Η εκτόξευση των τιμών από τον Ιούλιο και μετά, οι προβλέψεις για συνέχιση της εικόνας αυτής αλλά κυρίως η διαπίστωση ότι οι στόχοι του Target Model για μια ενιαία αγορά στην ΕΕ, με εμβάθυνση του ανταγωνισμού και μείωση των τελικών τιμών για τους καταναλωτές έχουν φέρει “δεύτερες σκέψεις”.
Ήδη, σε επίπεδο ΕΕ και μετά την ενεργειακή κρίση τρέχει μια ανταλλαγή απόψεων, κάτι που όμως θα πρέπει να ενταθεί και να οδηγήσει σε άμεσα αποτελέσματα, όπως χαρακτηριστικά αμναφέρουν παράγοντες της αγοράς.
Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση της υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου στο στο φόντο και των έντονων αντιδράσεων αυτών της αγοράς. Όπως είπε η κυβέρνηση είναι σε αναζήτηση μόνιμης και θεσμικής λύσης στις στρεβλώσεις της αγοράς. Μάλιστα, αναφέρθηκε στην επιστολή του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην Κομισιόν, μέσω της οποίας η Κυβέρνηση ζήτησε, μεταξύ άλλων μέτρων για την αντιμετώπιση περιφερειακών κρίσεων που αυξάνουν τις ενεργειακές τιμές, και “μεγαλύτερη επιτάχυνση στις διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις”.
Συγκεκριμένα η υφυπουργός "φωτογράφισε" προσπάθεια για αλλαγές στο target model. Ειδικότερα, αναφορικά με τα “ουρανοκατέβατα” κέρδη των προμηθευτών και τις αυξημένες τιμές στο ρεύμα που παρατηρήθηκαν τους τελευταίους μήνες, επανέλαβε ότι η Κυβέρνηση επέδειξε τα αντανακλαστικά της και σε αυτή την ταυτόχρονη άνοδο των τιμών ηλεκτρισμού που έπληξε 5 ευρωπαϊκές χώρες, αφού και αστραπιαία την αντιλήφθηκε αλλά και ακαριαία παρενέβη για να απορροφήσει τις δυσμενείς συνέπειές της, με έκτακτη φορολόγηση των παραγωγών Φυσικού Αερίου και αντίστοιχη απόδοση των εισπραχθέντων στους καταναλωτές για να συγκρατηθούν οι τιμές. “Σε αυτή την κατεύθυνση”, είπε χαρακτηριστικά, “θα επιδιώξουμε μια μόνιμη και θεσμική λύση μέσα από την ΕΕ. Αν δεν πας στη ρίζα του ζητήματος, συνέχεια θα έχεις τα ίδια προβλήματα”.
Μάλιστα, όπως αποκάλυψε, την προηγούμενη βδομάδα συγκάλεσε τηλεδιάσκεψη με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ και συμμετοχή των ομολόγων της σε Βουλγαρία και Ρουμανία. Αντικείμενο ήταν η χαρτογράφηση του προβλήματος των αυξημένων τιμών σε περιφερειακό επίπεδο. Οι εκπρόσωποι των τριών χωρών, με τους Διαχειριστές και τους Ρυθμιστές τους, δεσμεύτηκαν να μελετήσουν τις βαθύτερες αιτίες του προβλήματος στις χώρες της κοινής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και να εκπονήσουν κοινή πρόταση για μια πανευρωπαϊκή μεθοδολογία αντιμετώπισης των περιφερειακών κρίσεων ενεργειακών τιμών, την οποία θα υποβάλουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η αγορά
Εμφατικά, πάντως, η Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ) ζητά αλλαγή του μοντέλου αγοράς. Σε παρέμβασή της στη διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης για το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), η Ένωση που εκπροσωπεί τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, τονίζει ότι: “Είναι σαφές ότι οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας πολύ δύσκολα θα γίνουν ανταγωνιστικές χωρίς τη λήψη διαρθρωτικών αλλαγών στο ισχύον μοντέλο αγοράς σε βαθμό που να ευνοούν τον εξηλεκτρισμό της βιομηχανίας και γενικότερα της οικονομίας” αναφέρει και προτείνει τη λήψη διαρθρωτικών αλλαγών στη λειτουργία της χονδρεμπορικής. “Με πρώτη αλλαγή την κατάργηση του μοντέλου της υποχρεωτικής αγοράς, βάσει του οποίου σήμερα όλη η ενέργεια περνάει υποχρεωτικά από το χρηματιστήριο. ΄Ήτοι μία αγορά μέσω της οποίας θα μπορούν οι καταναλωτές να επωφελούνται από τη φθηνή ενέργεια των ΑΠΕ και να μπορούν οι προμηθευτές και οι μεγάλοι καταναλωτές να αντισταθμίζουν τον κίνδυνο από τις μεταβολές των τιμών, ανεξάρτητα από την γνωστή μας σποτ αγορά που λειτουργεί με οριακή τιμολόγηση.
