Προφανώς δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε μια μετάβαση, της οποίας το κόστος θα είναι δυσβάστακτο για τον καταναλωτή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει πολύ φιλόδοξους στόχους ταχείας μείωσης του αποτυπώματος άνθρακα με ορίζοντα το 2030, χωρίς όμως να έχει εξασφαλίσει ακόμη ούτε τους αναγκαίους πόρους, ούτε την τεχνολογία με όρους κόστους(αποθήκευση, υδρογόνο).
Αποφασίστηκε σε ευρωπαϊκό επίπεδο ότι το καύσιμο «γέφυρα» θα είναι το φυσικό αέριο χωρίς όμως να έχει εξασφαλιστεί μέσω μακροχρόνιων συμφωνιών σε όλη την περίοδο της μετάβασης η επάρκεια σε φ.α, ούτε όμως να έχουν εξασφαλιστεί επαρκείς αποθηκευτικοί χώροι ώστε να μην υπάρχει πλήρης εξάρτηση από τις διακυμάνσεις των χρηματιστηριακών τιμών.
Η εξασφάλιση της προμήθειας του φ.α αφέθηκε στους προμηθευτές σε τιμές που διαμορφώνονται στα χρηματιστήρια και στην αφελή πεποίθηση ότι μεγάλες ποσότητες LNG θα είναι πάντα διαθέσιμες σε ανταγωνιστική τιμή.
Η κρίση δεν θα είναι παροδική, θα επαναληφθεί
Ακόμη και εάν η παρούσα κρίση διαρκέσει μερικούς μήνες ακόμη, τίποτα δεν μας βεβαιώνει ότι δεν θα επαναληφθεί και το πιο σημαντικό ότι οι τιμές ενέργειας θα επανέλθουν στα προ κρίσης επίπεδα.
Ακόμη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε πρόσφατο κείμενο της παραδέχεται ότι μεσοπρόθεσμα, κατά τη διάρκεια της ενεργειακής μετάβασης καθώς εξελίσσεται η δομή των αγορών ενέργειας, παρόμοια επεισόδια εκτόξευσης των τιμών δεν μπορούν να αποκλειστούν.
Είναι γεγονός ότι η περιστολή των κεφαλαιακών δαπανών σε επενδύσεις σε πετρέλαιο και φ.α επιταχύνθηκε χάρη στην άνοδο των επενδύσεων με κριτήρια οικολογικά, κοινωνικής αποδοχής και εταιρικής διακυβέρνησης, λόγω ακριβώς της γενικότερης πολιτικής για μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα το 2050.
Ένα είναι βέβαιο, η μετάβαση σε μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα δεν μπορεί να επιτευχθεί ταχύτερα από την εξασφάλιση των πόρων και της απαραίτητης τεχνολογίας, την ώρα μάλιστα που τα μέσα αυτά δεν θα είναι ισομερώς διαθέσιμα σε όλα κράτη της Ε.Ε.
Το μέσο κόστος παραγωγής πρέπει να καθορίζει την τιμή καταναλωτή
Η παρούσα κρίση μεγεθύνει και φέρνει στο επίκεντρο έντονα τα χρόνια δομικά προβλήματα της ελληνικής αγοράς ενέργειας, μιας αγοράς που εμφανίζει χαρακτηριστικά ολιγοπωλίου.
Παρά την μεγάλη διείσδυση της «φθηνής» πράσινης ενέργειας στο μείγμα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας οι τιμές για τον καταναλωτή αντανακλούν το κόστος της εκάστοτε οριακής μονάδας παραγωγής προσαυξημένο με το κόστος για την εξασφάλιση των αναγκών του συστήματος σε εφεδρείες και εξισορρόπηση των αποκλίσεων, το οποίο βαίνει αυξανόμενο λόγω της μεγάλης διείσδυσης της στοχαστικής ενέργειας των ΑΠΕ.
Αποτέλεσμα είναι οι υπόλοιποι παραγωγοί να αποκτούν «ουρανοκατέβατα» κέρδη (wind fall profits).
