πως «επιδοτώντας ορυκτά καύσιμα για τη θέρμανση δημιουργούμε έναν άνισο ανταγωνισμό απέναντι στις νέες μορφές ενέργειας» προσθέτοντας πως «η πολιτεία επιλέγει να δίνει λεφτά για να μειώσει τους λογαριασμούς ρεύματος επιδοτώντας την αύξηση, αντί να λύσει το πρόβλημα με διαρθρωτικές παρεμβάσεις στα κτίρια». Ακόμη αναφέρει ότι «στα προγράμματα του Εξοικονομώ θα πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένη στόχευση να βοηθηθούν τα φτωχά νοικοκυριά».
Με δεδομένο ότι στην Ευρώπη λαμβάνονται αποφάσεις που αφορούν τη διακοπή της χρηματοδότησης έργων ορυκτών καυσίμων στην Ελλάδα βλέπουμε πως στην ενεργειακή στρατηγική περιλαμβάνεται η ανάπτυξή τους για τα επόμενα χρόνια. Ποια είναι η άποψη σας;
Η Ελλάδα έχει μπει σε ένα μπλοκ χωρών, όπως η Πολώνια, που προσπαθούν να πιέσουν την περεταίρω είσοδο του φυσικού αερίου και να το ονομάσουν «πράσινο» όσον αφορά την ταξινομία των επενδύσεων για να μπορούν να λαμβάνουν χρηματοδότηση. Αυτή τη στιγμή δεν είναι με το μέρος τους η Ε.Ε., σε γενικότερο πλαίσιο όμως επίπεδο η Ελλάδα επέλεξε να μπει το φυσικό αέριο χωρίς να κοιτά τις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής πολιτικής, έτσι όπως αυτές αναλύονται στο πακέτο Fit for 55 που έχει αρκετές δικλίδες και σου λέει ότι δεν γίνεται να αντικαταστήσεις ένα ορυκτό καύσιμο με κάποιο άλλο, γιατί θα υπάρχουν προβλήματα με τη χρηματοδότηση του. Υπάρχουν ευρωπαϊκές πολιτικές που θα εφαρμοστούν που δεν θα επιτρέπουν στο φυσικό αέριο να είναι επιλέξιμη τεχνολογία για χρηματοδότηση: η πρώτη είναι η Οδηγία Ecodesign που ουσιαστικά προβλέπει ότι θα πρέπει να σταματήσουν οι χώρες να τοποθετούν καυστήρες ορυκτών καυσίμων από το 2025 και μετά. Η δεύτερη πολιτική είναι το παράλληλο σύστημα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, που αφορά τα κτίρια και βλέπουμε μέσα από μελέτες πως οι τιμές δεν θα είναι χαμηλές θα ξεκινούν από 50-60 ευρώ/ τόνο διοξειδίου του άνθρακα που σημαίνει ότι θα υπάρχει μια μεγάλη επιβάρυνση για το νοικοκυριά. Άρα σε μια υψηλή τιμή της ηλεκτροπαραγωγής ή φυσικού αερίου θα προστεθεί μια επιπλέον επιβάρυνση μόνο για τη θέρμανση του σπιτιού. Επιπλέον, θα αρχίσουν να μπαίνουν κάποια minimum energy performance standards που θα είναι επι της ουσίας ένα βήμα πιο μπροστά από τον ΚΕΝΑΚ. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να πάμε σε αποδοτικότερα καύσιμα, όπως αντλίες θερμότητας ή βιοαέριο. Παράλληλα. η Ε.Ε. έχει θέσει σε εφαρμογή μια οδηγία για την κλιματική προστασία όλων των νέων ενεργειακών επενδύσεων και εκεί υπάρχουν αυστηροί κανόνες, σε σχέση με τη μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου όπου το φυσικό αέριο βγαίνει εκτός παιχνιδιού. Η Ελλάδα επομένως κινείται λίγο στον αέρα δεδομένου ότι χρησιμοποιεί λεφτά του προηγούμενου επιχειρησιακού προγράμματος του ΕΠΑΝΕΚ για να χρηματοδοτήσει παρεμβάσεις για την περίοδο 2021-2030 που συγκρούονται όμως με τους στόχους της Ε.Ε.
