της τεράστιας αβεβαιότητας που χαρακτηρίζει την αγορά ενέργειας και ιδιαίτερα αυτή του ηλεκτρισμού. Η απόφαση του υπουργού Ενέργειας υπαγορεύτηκε από τις εξελίξεις στην αγορά όταν πληροφορήθηκε ότι οι πάροχοι θα ανακοίνωναν πολύ υψηλές τιμές βασιζόμενοι στις τρέχουσες τιμές αερίου και τις εκτιμήσεις τους για συνέχιση τους μέχρι τέλος Ιουλίου τουλάχιστον. Οι πάροχοι βάσει των όρων λειτουργίας της αγοράς είναι υποχρεωμένοι να ενσωματώσουν στις τιμές την όλη αβεβαιότητα που επικρατεί στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά, αποτέλεσμα των προθέσεων του προέδρου Πούτιν και της ηγετική ομάδας του Κρεμλίνου. Αυτή δε η αβεβαιότητα έχει ενταθεί τις τελευταίες εβδομάδες μετά την παύση λειτουργίας του μεγάλου αγωγού Nord Stream 1, που μεταφέρει Ρωσικό αέριο απευθείας στην Γερμανία, λόγω «προγραμματισμένων» έργων συντήρησης από 1-21 Ιουλίου. Με τους περισσότερους παίκτες της ενεργειακής αγοράς να εκφράζουν σοβαρές αμφιβολίες για την κανονική επαναλειτουργία του αγωγού και τι άλλο ήθελε προκύψει στην προμήθεια της ευρωπαϊκής αγοράς με Ρωσικό αέριο.
Με την συνεχή αυξομείωση τις τελευταίες εβδομάδες, για διάφορους λόγους, των όγκων αερίου που προμηθεύει η Gazprom την ευρωπαϊκή αγορά, έχει διαρραγεί η εμπιστοσύνη των εταιρειών με αποτέλεσμα το risk premium να καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις τιμές στο Ολλανδικό gas hub, το γνωστό TTF (Title Transfer Facility) που αποτελεί το Ευρωπαϊκό benchmark. Έτσι, ενώ τον Απρίλιο και Μάιο οι τιμές είχαν ισορροπήσει στην ζώνη των € 80/MWh - € 90 / MWh, από μέσα Ιουνίου πήραν την ανιούσα με τις τιμές να εκτοξεύονται κυριολεκτικά στα € 170 και € 180 / MWh. Ενδεικτικά εχθές η τιμή του μηνιαίου συμβολαίου στο TTF έκλεισε στα € 169/MWH. Με τις τρέχουσες τιμές να είναι 10πλάσιες από αυτές που επικρατούσαν το Α΄ εξάμηνο του 2021.
Οι τιμές φυσικού αερίου στην Ευρώπη το τελευταίο τρίμηνο (πηγή: TTF)
Είναι χαρακτηριστική η πληροφορία προερχόμενη από έναν από τους μεγάλους προμηθευτές της Ελληνική αγοράς ότι, ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2021 η αγορά ενός στάνταρντ φορτίου LNG. (περίπου 150.000 κμ) κόστιζε περί τα € 15-€ 20 εκατ., σήμερα για ίδιου μεγέθους φορτίο οι εταιρείες πρέπει να καταβάλλουν σχεδόν € 180 εκατ. Αυτές, όμως, πέραν τού ότι είναι ασυνήθιστα υψηλές τιμές, προμηνύουν και στενότητα στην προμήθεια για τους μήνες που έρχονται καθώς το υπέρ-υψηλό κόστος προμήθειας LNG ξεφεύγει από τις δυνατότητες μιας εταιρείας και άρα θα πρέπει εφεξής να συνεργασθούν δύο ή και τρεις εταιρείες προκειμένου να συνεχιστούν οι δια θαλασσής εισαγωγές αερίου.
Πέρα από το πρόβλημα με τις πολύ υψηλές τιμές αερίου, η χθεσινή απόφαση του υπουργού ΥΠΕΝ ανέδειξε και δυο άλλες αδυναμίες. Από την μια πλευρά έχουμε έναν ελλιπή η και προβληματικό μηχανισμό που σχεδίασε η κυβέρνηση- αφού αδυνατεί να να ανταποκριθεί σε ένα περιβάλλον τεράστιας αβεβαιότητας και υπέρ-υψηλών τιμών- και από την άλλη αντιμετωπίζουμε την ανωριμότητα της ελληνικής αγοράς ενέργειας. Αφού μέσα σε λιγότερα από 4 χρόνια οδηγηθήκαμε από ένα πλήρες ρυθμιζόμενο περιβάλλον από πλευράς τιμών σε ένα απόλυτα ελεύθερο και χωρίς επαρκή επίβλεψη που τείνει να λειτουργεί με κανόνες Φαρ Ουέστ. Να σημειωθεί ότι ο εν λόγω μηχανισμός προβλέπει την κατάργηση της περίφημης ρήτρας αναπροσαρμογής με τους παρόχους να είναι υποχρεωμένοι να ανακοινώσουν ένα μήνα νωρίτερα την τιμή ανά κιλοβατώρα με την οποία θα χρεώνουν τους πελάτες τους τον επόμενο μήνα, κάνοντας πρόβλεψη για το πώς θα διαμορφωθούν η τιμή του αερίου και η χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας. Κανονικά, οι πάροχοι θα έπρεπε την ερχόμενη Δευτέρα (10/7) να ανακοινώσουν την τιμή της κιλοβατώρας που θα ισχύσει τον Αύγουστο.
