Εάν κάποιος θα ήθελε να δώσει με έναν τίτλο την ουσία του κειμένου, δηλαδή τον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό που υποκρύπτουν οι λέξεις, δεν μπορεί παρά να το θέσει ως εξής: Οι ΗΠΑ βλέπουν με θετικό τρόπο την επιστροφή της Αθήνας «στις θάλασσες του ελληνισμού». Εξηγούμαστε:
To κείμενο παρότι είναι χωρισμένο σε βασικές θεματικές όπως «Περιφερειακά ζητήματα», «Άμυνα και Ασφάλεια» ή «Ενέργεια και Περιβάλλον» διέπεται από μία συγκεκριμένη λογική η οποία «κόβει» οριζόντια σχεδόν όλες τις θεματικές. Η συγκεκριμένη λογική είναι η κάθετη (σε σημασία) και οριζόντια (σε πτυχές) αναβάθμιση του ρόλου της πατρίδας μας στο στρατηγικό σχεδιασμό των ΗΠΑ. Το μέσο δε το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση της παρουσίας της Ελλάδας σε συγκεκριμένα μέτωπα θα είναι η κατακόρυφη αύξηση της θαλάσσιας και γενικά αεροναυτικής ισχύος της Αθήνας. Από πού συνάδεται το συγκεκριμένο συμπέρασμα; Από τις γεωπολιτικές, τις αμυντικές και τις γεωοικονομικές παραμέτρους της συνεργασίας όπως προκύπτουν από το συγκεκριμένο κείμενο.
Γεωπολιτικές παράμετροι:
- Γίνεται ξεκάθαρη αναφορά στην ενίσχυση του σχήματος 3+1 (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ + ΗΠΑ) στην Ανατολική Μεσόγειο το οποίο θα πρέπει να «εμβαθυνθεί …και να συνδεθεί με άλλες περιφερειακές πρωτοβουλίες συνεργασίας». Αξίζει να σημειωθεί πως στον κείμενο του 4ου στρατηγικού διαλόγου (Φεβρουάριος 2023) το σχήμα αυτό θα πρέπει να αρκεστεί στη δημιουργία «ομάδων εργασίας» και «κοινοβουλευτικών ανταλλαγών». Είναι ξεκάθαρο πως οι ΗΠΑ θέλουν το σχήμα αυτό να αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο που θα ενώνει περιφερειακά/συνεργατικά σχήματα ασφαλείας στην Ανατολική Ευρώπη και την Ευρύτερη Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική τα οποία θα υποβοηθούν τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στον Ανασχετικό Δακτύλιο (Rimland) που συνορεύει με τη Ρωσία στα δυτικά και νότια. H απόδειξη του συγκεκριμένου έρχεται από την επόμενη γεωπολιτική παράμετρο.
- Η Ελλάδα «καλωσορίζεται» στην «Πρωτοβουλία των 3 Τριών Θαλασσών», δηλαδή στην ομάδα των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών που βρέχονται από τη Βαλτική-Μαύρη Θάλασσα-Αδριατική.
Με άλλα λόγια, η Ελλάδα ως μέλος του 3+1 και της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας γίνεται ο συνδετικός κρίκος Βορρά-Νότου & Ανατολής-Δύσης και της αναγνωρίζεται ο ρόλος στις συγκεκριμένες θαλάσσιες περιοχές. Φυσικά αναγνωρίζεται και η σημασία της συμμετοχής και προσφοράς μας (φρεγάτα και στρατηγείο) στην Ερυθρά.