Σε πρόσφατη παρουσίαση του ο έγκριτος καθηγητής κ. Παντελής Κάπρος υπολόγισε σε περίπου 39% επί της τιμής που καταλήγει στον τελικό καταναλωτή, τα wind fall profits των υπόλοιπων παραγωγών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 50% αυτών των κερδών πηγαίνει ως επιπλέον αποζημίωση της φθηνής πράσινης ενέργειας που πωλείται στην αγορά. Σήμερα πηγαίνει βέβαια στον ΔΑΠΕΕΠ, αύριο όμως θα αποτελούν «ουρανοκατέβατα» κέρδη για τους παραγωγούς ΑΠΕ οι οποίοι θα αποφασίσουν να μπούν στην αγορά, αφού όλες οι μονάδες παραγωγής αποζημιώνονται στην οριακή τιμή, ενώ την ίδια στιγμή οι καταναλωτές θα επιβαρύνονται από την επιβάρυνση του συστήματος λόγω της στοχαστικότητας των ΑΠΕ.
Και καταλήγει ο κ. καθηγητής σημειώνοντας ότι η παρούσα δομή της έλλειψης ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά, δεν ευνοεί την ανάπτυξη των διμερών συμβολαίων, αντίθετα ευνοεί τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη και δεν επιτυγχάνει το χαμηλό κόστος της ενέργειας από ΑΠΕ να αντανακλάται στα τιμολόγια του καταναλωτή. Κάτι το οποίο είναι κοινή πρακτική για τις ευρωπαϊκές αγορές, όπου μόνο το 15% της κατανάλωσης περνάει μέσα από τη χονδρεμπορική αγορά, το υπόλοιπο αφορά μακροχρόνια συμβόλαια μεταξύ παραγωγών και μεγάλων καταναλωτών ή προμηθευτών.
Σε καμία ευνομούμενη ευρωπαϊκή χώρα πλην ελαχίστων εξαιρέσεων (Ελλάδα, Ισπανία) τα οικιακά τιμολόγια δεν είναι 100% συνδεδεμένα με τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς. Ορθώς η Ισπανική κυβέρνηση, αγνοώντας τις αγκυλώσεις και τους δογματισμούς των ευρωπαϊκών κανονισμών περί ελεύθερης αγοράς, πήρε διαρθρωτικά μέτρα ρύθμισης της αγοράς.
Ήτοι, μετακύλησε τα wind fall κέρδη των παραγωγών από πυρηνικά, Υ/Η, και ΑΠΕ ως έκπτωση στα τιμολόγια των καταναλωτών. Δεύτερο υποχρέωσε όλους τους παραγωγούς να διαθέτουν ποσότητες ενέργειας ίσες με το 6% της κατανάλωσης στην προθεσμιακή αγορά, ώστε οι μικροί προμηθευτές και οι μεγάλοι βιομηχανικοί καταναλωτές να μπορούν να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο από την διακύμανση των τιμών στην χονδρεμπορική αγορά.
Άσκηση δύναμης στην αγορά προμήθειας εκ μέρους των καθετοποιημένων προμηθευτών
Ερχόμενοι στα καθ’ ημάς : έχουμε καταγγείλει με επιστολές μας στον Ρυθμιστή εναρμονισμένες πρακτικές εκ μέρους της πλειοψηφίας των προμηθευτών, οι οποίοι υποχρέωσαν στις αρχές του τρίτου τριμήνου του τρέχοντος έτους τους βιομηχανικούς πελάτες τους στην υπογραφή νέων συμβάσεων, οι οποίες τους μετακυλούν 100% το όποιο κόστος διαμορφώνεται στην χονδρεμπορική αγορά.
Αποτέλεσμα της μεθόδευσης αυτής είναι η εκτόξευση των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά να μην επιβαρύνει τους καθετοποιημένους προμηθευτές. Αντίθετα οι καθετοποιημένοι προμηθευτές, κυρίως οι ιδιώτες, όντας παραγωγοί, εξασφαλίζουν κέρδη επωφελούμενοι από την εκτόξευση των τιμών λόγω της παρούσας κρίσης, ενώ μεταφέρουν 100% τις υψηλές αυτές τιμές στους πελάτες τους,.