Αυτή τη στιγμή όμως υπάρχει το πρόγραμμα Εξοικονομώ όπου χρηματοδοτεί την αλλαγή του καυστήρα πετρελαίου και την αντικατάστασή του με φυσικό αέριο τη στιγμή που η Ε.Ε. λέει ότι θα σταματήσει να χρηματοδοτεί τέτοια έργα. Είναι λίγο αντιφατικό. Τι λέτε;
Είναι αντιφατικό για αυτό λέμε πως υπάρχει χρόνος να επεξεργαστούμε ξανά αυτά τα σχέδια γιατί το να πεις ότι θα κάνω παρεμβάσεις για να αντικατασταθούν οι υποδομές πετρελαίου από το φυσικό αέριο και να βάλεις τον κόσμο να πληρώσει για κάτι που το 2030 και μετά θα έχει πιο ακριβή λειτουργία και να μην του βάλεις εξαρχής την επιδότηση σε κάτι που θα έχει υψηλότερη απόδοση όπως αντλίες θερμότητας ή άλλα καύσιμα και είναι αυτό που λέμε λάθος στόχευση. Στην Ολλανδία για παράδειγμα αποφασίστηκε από την κυβέρνηση να σταματήσει η χρήση φυσικού αερίου των κτιρίων για την θέρμανση μέχρι το 2050. Θα αντικατασταθεί από κεντρικά συστήματα βιοαερίου, ενώ προσπαθούν να έχουν ένα mixed μορφών ενέργειας.
Πάντως στην Ελλάδα βλέπουμε το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή επιλέγει η πολιτεία την επιδότηση της θέρμανσης. Ποια είναι η άποψη σας;
Επιδοτώντας ορυκτά καύσιμα για τη θέρμανση δημιουργούμε έναν άνισο ανταγωνισμό απέναντι στις νέες μορφές ενέργειας αντιθέτως αν δίναμε τα ίδια λεφτά που δίνουμε στις επιδοτήσεις εγκαίρως και με ένα σωστό σχεδιασμό για επιδοτήσεις για φωτοβολταϊκά στέγης ή αντλίες θερμότητας θα είχαμε μεγαλύτερη απόδοση. Σε 1-2 χρόνια πάλι οι τιμές θα είναι αυξημένες αντιθέτως αυτό που θα μειωθεί θα είναι η αυξομείωση στις τιμές. Μάλιστα με τις νέες πολιτικές που θα μπουν στο πακέτο Fit for 55 τα επόμενα πέντε χρόνια οι τιμές θα αυξηθούν. Η πολιτεία επιλέγει να δίνει λεφτά για να μειώσει τους λογαριασμούς ρεύματος επιδοτώντας την αύξηση, αντί να λύσει το πρόβλημα με διαρθρωτικές παρεμβάσεις στα κτίρια. Μη δίνοντας έτσι μόνιμη λύση απλά θα δίνουμε ενέσεις ρευστότητας σε μια αγορά που δεν είναι σωστή. Δεν θα υπήρχε καλύτερο αποτέλεσμα αν όλα τα λεφτά που θα δοθούν τώρα για τις επιδοτήσεις στο ρεύμα και στα ορυκτά καύσιμα τα δίναμε σε μια μαζική ανακαίνιση κτιρίων;
Άλλωστε βρισκόμαστε σε μια περίοδο που εντείνεται το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας. Θεωρείτε ότι τα προγράμματα του Εξοικονομώ είχαν αποτέλεσμα για την αντιμετώπιση του φαινομένου; Χρειάζονται διορθώσεις;
