Οι προτάσεις έχουν τη μορφή ανακοίνωσης που θα συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς και από τους ηγέτες της ΕΕ κατά τη συνάντησή τους στις Βρυξέλλες στις 9 και 10 Φεβρουαρίου.
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ, Οούραουλα φον ντερ Λάιεν, έδωσε ένα πρόχειρο περίγραμμα αυτού που αποκαλεί «βιομηχανικό σχέδιο για την πράσινη συμφωνία», λίγο αφότου η επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού Μαργκέτε Βεστάγκερ είχε παρουσιάσει τις προτάσεις της για το πώς ήθελε να απλοποιήσει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις σε επιστολή της προς τους υπουργούς της ΕΕ.
Το 17σέλιδο σχέδιο ανακοίνωσης, με τίτλο «Ένα βιομηχανικό σχέδιο Πράσινης Συμφωνίας για την εποχή του καθαρού μηδενός», επεκτείνει τις παρατηρήσεις αυτές, καθορίζοντας πώς το σχέδιο θα εφαρμοστεί στο ρυθμιστικό περιβάλλον, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τις δεξιότητες και το εμπόριο.
Κανονισμός
«Η Επιτροπή προτείνει να προωθήσει μια βιομηχανική πράξη για την καθαρή-μηδενική εποχή για να στηρίξει τη βιομηχανική παραγωγή βασικών τεχνολογιών στην ΕΕ», αναφέρεται στο σχέδιο ανακοίνωσης.
Στο πλαίσιο αυτής της Πράξης για τη Βιομηχανία Καθαρού Μηδενός, η Επιτροπή θέλει να «προσδιορίσει στόχους για τη βιομηχανική ικανότητα έως το 2030, όπου αυτό είναι απαραίτητο, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι στρατηγικές εξαρτήσεις δεν θέτουν σε κίνδυνο την πράσινη μετάβαση».
Δίπλα στους στόχους παραγωγής, οι οποίοι έχουν απασχολήσει τη γαλλική κυβέρνηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει επίσης ευκολότερες διαδικασίες αδειοδότησης, για παράδειγμα «με τον καθορισμό συγκεκριμένων προθεσμιών για τα διάφορα στάδια της αδειοδότησης» και με την καθιέρωση μιας «ενιαίας υπηρεσίας» στα κράτη μέλη.
Επιπλέον, ο νόμος για την καθαρή μηδενική βιομηχανία θα «επιτρέψει στην Επιτροπή να ζητήσει ευρωπαϊκά πρότυπα». Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροπής, ο καθορισμός κοινών προτύπων θα βοηθούσε στην εξάπλωση των τεχνολογιών.
«Ειδικότερα για τις νέες βιομηχανικές αλυσίδες αξίας, η πρόβλεψη και η ανάπτυξη ευρωπαϊκών προτύπων υψηλής ποιότητας θα μπορούσε να προσφέρει στις βιομηχανίες της ΕΕ σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα – μεταξύ άλλων και σε παγκόσμιο επίπεδο», υποστηρίζεται στο σχέδιο ανακοίνωσης.
Επιδοτήσεις από τα κράτη μέλη
Οι συνήθως αυστηροί κανόνες σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις, τις επιδοτήσεις από τα κράτη μέλη προς τις βιομηχανίες τους, έχουν χαλαρώσει σημαντικά από την έναρξη της πανδημίας το 2020 και έχουν χαλαρώσει περαιτέρω από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Τώρα, ως απάντηση στην πίεση της αμερικανικής κυβέρνησης να επιδοτήσει τις καθαρές τεχνολογίες, η Επιτροπή της ΕΕ θέλει να χαλαρώσει ακόμη περισσότερο τους κανόνες, εισάγοντας ένα «προσωρινό πλαίσιο κρίσης και μετάβασης».