Με την αβεβαιότητα στα ύψη ως προς την διαμόρφωση των τιμών στο TTF κατά τις επόμενες εβδομάδες, και κατ’ επέκταση στην χονδρική τιμή ρεύματος, (όπου στην Ελληνική αγορά η τιμή εκκαθάρισης για την επόμενη ημέρα έχει διαμορφωθεί στα € 278/MWh - βλέπε χάρτη) οι πάροχοι ετοιμαζόντουσαν να ανακοινώσουν τιμές στα επίπεδα των 55-60 λεπτά την κιλοβατώρα, έναντι των 30-35 λεπτών τον Ιούλιο, με ισχύουσα την ρήτρα αναπροσαρμογής. Σύμφωνα με πληροφορίες, ακόμα και ΔΕΗ, η οποία παραδοσιακά στηρίζει τις όποιες κυβερνητικές αποφάσεις προσαρμόζοντας προς τα κάτω τις τιμές, προειδοποίησε ότι δεν μπορεί να δώσει χαμηλότερες τιμές. Με τις εταιρείες να μην προλαβαίνουν να κάνουν κινήσεις αντιστάθμισης κινδύνου, το ΥΠΕΝ αποφάσισε ότι οι τιμές θα ανακοινωθούν στα τις 21 Ιουλίου, χωρίς όμως να υπάρχει η παραμικρή βεβαιότητα ότι θα έχει αλλάξει επί των βελτίω το περιβάλλον στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας.
Ευρωπαϊκός Χάρτης Τιμών Ηλεκτρισμού της Αγοράς Επόμενης Ημέρας, 07/09/2022 (πηγή: ΡΑΕ)
Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η αιφνίδια απόφαση του ΥΠΕΝ να κάνει πίσω στην ανακοίνωση των τιμών λιανικής αναδεικνύει τα σοβαρά προβλήματα που έχει ο νέος μηχανισμός συγκράτησης των τιμών ρεύματος. Ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες του Energia.gr που δεν επιδέχονται αμφισβήτηση, σχεδιάστηκε από ομάδα ειδικών καθ’ υπόδειξη και με εντολή του πρωθυπουργικού επιτελείου στο Μαξίμου και χωρίς την παραμικρή συμμετοχή του ΥΠΕΝ. Βάσει του νέου αυτού μηχανισμού, ναι μεν καταργήθηκε η ρήτρα αναπροσαρμογής αλλά οι πάροχοι θα πρέπει να τιμολογήσουν βάσει προβλέψεων για την πορεία των διεθνών τιμών αερίου ένα μήνα μετά. Αστοχίες στις προβλέψεις κοστίζουν πολλά χρήματα στους παρόχους χωρίς απαραιτήτως να ικανοποιούν τους καταναλωτές.
Συμπερασματικά, και βάσει εκτιμήσεων παραγόντων της αγοράς, το επόμενο διάστημα δεν προβλέπεται να υπάρξει εντυπωσιακή αποκλιμάκωση των τιμών του αερίου, κάτι που μοιραία οδηγεί σε υψηλές τιμές ηλεκτρικού παρά τις όσες ελαφρύνσεις υποτίθεται ότι προσφέρει ο νέος μηχανισμός, που, σύμφωνα με πληροφορίες, ανασχεδιάζεται για τρίτη φορά μέσα σε διάστημα δυο μηνών. Όμως, το πλέον ανησυχητικό στοιχείο στην όλη υπόθεση είναι η προβλεπόμενη αδυναμία συνεχούς ροής LNG προς την Ελληνική, και κατ´ επέκταση την Βαλκανική, αγορά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα από τον Οκτώβριο να μην έχουν εξασφαλισθεί επαρκείς ποσότητες, και, άρα, εκ των πραγμάτων να οδηγηθούμε σε προγραμματισμένες από τον ΑΔΜΗΕ διακοπές στην ηλεκτροδότησης της χώρας, αφού το φυσικό αέριο εξακολουθεί να καλύπτει σχεδόν το 42 % των αναγκών ηλεκτροπαραγωγής βάσει στοιχείων των τελευταίων 18 μηνών.