Εξαιτίας της ταχείας οικονομικής ανάκαμψης και των πιο ακραίων καιρικών συνθηκών σε σχέση με το 2020, συμπεριλαμβανομένου του ψυχρότερου, από τον μέσο όρο, χειμώνα, η περσινή αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 6% ήταν η μεγαλύτερη σε ποσοστιαία βάση από το 2010, όταν ο κόσμος ανέκαμπτε από την παγκόσμια οικονομική κρίση. Σε απόλυτες τιμές, η περσινή αύξηση άνω των 1.500 τεραβατωρών ήταν η μεγαλύτερη που έγινε ποτέ, σύμφωνα με την έκδοση του Ιανουαρίου 2022 της εξαμηνιαίας Έκθεσης για την Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Η απότομη αύξηση της ζήτησης ξεπέρασε την ικανότητα των πηγών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας να ανταποκριθούν σε αυτήν σε ορισμένες μεγάλες αγορές, ενώ οι ελλείψεις φυσικού αερίου και άνθρακα οδήγησαν σε αστάθεια τιμών, κατάρρευση της ζήτησης και αρνητικές επιπτώσεις σε παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, λιανοπωλητές και τελικούς χρήστες, ιδίως στην Κίνα , Ευρώπη και Ινδία. Περίπου το ήμισυ της παγκόσμιας αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας πέρυσι σημειώθηκε στην Κίνα, όπου η ζήτηση αυξήθηκε κατά 10%. Η Κίνα και η Ινδία υπέστησαν διακοπές ρεύματος σε ορισμένα σημεία κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους λόγω ελλείψεων άνθρακα.
«Οι απότομες αυξήσεις στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας τον τελευταίο καιρό έχουν προκαλέσει δυσκολίες σε πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο και κινδυνεύουν να πυροδοτήσουν κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του IEA, Fatih Birol. «Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να αναλάβουν δράση τώρα για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις στους πιο ευάλωτους και να αντιμετωπίσουν τις υποκείμενες αιτίες. Οι υψηλότερες επενδύσεις σε τεχνολογίες ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της ενεργειακής απόδοσης και της πυρηνικής ενέργειας – παράλληλα με την επέκταση ισχυρών και έξυπνων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας – μπορούν να μας βοηθήσουν να ξεφύγουμε από τις σημερινές δυσκολίες».
Ο δείκτης τιμών του IEA για τις μεγάλες αγορές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας σχεδόν διπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2020 και αυξήθηκε κατά 64% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της περιόδου 2016-2020. Στην Ευρώπη, οι μέσες τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας το τέταρτο τρίμηνο του 2021 ήταν τέσσερις φορές μεγαλύτερες από τον μέσο όρο της περιόδου 2015-2020. Εκτός από την Ευρώπη, σημειώθηκαν επίσης απότομες αυξήσεις τιμών στην Ιαπωνία και την Ινδία, ενώ ήταν πιο συγκρατημένες στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι προμήθειες φυσικού αερίου παρουσίασαν λιγότερο αναταράξεις.
Η ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές αυξήθηκε κατά 6% το 2021, αλλά δεν ήταν αρκετή για να συμβαδίσει με την καλπάζουσα ζήτηση. Η παραγωγή άνθρακα αυξήθηκε κατά 9%, εξυπηρετώντας περισσότερο από το ήμισυ της αύξησης της ζήτησης και φτάνοντας σε νέο υψηλό ρεκόρ όλων των εποχών, καθώς οι υψηλές τιμές φυσικού αερίου οδήγησαν στη μεταστροφή από το φυσικό αέριο στον άνθρακα.
Η παραγωγή φυσικού αερίου αυξήθηκε κατά 2%, ενώ η πυρηνική ενέργεια αυξήθηκε κατά 3,5%, φτάνοντας σχεδόν τα επίπεδα του 2019. Συνολικά, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκαν κατά 7%, φτάνοντας επίσης σε υψηλό ρεκόρ, μετά τη μείωση των δύο προηγούμενων ετών.
«Οι εκπομπές από την ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να μειωθούν κατά 55% έως το 2030 για να ανταποκριθούν στο Σενάριο μας για τις Καθαρές Μηδενικές Εκπομπές έως το 2050, αλλά ελλείψει σημαντικής πολιτικής δράσης από τις κυβερνήσεις, αυτές οι εκπομπές πρόκειται να παραμείνουν περίπου στο ίδιο επίπεδο για τα επόμενα τρία χρόνια». είπε ο δρ Μπιρόλ. «Αυτό όχι μόνο υπογραμμίζει πόσο μακριά βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή από την πορεία προς τις καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050, αλλά υπογραμμίζει επίσης τις τεράστιες αλλαγές που απαιτούνται για να εκπληρώσει ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας τον κρίσιμο ρόλο του στην απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα του ευρύτερου ενεργειακού συστήματος».
Για την περίοδο 2022-2024, η έκθεση προβλέπει ότι η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας θα αυξάνεται κατά 2,7% ετησίως κατά μέσο όρο, μολονότι η πανδημία του Covid-19 και οι υψηλές τιμές της ενέργειας προκαλούν κάποια αβεβαιότητα ως προς αυτήν την προοπτική. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αναμένεται να αυξάνονται κατά 8% ετησίως κατά μέσο όρο, εξυπηρετώντας περισσότερο από το 90% της καθαρής αύξησης της ζήτησης κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αναμένουμε ότι η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας θα αυξηθεί κατά 1% ετησίως κατά την ίδια περίοδο.
Ως συνέπεια της επιβράδυνσης της αύξησης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και των σημαντικών προσθηκών εγκατεστημένης ισχύος σε ΑΠΕ, η παραγωγή με βάση τα ορυκτά καύσιμα αναμένεται να μείνει στάσιμη τα επόμενα χρόνια, με την παραγωγή άνθρακα να μειώνεται ελαφρά καθώς οι σταδιακές διακοπές και η μείωση της ανταγωνιστικότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη εξισορροπούνται από ανάπτυξη του τομέα σε αγορές όπως η Κίνα και η Ινδία. Για την παραγωγή φυσικού αερίου προβλέπεται αύξηση κατά περίπου 1% ετησίως.