τάχιστα οδεύουν προς τα $120 το βαρέλι παρά τις σοβαρές ανασχετικές δυνάμεις, όπως είναι η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας και οι επιπτώσεις που αυτό έχει στην παγκόσμια οικονομία. Φαίνεται ότι η απειλή για ουσιαστική μείωση της ρωσικής παραγωγής κατά 3.0 εκατ. βαρέλια/ημέρα λόγω του ευρωπαϊκού εμπάργκο, και κατά συνέπεια εξαγωγών αργού και προϊόντων πετρελαίου, έχει αρχίσει να προσμετράται στην διαμόρφωση του παγκόσμιου ισοζυγίου, όπου σε συνδυασμό με την ηθελημένη βραδυπορία του OPEC+ να αυξήσει την παραγωγή, αυτό σε λίγο θα γίνει ελλειμματικό στην προσφορά. Οι δε υψηλές τιμές του αργού επηρεάζουν αρνητικά και τις τιμές του φυσικού αερίου σε διεθνές επίπεδο, αφού ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου εμπορίου αερίου βασίζεται στα oil-indexed contracts παρά την μεγάλη δυσφορία των Ευρωπαίων - που τώρα το πληρώνουν πανάκριβα - να αποδεχτούν την σοφία των δοκιμασμένων αυτών συμβολαίων.
Διάγραμμα 1: Διακύμανση τιμών αργού Brent την τελευταία εβδομάδα
Πηγές: ICE, Financial Times
Διάγραμμα 2: Διακύμανση τιμών αργού Brent τους τελευταίους 6 μήνες
Πηγές: ICE, Financial Times
Με τις τιμές του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά να επηρεάζονται ασφαλώς και από την πολύ πραγματική πλέον (και όχι υποθετική, όπως ήταν μέχρι την περασμένη εβδομάδα) έλλειψη προμήθειας, αφού αίφνης σταμάτησε η ροή αερίου προς Πολωνία και Βουλγαρία, ενώ έπονται και μερικές άλλες χώρες. Έτσι, οι τιμές στο ολλανδικό TTF, που είναι και το ευρωπαϊκό benchmark, τείνουν να ισορροπήσουν στα €100/MWh, δηλαδή σε πενταπλάσιες τιμές από αυτές που ήταν πριν από ένα χρόνο. Κοντά, όμως, στις υψηλές τιμές πετρελαίου (πάνω από τα $112 το βαρέλι το Brent σήμερα το πρωί) και φυσικού αερίου, έχουμε και δυσθεώρητες τιμές στις αγορές ρύπων, που έχουν ξεπεράσει τα €91 τον τόνο στο EU ETS.
Διάγραμμα 3: Διακύμανση τιμών ρύπων στο EU ETS
Πηγή: Ember
Ωστόσο, ένας τιμωρητικός δασμός σε όλες τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας (δηλαδή αργού, προϊόντων πετρελαίου και φυσικού αερίου) θα ήταν καλύτερη επιλογή από ένα σταδιακό εμπάργκο σε επιλεγμένα καύσιμα, μειώνοντας αμέσως τα ρωσικά έσοδα, αναφέρει σε νέα ανάλυσή του το Ινστιτούτο Bruegel. Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς της ανάλυσης, το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στοχεύσει το ρωσικό πετρέλαιο στο πλαίσιο του τελευταίου πακέτου κυρώσεων είναι λογικό ως ένας τρόπος για να αυξήσει η Ευρώπη την πίεση στη Μόσχα.
Η μείωση των αγορών ρωσικού πετρελαίου, ακόμη και ο μηδενισμός αυτών, μπορεί να αφήσει σε υψηλά επίπεδα τα ρωσικά έσοδα, ενώ συνεπάγεται αρκετές αρνητικές βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες για την ΕΕ. Παραδόξως, ένα τέτοιο εμπάργκο μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε νίκη για τη Ρωσία, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, και απώλεια για την ΕΕ και την παγκόσμια οικονομία συνολικά.