Αμυντική παράμετρος: H Ελλάδα για να μπορέσει να «επιστρέψει» στις συγκεκριμένες περιοχές χρειάζεται και την απαραίτητη Σκληρή Ισχύ (Hard Power), ειδικά αεροναυτική. Σε πείσμα όλων εκείνων που προσπαθούν να κάνουν το Ναυτικό μας «μικρό» (προηγούμενη ανάλυσή μας) η σημασία, μεταξύ άλλων, της συνεργασίας για την απόκτηση 7 φρεγατών τύπου Constellation, καθώς και η αποδέσμευση των F-35 αλλά και η δυνατότητα απόκτησης ικανοτήτων εναέριου ανεφοδιασμού θα επιτρέψουν στην πατρίδα μας να υλοποιήσει στην πράξη το δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου με την Κύπρο αλλά και να επιδείξει σημαία και να προβάλλει ισχύ σε κάθε σπιθαμή του ζωτικού χώρου του Ελληνισμού, του Υδάτινου Άξονα Μαύρη Θάλασσα-Στενά-Αιγαίο-Ανατολική Μεσόγειο (ΜΘΣΑΑΜ).
Γεωοικονομική παράμετρος:
- Αναγνώριση του ρόλου της Ελλάδας ως χώρα «κόμβος», «παραγωγός» και «εξαγωγέας» ενέργειας (ανανεώσιμων, πράσινων – συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου - και ηλεκτρισμού)
- Συνεργασία στον ναυπηγοεπισκευαστικό τομέα και προσπάθεια δημιουργίας υποδομών για την αναζωογόνησή του με στόχο την ανάπτυξη ικανότητας ναυπήγησης των νέων φρεγατών, αλλά και συντήρησης υλικού του Αμερικανικού Στόλου και σε δεύτερη φάση εξαγωγών. Να σημειωθεί πως στο πρόγραμμα Constellation οι ΗΠΑ δέχονται την Ελλάδα ως έως ένα σημείο ως συνδιαμορφωτή χαρακτηριστικών της κλάσης, κάτι το οποίο δεν συνηθίζει το ναυτικό των ΗΠΑ εκτός πολύ συγκεκριμένων περιπτώσεων με συγκεκριμένες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία (AUKUS).
Εν κατακλείδι, θα πρέπει να σημειωθεί πως η κάθετη ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της αντίληψης των ΗΠΑ για τη σημασία της Ελλάδας δεν έχει να κάνει τόσο με τις εξελίξεις στην Ουκρανία, αφού το κείμενο του 4ου διαλόγου που εκδόθηκε στην πρώτη επέτειο του πολέμου δεν περιείχε τόσο αναβαθμισμένα ζητήματα, όσο στον πόλεμο στην Μέση Ανατολή. Κατά συνέπεια αναγνωρίζεται στην Ελλάδα αυτό που επισημαίνουμε σε πολλές αναλύσεις μας: το μέλλον του Ελληνισμού θα αποφασιστεί στις θάλασσες και τον αέρα του Υδάτινου Άξονα ΜΘΣΑΑΜ και κάθε υποχώρηση στις απαιτήσεις της Τουρκίας θα είναι καθοριστικά αρνητικές για το έθνος και τον λαό μας.
Όλα τα παραπάνω για να υλοποιηθούν προϋποθέτουν πολιτική βούληση, εθνική ενότητα και κυρίως ένα ΟΡΑΜΑ πέραν των «μικρών» που μας καταδυναστεύουν. Tο πολιτικό προσωπικό θα πρέπει να δείξει αποφασιστικότητα και διορατικότητα και αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν leadership (ηγεσία) με την ευρύτερη έννοια, ώστε να πάμε στα «μεγάλα» και να δείξουμε σε εχθρούς και φίλους πως ο Έλληνας ξέρει να πλέει, να τιθασεύει και να ελέγχει τις θάλασσές του όπως έκανε από την εποχή του Τρωικού πολέμου έως και τις ημέρες μας.
* Ο Δρ. Γεώργιος Κ. Φίλης είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικής στο Ledra College, Λευκωσίας και διδάσκων σε Παραγωγικές Στρατιωτικές Σχολές. Ο κ. Φίλης είναι καθηγητής στο International Baccalaureate Diploma του Κολλεγίου Αθηνών-Ψυχικού καθώς και Αναλυτής Διεθνών Ζητημάτων του ALPHA. [georgios.filis1976@gmail.com]