Οι επιστήμονες ανησυχούν όλο και περισσότερο για την ταχεία υπερθέρμανση και τα συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από αυτήν. Για να επιτύχει ο κόσμος τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού — που επετεύχθη στο COP21 το 2015, για περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5 C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα — επιστήμονες από τη Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή λένε τώρα ότι οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν κατά 43% έως το 2030 σε σύγκριση με το 2019.
Ως αποτέλεσμα, ένα σημαντικό μέρος της ατζέντας COP28 είναι η «παγκόσμια απογραφή» για την αξιολόγηση της προόδου που έχουν σημειώσει οι χώρες προς τη μείωση των εκπομπών. Η φετινή σύνοδος κορυφής αναμένεται να καταστήσει σαφές ότι ο κόσμος δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο να περιορίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά το ποσό που συμφωνήθηκε στο Παρίσι και ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα. Αλλά από ποιον, και πώς, θα είναι μεταξύ των βασικών ερωτημάτων προς συζήτηση, αναφέρουν οι FT.
Ο παγκόσμιος απολογισμός
Τα μέρη στο COP28 αναμένεται να υπογράψουν ένα έγγραφο που θα μετρά την πρόοδο του κόσμου στη μείωση των εκπομπών σύμφωνα με τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό της θέρμανσης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Στη συνέχεια, οι χώρες θα πρέπει να συμφωνήσουν σε τρόπους για να θέσουν υπό έλεγχο τις εκπομπές. Σύμφωνα με μια έκθεση του ΟΗΕ που κυκλοφόρησε αυτόν τον μήνα, ο κόσμος οδεύει προς μια άνοδο της θερμοκρασίας μεταξύ 2,5 και 2,9 C και πρέπει να λάβει επείγουσα δράση.
Παρά το γεγονός ότι σχεδόν 200 χώρες υπόσχονται να εκπονήσουν σχέδια για καθαρές μηδενικές εκπομπές, πολλές από τις οποίες θέτουν στόχους έως το 2050, η έκθεση αναφέρει ότι ο κόσμος «δεν βρίσκεται σε καλό δρόμο».
«Λόγω της παγκόσμιας απογραφής, το διακύβευμα είναι ιδιαίτερα υψηλό [σε αυτό το COP]», λέει ο Alden Meyer, ανώτερος συνεργάτης στην εταιρεία συμβούλων για το κλίμα και την ενέργεια E3G. «Αυτή είναι η ευκαιρία να στείλουμε ένα σήμα, για να έχουμε μια διόρθωση πορείας. . . να πούμε ότι πραγματικά πρόκειται να διπλασιάσουμε την εκπλήρωση όσων δεσμευτήκαμε στο Παρίσι το 2015».
Το μέλλον των ορυκτών καυσίμων
Στην COP27 στην Αίγυπτο, περισσότερες από 80 χώρες υποστήριξαν μια πρόταση για τον σταδιακό τερματισμό της χρήσης ορυκτών καυσίμων, τα οποία είναι μακράν ο μεγαλύτερος συντελεστής στην κλιματική αλλαγή, αντιπροσωπεύοντας περίπου τα τρία τέταρτα των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Όμως η πρόταση εκτροχιάστηκε από μεγάλες χώρες παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας.
Φέτος, οι χώρες οδεύουν ξανά σε μια σύγκρουση για το αν θα απαλλαγούν από τα ορυκτά καύσιμα και αν ναι, σε ποιο χρονικό πλαίσιο. Οι διαπραγματευτές θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουν για το πώς ταιριάζουν οι τεχνολογίες μείωσης, οι οποίες δεσμεύουν και αποθηκεύουν τις εκπομπές άνθρακα.
Οι ΗΠΑ και τα κράτη-μέλη της ΕΕ είναι μεταξύ εκείνων των χωρών που ζητούν ένα χρονοδιάγραμμα για τη σταδιακή κατάργηση των «αδιάκοπων» ορυκτών καυσίμων (αυτών που καίγονται χωρίς τη δέσμευση των εκπομπών). Ωστόσο, η Ρωσία - ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αργού πετρελαίου στον κόσμο - έχει ήδη δηλώσει ότι θα ήταν αντίθετη σε οποιαδήποτε συμφωνία για τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Τα ΗΑΕ, μια χώρα παραγωγής πετρελαίου, θα έχουν την ευκαιρία ως προεδρεύον έθνος να διαμορφώσουν το αποτέλεσμα αυτών των συνομιλιών.