Επίσης και η ΓΣΕΒΕΕ, που εκπροσωπεί ΜμΕ που πλήττονται βάναυσα από τις ακριβές τιμές ενέργειας έκρουσε πριν λίγες μέρες στην εξαμηνιαία έρευνά της το σχετικό καμπανάκι. Όπως ανέφερε, οι επιπτώσεις από το πληθωριστικό κύμα των τελευταίων ετών είναι εμφανείς στην αύξηση του λειτουργικού κόστους των επιχειρήσεων το οποίο, με βάση τα ευρήματα της έρευνας, έχει αυξηθεί μεσοσταθμικά κατά 37,4%.
Τι έδειξε ο Ιούλιος;
Πάντως αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία για την εικόνα της ατοράς με βάση το σχετικό δελτίο του Χρηματιστηρίου Ενέργειας (ΕΧΕ) για τον Ιούλιο, οπότε και ξεκίνησε ο κύκλος της κρίσης. Ουσιαστικά, τα στοιχεία βέβαια αποκάλυψαν με τον πιο ”ηχηρό” τρόπο και το πώς λειτουργεί η αγορά, καθώς παρά την αύξηση της τιμής του αερίου αλλά και την συμμετοχή των λιγνιτών κατά 5% στο μίγμα δεν μπορεί να δικαιολογηθούν, μόνο από άποψη κόστους παραγωγής, τα “άλματα” τιμών τις βραδινές ώρες της ημέρας, οπότε και υπήρξαν προσφορές τιμών σε δυσθεώρητα ύψη, της τάξης των 850 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Κι αυτό όταν το κόστος του ακριβού λιγνίτη είναι περίπου στα 150 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Προφανώς ο κανόνας της προσφοράς και της ζήτησης κυριαρχεί όπως και η αναζήτηση του κέρδους, σε ένα πεδίο, όμως, οικονομικής δράσης, όπως ο ηλεκτρισμός, που θεωρείται και είναι φυσικό αγαθό.
Η εικόνα για τη βιομηχανία
Ακριβότερη, δε, έως και 200% σε σχέση με τις υπόλοιπες αγορές της Ευρώπης ήταν τον Ιούλιο η χονδρική τιμή ηλεκτρισμού στην Ελλάδα, όπου διαμορφώθηκε στα 140 ευρώ ανά μεγαβατώρα κάνοντας άλμα 39% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.
Η σύγκριση των τιμών αποτυπώθηκε με τον πιο ηχηρό τρόπο στο μηνιαίο δελτίο εξελίξεων στη βιομηχανία τον Σεπτέμβριο του ΙΟΒΕ, που δημοσιεύτηκε πριν λίγες μέρεςκαι δείχνει τη χονδρεμπορική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα να είναι ακριβότερη από 115% έως 198%.
Να σημειωθεί ότι η σύγκριση γίνεται με τις αγορές Επόμενης Ημέρας του Nordpool στο οποίο συμμετέχουν οι αγορές Αυστρίας, Βελγίου, Γερμανίας-Λουξεμβούργου, Γαλλίας και Ολλανδίας. Σε σύγκριση δε με την χονδρική τιμή του συστήματος Nordic που προκύπτει από το σύνολο των ενεργειακών αγορών της Νορβηγίας, Σουηδίας, Φινλανδίας, Δανίας η ελληνική αγορά ήταν τον Ιούλιο 472% ακριβότερη.
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία του ΙΟΒΕ, η τιμή χονδρικής φορτίου βάσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα τον Ιούλιο αυξήθηκε κατά 23% σε ετήσια βάση.
Πάντως, με αυτά τα δεδομένα ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Θόδωρος Σκυλακάκης επιμένει σε δημόσιες τοποθετήσεις του για σημαντική αποκλιμάκωση των τιμών του ρεύματος μακροπρόθεσμα. Σημειώνει, δε, ότι η βελτίωση θα φαίνεται ανά εξάμηνο ενώ βραχυπρόθεσμα τόνισε ότι η μείωση της ζήτησης θα οδηγήσει σε ομαλοποίηση τις τιμές.