Η διαχείριση του Ταμείου θα γίνει από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ενώ το ρόλο του αξιολογητή θα έχει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Όπως είπε η Υφυπουργός, οι κυριότερες παρεμβάσεις που θα χρηματοδοτηθούν, περιλαμβάνουν έργα ΑΠΕ, υβριδικά έργα όπως μικρά φωτοβολταϊκά με μπαταρίες, ηλεκτρικές διασυνδέσεις των Δωδεκανήσων, των Κυκλάδων και των νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου. Επίσης θα χρηματοδοτηθούν συστήματα “Cold Ironing” -πρόκειται για μια νέα καινοτόμο λύση παροχής ηλεκτρικής ενέργειας από ξηράς για ελλιμενισμένα πλοία, το λεγόμενο “Blue Connect”, ένα σύστημα που τοποθετείται σε container, και εγκαθίσταται στο πλοίο, με το οποίο διευκολύνεται η σύνδεσή του με το ηλεκτρικό δίκτυο ενός λιμανιού, τροφοδοτώντας με ισχύ τα συστήματα και τον εξοπλισμό του όσο παραμένει δεμένο στον προβλήτα – καθώς επίσης και υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, όπως και η κατασκευή φραγμάτων και ταμιευτήρων νερού στα νησιά, για να υπάρχει πιο αποτελεσματική των εν ανεπαρκεία υδάτινων αποθεμάτων τους.
Αναφορικά με το πρόγραμμα “GReco Islands”, η κα Σδούκου τόνισε ότι στόχος είναι να αποτελέσουν μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας έτσι ώστε να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη της επιχειρηματικότητα στα νησιά της χώρας.
Όπως είπε, έχουν ήδη εξασφαλιστεί 150 εκατομμύρια ευρώ από το ΕΣΠΑ της τρέχουσας Προγραμματικής Περιόδου, 2021 – 2027, ενώ υπογράμισε ότι εκπονείται σήμερα, μελέτη που αφορά σε 39 νησιά με πληθυσμό από 100 μέχρι 3.500 κατοίκους, που θα αποτελέσει τη βάση για να ενταχθούν με τη σειρά τους στη χρηματοδότηση από τους πόρους του ΕΣΠΑ.
Σημειώνουμε ότι η πρωτοβουλία GReco Islands-ΕΣΠΑ ξεκίνησε στην Κύθνο στις 19 Ιουνίου 2023, όταν συνεδρίασε για πρώτη φορά η Επιτροπή Καθοδήγηση, που συγκροτήθηκε στο Υπουργείο Ανάπτυξης & Επενδύσεων και τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων & ΕΣΠΑ, με τη συμμετοχή του Υπουργείων Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Τουρισμού και τις νησιωτικές Περιφέρειες. Πρόκειται για καινοτόμα και πολύπλευρη δράση ιδιαίτερης σημασίας στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2021-2027 καθώς επιχειρείται μία ολιστική αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με το νησιωτικό χώρο, με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξή τους.
Σκοπός αυτής της πρωτοβουλίας είναι η προσπάθεια αλλαγής του αναπτυξιακού υποδείγματος των νησιών προς μια βιώσιμη ενδογενή ανάπτυξη στη βάση της αξιοποίησης του πολιτιστικού αποθέματος και της ενίσχυσης της πράσινης επιχειρηματικότητας και του ψηφιακού μετασχηματισμού, με έμφαση τη σταδιακή ενεργειακή μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τη φέρουσα ικανότητα των νησιών.
Αρχικά συμπεριλήφθηκαν στην πρωτοβουλία, 14 νησιά της χώρας, ήτοι, οι Κύθνος, Τήλος, Αστυπάλαια, Χάλκη, Σάμος, Πόρος, Οινούσσες, Ανάφη, Ικαρία, Κίμωλος, Σίφνος, Σχοινούσα, Φολέγανδρος και Αλόννησος.
Η Υφυπουργός ανέφερε ότι από αυτά, η Τήλος, ο Άγιος Ευστράτιος, η Αστυπάλαια και η Χάλκη τέθηκαν στην προμετωπίδα του προγράμματος και θα ακολουθήσει, όπως αποκάλυψε, ο Πόρος.
Ειδικότερα, στον Άη Στράτη και με ευρωπαϊκούς πόρους έχει σχεδιαστεί, εκτός των άλλων παρεμβάσεων, και η τηλεθέρμανση προκειμένου να υπάρχει πράσινη ενέργεια στο νησί. Στην Αστυπάλαια υλοποιήθηκε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα ανάπτυξης της ηλεκτροκίνησης –εγκαινιάστηκε τον Ιούλιο του 2021 με τη συμμετοχή του ομίλου Volkswagen και αφορά στην εφαρμογή ενός πρωτοπόρου εγχειρήματος πράσινης κινητικότητας στο νησί, με οχήματα της VW και της SEAT – ενώ στην Χάλκη ιδρύθηκε ενεργειακή κοινότητα, χάρη στην οποία οι κάτοικοι του νησιού επωφελούνται από τις πολύ χαμηλές τιμές στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας.
Τέλος, για τον Πόρο προβλέπεται συνεργασία της κυβέρνησης με την εταιρεία MASDAR, από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για να πραγματοποιηθούν έργα αξίας 15 εκατομμυρίων ευρώ, μεταξύ των οποίων και η δρομολόγηση ενός ηλεκτρικού φέρι που θα εξυπηρετεί τη γραμμή Γαλατάς-Πόρος, καθώς και μικρότερων σκαφών μεταφοράς επιβατών που θα λειτουργούν με ηλεκτρισμό.
Όπως είπε η Υφυπουργός στα νησιά υπάρχουν 32 «Διακριτά Ηλεκτρικά Συστήματα», εκτός εκείνου της Κρήτης, που είναι μερικώς διασυνδεδεμένο με το ηπειρωτικό ηλεκτρικό σύστημα.
Αυτά τα συστήματα τροφοδοτούνται με ηλεκτρισμό από μονάδες υγρών καυσίμων που καίνε μαζούτ και ντίζελ. Σήμερα υπάρχουν εγκατεστημένες περισσότερες από 370 μονάδες διαφόρων τύπων και μεγεθών. Η κα Σούκου ανέφερε ότι η αιχμή της ζήτησης μπορεί να ξεπεράσει το 1,4GW, με τo ήμισυ αυτής να προέρχεται από την Κρήτη.
Η Υφυπουργός δεν παρέλειψε να τονίσει ότι το κόστος της ενέργειας στις νησιωτικές περιοχές της χώρας είναι ενίοτε, τριπλάσιο από το αντίστοιχο στο ηπειρωτικό σύστημα και έκανε ειδική αναφορά στην Ρόδο, λέγοντας πως το μέσο κόστος παραγωγής μπορεί να ανέλθει στα 340 ευρώ/MWh, όταν στην υπόλοιπη Ελλάδα κυμαίνεται μεταξύ 80- 100 ευρώ/Μςη, ενώ στα μικρά νησιά αυτό το κόστος φθάνει από 1000 μέχρι 1500 ευρώ/MWh!
«Αυτό το επιπλέον κόστος για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά το έχουμε υπολογίσει για το 2024, στα περίπου 760 εκατομμύρια ευρώ, ενώ μόνο 350 εκατομμύρια είναι αυτά που χρειαζόμαστε για να καλύψουμε ενεργειακά την Κρήτη, σήμερα. Χρήματα τα οποία θα εξοικονομηθούν μόλις ολοκληρώσουμε και τη μεγάλη διασύνδεση στο νησί της Κρήτης, που αναμένεται τον επόμενο χρόνο» κατέληξε.