Όπως ανακοίνωσε ήδη η Βεστάγκερ στην επιστολή της νωρίτερα αυτό το μήνα, το πλαίσιο θα απλοποιήσει τις διαδικασίες κρατικών ενισχύσεων για όλα τα έργα ανανεώσιμων τεχνολογιών και θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να χορηγούν υψηλότερες επιδοτήσεις σε περίπτωση που χρειάζεται να αντιστοιχίσουν τις επιδοτήσεις «που λαμβάνουν για παρόμοια έργα ανταγωνιστές που βρίσκονται εκτός της ΕΕ».
Οι αναμορφωμένοι κανόνες θα επιτρέψουν επίσης την παράταση των προθεσμιών για την ολοκλήρωση των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις για την απαλλαγή από τον άνθρακα σε βιομηχανικές διαδικασίες, οι νέοι κανόνες θα απλοποιηθούν περαιτέρω, για παράδειγμα μέσω πιο ευέλικτων ανώτατων ορίων ενίσχυσης ανά δικαιούχο σε μικρότερα καθεστώτα.
Επιπλέον, το νέο πλαίσιο θα επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να παρέχουν φορολογικές ελαφρύνσεις για την προσέλκυση νέων επενδύσεων σε εγκαταστάσεις παραγωγής σε αυτό που η Επιτροπή αποκαλεί «στρατηγικούς τομείς καθαρού μηδενικού κόστους». Σημαντικό μέρος του IRA των ΗΠΑ αποτελείται από φορολογικές παροχές.
Η Επιτροπή θέλει επίσης να «αυξήσει σημαντικά» τα όρια κοινοποίησης για τις κρατικές ενισχύσεις, διευκολύνοντας τα κράτη μέλη να θέσουν σε εφαρμογή νέες επιδοτήσεις.
Τέλος, η Επιτροπή της ΕΕ θέλει επίσης να εξαλείψει την ανάγκη για ανοικτούς διαγωνισμούς για λιγότερο ώριμες τεχνολογίες. Συνήθως, οι ανοικτοί διαγωνισμοί απαιτούνται για την αποτροπή καταχρήσεων και πρακτικών διαφθοράς. Ωστόσο, το σχέδιο ανακοίνωσης υποστηρίζει ότι «οι διαγωνισμοί μπορεί να λειτουργούν λιγότερο καλά» για τις λιγότερο ώριμες τεχνολογίες.
Από το σχέδιο ανακοίνωσης που είδε η EURACTIV, δεν είναι σαφές πόσο καιρό θα ισχύει το «προσωρινό» πλαίσιο.
Χρήματα της ΕΕ
Η Επιτροπή αναγνωρίζει τον κίνδυνο ότι μια αντίδραση του ΙRΑ που βασίζεται μόνο στις επιδοτήσεις των κρατών μελών θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατακερματισμό της ενιαίας αγοράς, δεδομένου ότι θα ωφελούσε κυρίως τις χώρες με τη μεγαλύτερη δημοσιονομική δύναμη πυρός.
Αυτός ο κίνδυνος, καθώς και το γεγονός ότι απαιτούνται πολύ περισσότερες επενδύσεις για την υλοποίηση της πράσινης μετάβασης, το σχέδιο ανακοίνωσης υποστηρίζει ότι «πρέπει να αυξήσουμε τη χρηματοδότηση της ΕΕ».
Ωστόσο, το έγγραφο παραμένει ασαφές όσον αφορά τη νέα χρηματοδότηση της ΕΕ και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην επαναχρησιμοποίηση των υφιστάμενων κονδυλίων της ΕΕ.
Για παράδειγμα, ανακοινώνει νέα καθοδήγηση σχετικά με τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που πρέπει να καταρτίσουν τα κράτη μέλη προκειμένου να έχουν πρόσβαση στα κονδύλια του ταμείου ανάκαμψης από την πανδημία. Η καθοδήγηση θα συστήσει στα κράτη μέλη να αναπροσαρμόσουν τα εθνικά τους σχέδια στο σημερινό πλαίσιο.
Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο ανακοίνωσης συνιστά στα κράτη μέλη να θεσπίσουν «υπηρεσίες μιας στάσης» για την αδειοδότηση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και καθαρής τεχνολογίας για τον εξορθολογισμό των διαδικασιών, να χρησιμοποιούν φορολογικές ελαφρύνσεις για την ενθάρρυνση των πράσινων επενδύσεων και να επενδύουν στην κατάρτιση του εργατικού δυναμικού.
Όσον αφορά τα νέα κονδύλια της ΕΕ, η Επιτροπή υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα InvestEU θα πρέπει να ενισχυθεί με πρόσθετη χρηματοδότηση, ιδίως για την περίοδο μεταξύ 2024 και 2027. Το πλεονέκτημα του InvestEU είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του δημόσιου χρήματος χορηγείται με τη μορφή εγγυήσεων μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ), τα οποία, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, μπορούν να κινητοποιήσουν πολλές ιδιωτικές επενδύσεις.
Η ανακοίνωση επαναλαμβάνει επίσης ότι «η Επιτροπή προτίθεται να δώσει μια διαρθρωτική απάντηση στις επενδυτικές ανάγκες προτείνοντας ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας».
Θέλει να προτείνει το ταμείο αυτό στο πλαίσιο της αναθεώρησης του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ «πριν από το καλοκαίρι του 2023» – όταν πρόκειται να πραγματοποιηθεί η αναθεώρηση αυτή. Ωστόσο, η ανακοίνωση παραμένει ασαφής όσον αφορά το μέγεθος του ταμείου και από πού θα πρέπει να προέλθουν τα χρήματα.
Δεξιότητες και εμπόριο
Η Επιτροπή υποστηρίζει επίσης ότι δεν υπάρχει αρκετό ειδικευμένο εργατικό δυναμικό για το έργο της οικολογικοποίησης της οικονομίας, γι’ αυτό και τάσσεται υπέρ περισσότερων προσπαθειών για την κατάρτιση των εργαζομένων για θέσεις εργασίας σε μια πιο πράσινη βιομηχανία, καθώς και για την ευκολότερη διασυνοριακή αναγνώριση των προσόντων. Η έλλειψη αμοιβαίας αναγνώρισης συχνά παρεμποδίζει την κυκλοφορία των εργαζομένων σε ολόκληρη την ΕΕ.
Τέλος, το σχέδιο ανακοίνωσης της Επιτροπής ανακοινώνει επίσης την πρόθεσή της να δημιουργήσει μια «Λέσχη κρίσιμων πρώτων υλών» με ομοϊδεάτες εταίρους για να εγγυηθεί έναν «ασφαλή, βιώσιμο και οικονομικά προσιτό παγκόσμιο εφοδιασμό» των απαραίτητων πρώτων υλών για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Η ανακοίνωση επαναλαμβάνει επίσης την πρόθεση της Επιτροπής της ΕΕ «να κάνει πλήρη χρήση των μέσων εμπορικής άμυνας», για παράδειγμα τον κανονισμό για τις ξένες επιδοτήσεις που τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του μήνα.
Η Επιτροπή της ΕΕ πρόκειται να δημοσιεύσει επίσημα την ανακοίνωση αυτή την Τετάρτη (1 Φεβρουαρίου), προκειμένου να αποτελέσει τη βάση για τη συζήτηση της συνόδου των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ την ερχόμενη εβδομάδα.
Λίγο μετά τη συνάντηση αυτή, η Επιτροπή θα υποβάλει συγκεκριμένες προτάσεις.
Σύμφωνα με το σχέδιο εγγράφου, η Επιτροπή «είναι έτοιμη να μεταφράσει [το σχέδιο] σε συγκεκριμένες προτάσεις βάσει τεκμηριωμένων εκτιμήσεων αναγκών πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου».
euractiv.gr