα, πάντως, με παλαιότερες εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, το σχέδιο «Ελλάδα 2.0» θα μπορούσε να κινητοποιήσει επενδυτικούς πόρους ύψους €60 δισεκ. Λόγω της αύξησης του προϋπολογισμού του σχεδίου μετά την επέκταση του δανειακού του σκέλους κατά €5 δισεκ., η επίδραση αναμένεται να είναι ακόμα μεγαλύτερη. Σε ετήσια βάση αυτό αντιστοιχεί σε τουλάχιστον €10 δις μεσοσταθμικά κατά τη διάρκεια του σχεδίου, δηλαδή περίπου 5,5% με 6% του ΑΕΠ.[ Δεδομένου ότι ορισμένες από τις επενδύσεις που εντάχθηκαν στο ΤΑΑ μπορεί να λάμβαναν χώρα ούτως ή άλλως, η καθαρή αύξηση των επενδύσεων παγίων θα είναι μικρότερη.]
“Θα μπορούσαμε συνεπώς να πούμε ότι η Ελλάδα, σε αντίθεση με τις ισχυρές οικονομίες της Ευρώπης οι οποίες σε καθαρή βάση συνεισφέρουν παρά επωφελούνται άμεσα από το ΤΑΑ, διαθέτει ήδη τους πόρους για να μειώσει την απόσταση που τη χωρίζει από τους εταίρους της στην ΕΕ27, δίνοντας έμφαση στην έγκαιρη υλοποίηση των επενδύσεων και την πλήρη εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που θα ενισχύσουν την καινοτομία, την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της. Καθώς υπό τις παρούσες συνθήκες και δεδομένων των πολιτικών και οικονομικών ισορροπιών στην ΕΕ27 φαντάζει –εκτός απροόπτου– εξαιρετικά δύσκολο να ανανεωθεί το ΤΑΑ ή να δημιουργηθεί ένα νέο αντίστοιχής φύσης Ταμείο μετά τη λήξη του, η ευκαιρία που έχει παρουσιαστεί είναι μοναδική. Η σωστή αξιοποίησή της θα είναι καθοριστική για την πορεία της οικονομίας και της χώρας μακροπρόθεσμα”αναφέρει η ανάλυση της Eurobank.
Τα μεγέθη των επενδύσεων
Ο κομβικός χαρακτήρας της πορείας υλοποίησης του ΤΑΑ έχει να κάνει και με το έδαφος που πρέπει να καλυφθεί σε σχέση με τις επενδύσεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, η αύξηση των επενδύσεων προβλέπεται με ρυθμό 8,4% το 2025, ενισχυμένη έναντι του ρυθμού 6,7% του 2024 και με ικανούς επιμέρους ρυθμούς αύξησης τόσο σε εξοπλισμό (11,1%) όσο και σε κατασκευές (8,1%). Υπενθυμίζεται ότι ο αρχικός στόχος του προϋπολογισμού του 2024 ήταν στο 15,1%, κάτι που υποδηλώνει και τη σημαντική υστέρηση. Επίσης και με βάση τον προϋπολογισμό του 2023 ο στόχος για τις επενδύσεις (Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου) ήταν στο 15,5% και η τελική επίδοση τελικά έφτασε μόλις στο 4%, τρεις φορές κάτω από τον στόχο. Πάντως για το 2025 υπάρχει κυβερνητική αισιοδοξία, καθώςσ το κείμενο του προσχεδίου του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς αναφέρεται ότι “οι επενδύσεις το 2025, σε σχέση με την προηγούμενη μεταπανδημική περίοδο, αναμένεται να αναδειχθούν σε κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης στη θέση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία είχε την πρωταρχική συμβολή τα προηγούμενα έτη, ως αποτέλεσμα της εντατικότερης αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείο Ανάκαμψης Ανθεκτικότητας, των κεκτημένων από τις εθνικές διαρθρωτικές πολιτικές για το επιχειρηματικό περιβάλλον και των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης, κατόπιν της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και της εμπέδωσης του κλίματος εμπιστοσύνης από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τη χώρα”.
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")