Το ταμείο απωλειών και ζημιών
Οι χώρες συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα ταμείο για να βοηθήσουν τον αναπτυσσόμενο κόσμο να αντιμετωπίσει τις καταστροφές της κλιματικής αλλαγής όταν συναντήθηκαν στην Αίγυπτο πέρυσι, αλλά στην COP28 οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν το ταμείο και να το γεμίσουν με μετρητά.
Οι συζητήσεις για το ταμείο ενόψει του COP28 ήταν γεμάτες, με τις εντάσεις μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών να είναι υψηλές σχετικά με το ποιος πρέπει να πληρώσει σε αυτό και ποιος θα πρέπει να επιτρέπεται να διεκδικήσει χρήματα από αυτό.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν υποστηρίξει ότι ο ανεπτυγμένος κόσμος, ο οποίος είναι υπεύθυνος για περίπου το 80% των εκπομπών άνθρακα, θα πρέπει να πληρώσει στο ταμείο. Οι ΗΠΑ και άλλοι έχουν απωθήσει την πρόταση ότι οποιεσδήποτε χώρες πρέπει να υποχρεωθούν να πληρώσουν.
Ένα προκαταρκτικό κείμενο συμφωνίας λέει ότι το ταμείο ζημιών θα «προσκαλέσει οικονομικές συνεισφορές με τα μέρη των αναπτυγμένων χωρών που θα συνεχίσουν να αναλαμβάνουν αυτό το προβάδισμα για την παροχή οικονομικών πόρων». Αλλά αυτό θα πρέπει να υποστηριχθεί από όλες τις σχεδόν 200 χώρες και να εγκριθεί στο COP. Το πόσα χρήματα θα εισφερθούν στο ταμείο και ποιος πληρώνει σε αυτό παραμένουν ανοιχτά ερωτήματα.
Ο Τζον Κέρι, απεσταλμένος του προέδρου των ΗΠΑ για το κλίμα, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ θα δεσμεύσουν «αρκετά εκατομμύρια δολάρια». Η ΕΕ από την πλευρά της έχει δεσμευτεί για «ουσιαστική συμβολή».
Μεθάνιο και άλλα αέρια του θερμοκηπίου
Να σημειωθεί επίσης ότι ΗΠΑ και Κίνα συμφώνησαν πριν από την COP28 να συσπειρώσουν άλλα έθνη για να πραγματοποιηθεί μια σύνοδος κορυφής για το μεθάνιο, ένα ισχυρό αέριο που προκαλεί την υπερθέρμανση του πλανήτη, στο πλαίσιο των συνομιλιών. Συμφώνησαν να συμπεριλάβουν ένα ευρύτερο φάσμα περιορισμού εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στον επόμενο γύρο των κλιματικών στόχων τους.
«Φαίνεται ότι, επιτέλους, οι κλιματικοί επιστήμονες και οι εθνικοί ηγέτες σε όλο τον κόσμο αναγνωρίζουν ότι το μεθάνιο είναι το κλειδί για τον περιορισμό των βραχυπρόθεσμων αυξήσεων της θερμοκρασίας», λέει ο Paul Bledsoe, πρώην αξιωματούχος του Λευκού Οίκου και λέκτορας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο. «Για το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 30 ετών, οι συνομιλίες κυριαρχήθηκαν πλήρως από το πως θα περιοριστού οι εκπομπές CO₂ και τα άλλα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ουσιαστικά αγνοήθηκαν».
Αν και η Κίνα μέχρι στιγμής έχει αρνηθεί να συμμετάσχει στην παγκόσμια δέσμευση για το μεθάνιο - μια ευρεία συμφωνία μεταξύ 150 χωρών για συλλογική μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 30% έως το 2030 - έχει ανακοινώσει ότι θα παρακολουθεί και θα μειώσει τις εκπομπές μεθανίου της. Ωστόσο, δεν έχει καθορίσει στόχους ή χρονοδιαγράμματα. Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι ελπίζουν να ανακοινώσουν πρόσθετη επιχορήγηση για την αντιμετώπιση των εκπομπών μεθανίου στο COP28.
Χρηματοδοτική προσαρμογή
Οι πλούσιες χώρες θα βρίσκονται υπό πίεση να εκπληρώσουν τις υπάρχουσες δεσμεύσεις για να βοηθήσουν τις φτωχότερες χώρες να προσαρμοστούν στην υπερθέρμανση του πλανήτη - συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης που αναλήφθηκε στο COP26 στη Γλασκώβη να δαπανήσει 40 δισεκ. δολάρια ετησίως για χρηματοδότηση προσαρμογής έως το 2025.
Μια πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ διαπίστωσε ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες χρειάζονται έως και 387 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Αλλά υπάρχει ένα «κενό» περίπου 360 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ των χρημάτων που χρειάζονται και του ποσού που δαπανάται.