Το μεγαλύτερο ελάττωμα του σχεδίου που συζητείται αυτή τη στιγμή είναι ότι στη μεταβατική φάση του σταδιακού εμπάργκο, οι τιμές του πετρελαίου στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο θα μπορούσαν να αυξηθούν εν αναμονή των μειωμένων ρωσικών εξαγωγών. Αυτή η τάση ξεκίνησε ήδη στα τέλη του περασμένου Απριλίου, όταν το πετρέλαιο σημείωσε άνοδο λόγω της αυξημένης πιθανότητας εμπάργκο από πλευράς ΕΕ. Οι υψηλότερες τιμές προκαλούν πονοκέφαλο στις χώρες εισαγωγής, ενώ θα μπορούσαν ακόμη και να υπεραντισταθμίσουν τις σταδιακές απώλειες για τη Ρωσία και βραχυπρόθεσμα να είναι κερδισμένος ο Πούτιν.
Μάλιστα, μία ιδανική μορφή δασμού θα μπορούσε να υπολογιστεί σε δύο στάδια. Πρώτον, υπολογισμός του τι μεγιστοποιεί τη διαφορά μεταξύ των εσόδων, τα οποία εισπράττονται και των οικονομικών ζημιών, οι οποίες επιβάλλονται στους καταναλωτές. Δεύτερον, συνυπολογισμός της επιθυμίας να τιμωρηθεί η Ρωσία πάνω και πέρα από εκείνο που απαιτεί ο πρώτος υπολογισμός.
Για παράδειγμα, αν υποθέσουμε ότι η Ευρώπη ήταν διατεθειμένη να παραδώσει ένα ευρώ καθαρού οικονομικού οφέλους για να αυξήσει το πρόστιμο στη Ρωσία κατά ένα ευρώ, ο Ντάνιελ Γκρος του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής υπολογίζει ότι ο δασμός, σε μια τέτοια περίπτωση, θα ήταν 60%. Ένας τόσο υψηλός φόρος θα ήταν αρκετός για να μειώσει τα έσοδα της Gazprom, του μοναδικού προμηθευτή ρωσικού φυσικού αερίου, κατά περισσότερο από 75%. Η πτώση της ποσότητας ρωσικού φυσικού αερίου, η οποία εισάγεται θα ήταν πολύ μικρότερη, περιορίζοντας το αρχικό πλήγμα για τους καταναλωτές, ενώ τα έσοδα που θα συγκεντρώνονταν θα ήταν και πάλι επαρκή για να διασωθούν οι Ευρωπαίοι πολίτες από οικονομική άποψη. Καθιστώντας το ρωσικό αέριο πιο ακριβό για τους καταναλωτές, ο φόρος θα δημιουργούσε, επίσης, μακροπρόθεσμα κίνητρα για μετάβαση σε άλλους προμηθευτές.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, έχει διαμορφωθεί μία παρατεταμένη περίοδος οικονομικής δυσχέρειας, με τον πληθωρισμό να έχει εκτιναχθεί, ενώ οι οικονομίες παγκοσμίως παραμένουν στάσιμες - ένα επώδυνο μίγμα υψηλών τιμών και χαμηλής ανάπτυξης που είναι γνωστό ως «στασιμοπληθωρισμός». Το στασιμοπληθωριστικό σοκ του 2022 είναι παγκόσμιο, με αποκλίνουσες προσδοκίες για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό στις περισσότερες χώρες, με πολλούς διαφορετικούς παράγοντες να επιδεινώνουν την τάση με συγχρονισμένο τρόπο. Το ερώτημα τώρα είναι πόσο θα διαρκέσει αυτό το στασιμοπληθωριστικό σοκ - και αν οι παρούσες χρηματοοικονομικές συνθήκες θα οδηγήσουν τελικά σε μία παρατεταμένη ύφεση, όπως ακριβώς συνέβη την δεκαετία του 1970.