Η εργαλειοθήκη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Δυστυχώς η εκτόξευση των χρηματιστηριακών τιμών του φυσικού αερίου(TTF) τους τελευταίους μήνες έως και 400% ως προς την αρχή του έτους, αλλά και ως προς το 2019 και η συνακόλουθη εκτόξευση των τιμών στο χρηματιστήριο ηλεκτρικής ενέργειας έχουν σαν αποτέλεσμα τη σημαντική επιβάρυνση στο κόστος παραγωγής/μεταποίησης των βιομηχανιών έντασης ενέργειας.
Είναι προφανές ότι η πλειοψηφία των βιομηχανιών θα αναγκαστεί να περάσει την επιβάρυνση αυτή στις τιμές των προϊόντων τους. Είναι επίσης αυτονόητο ότι πολλές βιομηχανίες θα χάσουν μερίδιο στην διεθνή αγορά με ότι αυτό σημαίνει στην προσπάθεια για ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας, εκτός εάν ληφθούν μέτρα για τη στήριξη τους στη διάρκεια της κρίσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια σειρά μέτρων, κυρίως δημοσιονομικού χαρακτήρα, που μπορούν να πάρουν οι εθνικές κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση της επίπτωσης της κρίσης τόσο στους ευάλωτους καταναλωτές, όσο και στις βιομηχανίες έντασης ενέργειας μέσω κρατικών ενισχύσεων.
Στη χώρα μας, παρά τις περί αντιθέτου διακηρύξεις των εκάστοτε υπεύθυνων, ήδη καθυστερεί η εφαρμογή μέτρων όπως η μείωση της χρέωσης των ΥΚΩ, μέτρο απολύτως συμβατό με τις νέες Κατευθυντήριες γραμμές, και παρά τη σημαντική εξοικονόμηση της εν λόγω δαπάνης που επιτεύχθηκε λόγω της υλοποίησης των διασυνδέσεων των Κυκλάδων και της μικρής διασύνδεσης της Κρήτης. Μιας επιβάρυνσης ιδιαίτερα επαχθούς για τις βιομηχανίες 4,14-8,98 Ευρώ/Μwh ανάλογα με την κατηγορία.
Η Ε.Ε, δυστυχώς για μια ακόμη φορά, αρνείται να δεχθεί ότι απαιτείται η λήψη δομικών διαρθρωτικών μέτρων, όπως αυτά που έλαβε η Ισπανία, ίσως διότι δεν υφίστανται αντίστοιχες στρεβλώσεις στις ανταγωνιστικές αγορές του Βορρά ή ίσως επειδή οι μεγάλες χώρες έχουν την οικονομική δυνατότητα να στηρίξουν την εγχώρια βιομηχανία τους εφαρμόζοντας με την ευλογία της Ε.Ε περαιτέρω απαλλαγές και εκπτώσεις, βαθαίνοντας το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας των βιομηχανιών του Νότου και δη της χώρας μας.
Πράσινα ΡΡΑ για τη βιομηχανία
Τα όποια μέτρα προωθούνται από τους αρμοδίους για να ενισχύσουν τα πράσινα PPA με τη μεγάλη βιομηχανία σε ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας, αυτοαναιρούνται στην πράξη από την διατήρηση έως το 2025 των δημοπρασιών για σταθερές τιμές αποζημίωσης των παραγωγών ΑΠΕ εγγυημένες από το ελληνικό δημόσιο για 20 έτη.
Στις διαμορφούμενες συνθήκες τίθεται θέμα επιβίωσης για πολλές βιομηχανίες, και ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαία η λήψη άμεσων μέτρων στήριξης από την κυβέρνηση.
*Λίγα λόγια για τον κ. Αντώνη Κοντολέων Πρόεδρο του ΔΣ της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας
Σπουδές: Πτυχιούχος Mηχανολόγος- Ηλεκτρολόγος ΕΜΠ, 1979.
Επαγγελματικές Δραστηριότητες (από 1982 – σήμερα):
- ΑΓΕΤ – ΗΡΑΚΛΗΣ (1982-2011) , σε διάφορες διευθυντικές θέσεις μεταξύ των οποίων Δ/ντής Νέων έργων (1989-2008) , και Δ/ντής Ενέργειας (2006-2011)
- Μέλος ΔΣ ΕΒΙΚΕΝ (2010-2019)
- Πρόεδρος ΔΣ ΕΒΙΚΕΝ 2020
- ΒΙΟΧΑΛΚΟ - Σύμβουλος Ενέργειας (2012- σήμερα)