Στην αρχή τα προγράμματα λόγω του σχεδιασμού τους δεν ήταν αποδοτικά όσον αφορά το κόστος όφελος και οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει σε κτίρια υπολείπονται του στόχου. Στα προγράμματα του Εξοικονομώ θα πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένη στόχευση να βοηθηθούν τα φτωχά νοικοκυριά και πιστεύουμε ότι μπορούν να συνεισφέρουν και άλλοι χρηματοδότες, όπως οι περιφέρειες και οι δήμοι για την εκπλήρωση του στόχου αυτού. Σε έρευνα που κάναμε για την περιφέρεια Πελοποννήσου δείξαμε ότι στο επιχειρησιακό της πρόγραμμα αν έβαζε ένα ποσό που θα κυμαίνεται από 1 έως 2 εκατ. ευρώ το χρόνο μπορούσε να συνεισφέρει με ένα 20% πάνω στο 40-50% της επιδότησης που δίνει το δημόσιο και να φτάσουμε σε ένα υψηλό ποσοστό την επιδότηση, τότε θα μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος. Είναι δύσκολη η επίτευξη του στόχου της εξοικονόμησης των κτιρίων, αλλά όσο δύσκολη είναι η επίτευξη της αναβάθμισης άλλα τόσο δύσκολο είναι να περάσουν οι σωλήνες του φυσικού αερίου. Βλέπετε τώρα υπογράφονται και σε 3-4 χρόνια θα είναι έτοιμοι. Όμως είναι μια ευκαιρία τώρα που θα φανούν τα κόστη της αγοράς να ακολουθήσουμε άλλα σχέδια. Επίσης είναι ευκαιρία και για τις εταιρίες να επιλέξουν το δρόμο του μετασχηματισμού, αλλά αντίστοιχα και για τους πολίτες να λάβουν τη σωστή ενημέρωση και να πάρουν τις σωστές αποφάσεις. Υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης επομένως στο εξοικονομώ. Το θέμα είναι ότι στόχος είναι μικρός θα έπρεπε να μιλάμε για διπλάσιο αριθμό κτιρίων για να πιάσουμε τους στόχους εξοικονόμησης και θα πρέπει να είναι ένα πρόγραμμα διάρκειας για να υπάρχει σωστή προετοιμασία του κόσμου. Η ενεργειακή φτώχεια σχετίζεται αφενός, με το εισόδημα αφετέρου, έχει να κάνει με την απώλεια θερμότητας στα κτίρια, άρα βοηθώντας τα φτωχά νοικοκυριά για να θωρακίσουν τα κτίρια τους δίνεται μια λύση. Τα ποσοστά ενεργειακής ενδείας θα αυξάνονται γι’ αυτό θα πρέπει να έχουμε περισσότερα προγράμματα. Δεν πρέπει να χάνεται χρόνος. Η Ελλάδα από το 2017 έχει περάσει ένα νόμο όπου υποχρεώνει τους παρόχους να προσφέρουν υπηρεσίες ενεργειακής εξοικονόμησης στους τελικούς πελάτες. Αυτό έχει ξεκινήσει και γίνεται σε ενημερωτική βάση τώρα οι πάροχοι μπαίνουν σε ένα νέο πλαίσιο που θα πρέπει να υλοποιούν και τεχνικά μέτρα, να γίνονται για παράδειγμα αλλαγές καυσίμων. Άρα και οι πάροχοι μπορούν να συμμετέχουν στα προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας. Όμως είναι απαράδεκτο ότι η Ελλάδα έχει αργήσει να εναρμονιστεί με την οδηγία που αφορά την δημιουργία του ταμείου ενεργειακής αποδοτικότητας.
Τι θα μπορούσε να γίνει όμως έτσι ώστε και το τελευταίο νοικοκυριό να ενημερωθεί για το θέμα της εξοικονόμησης;
Η ενημέρωση γίνεται λανθασμένα θα πρέπει τα νοικοκυριά να έχουν πλήρη εικόνα πόσα λεφτά απαιτούνται, πόσα θα κερδίσουν και να υπάρχει καθαρότητα σε όλες τις διαδικασίες του προγράμματος και φυσικά να μην υπάρχουν λογικές όπως στο προηγούμενο πρόγραμμα που όποιος ήταν πιο γρήγορος έμπαινε. Χρειαζόμαστε πολλά εξοικονομώ.