Η έκδοση χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη. Το πρώτο που αναφέρεται στις «Τουρκικές Διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο» έχει συγγράψει και επιμεληθεί ο Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και νυν βουλευτής της Ν.Δ., κ. Άγγελος Συρίγος, και καλύπτει τις Τουρκικές διεκδικήσεις σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Τα κείμενα συνοδεύονται από 60 ειδικά σχεδιασμένους χάρτες οι οποίοι αποτελούν ένα εξαιρετικά πολύτιμο στοιχείο της έκδοσης καθότι επεξηγούν με μεγάλη σαφήνεια τις Ελληνικές θέσεις και τις κατά καιρούς Τουρκικές διεκδικήσεις.
Συνοπτικά ο κατάλογος των τουρκικών διεκδικήσεων έχει ως εξής:
- Οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου. Είναι το μοναδικό θέμα που και η Ελλάδα αναγνωρίζει ως διαφορά μεταξύ των δύο χωρών (ετέθη το 1973 – 74).
- Επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων. Συνοδεύεται από την απειλή χρήσεως βίας εκ μέρους της Τουρκίας σε περίπτωση ασκήσεως των νομίμων δικαιωμάτων της Ελλάδος στο Αιγαίο (ετέθη το 1974)
- Καθεστώς αποστρατιωτικοποιήσεως των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου (ετέθη μεταξύ 1964 και 1974)
- Διαφορετικό εύρος του εναερίου χώρου, 10 ν. μιλίων εν σχέσει προς το εύρος των χωρικών υδάτων, 6 ν. μιλίων (ετέθη το 1975)
- Όρια της Περιοχής Πληροφοριών Πτήσεων (FIR) Αθηνών (ετέθη το 1974)
- Όρια της Ζώνης Έρευνας και Διασώσεως στο Αιγαίο (ετέθη το 1979)
- Επιχειρησιακά όρια στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ (ετέθη το 1974)
- Αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας επί απροσδιορίστου αριθμού μικρών νησιών στο Αιγαίο. Πρόκειται για τις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες» (ετέθη το 1996)
- Αμφισβήτηση της υπάρξεως ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην Ανατολική Μεσόγειο που σχηματίζουν το Καστελλόριζο, η Ρόδος, η Κάρπαθος, η Κάσος και η Κρήτη, καθώς και αμφισβήτηση του συνόλου της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) (ετέθη το 2011)
Η δε θεματολογία που καλύπτεται στο πρώτο μέρος της ειδικής αυτής έκδοσης της «Καθημερινής» έχει ως εξής:
- Το Αιγαίο
- Τα χωρικά ύδατα
- Αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου
- Ελληνικός εθνικός εναέριος χώρος
- FIR Αθηνών
- Η Ζώνη Έρευνας Διασώσεως
- Εθνική αλιευτική ζώνη στα 12 μίλια
- Οι ευθείες γραμμές βάσεως
- Η αμφισβήτηση του εδαφικού καθεστώτος
- Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου
- Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη
- Ανατολική Μεσόγειος και Κύπρος
- Ανατολική Μεσόγειος και Ελλάδα
- Πού βρισκόμαστε σήμερα
Το δεύτερο τμήμα της ειδικής αυτής έκδοσης της Καθημερινής περιέχει ένα «Αλφαβητάρι των Ελληνο-Τουρκικών σχέσεων», που έχει συγγράψει και επιμεληθεί ο κ. Θάνος Ντόκος, Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών Πανεπιστημίου Cambridge και νυν Αναπληρωτής Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας. Όπως παρατηρεί ο Δρ. Θάνος Ντόκος στο προλογικό του σημείωμα, «Τα τελευταία εξήντα χρόνια περίπου, η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν βρεθεί αρκετές φορές σε περίοδο σοβαρής κρίσης ή ακόμα και στα πρόθυρα πολεμικής σύρραξης: Σεπτεμβριανά (1955), κρίσεις στην Κύπρο (1963-1964, 1967, 1974), Αιγαίο (1976, 1987, 1996- Ίμια), Κύπρος S-300 (1997 – 98), περίπτωση Οτζαλάν (1999). Στο ίδιο διάστημα, και ιδιαίτερα την περίοδο 1974 -1999, παρατηρείται έντονος και κλιμακούμενος ανταγωνισμός στρατιωτικών εξοπλισμών μεταξύ των δύο χωρών και λαμβάνει χώρα μια σύγκρουση χαμηλής έντασης (low intensity conflict) ανάμεσα στις δύο χώρες (με διαλείμματα ύφεσης). Παρά την προσέγγιση των δύο πλευρών μετά το 1999, και τη βελτίωση των οικονομικών σχέσεων και του πολιτικού κλίματος γενικότερα, δεν έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος στην προσπάθεια πλήρους ομαλοποίησης των διμερών σχέσεων.
Χωρίς να διαφοροποιηθεί ουσιαστικά από την πολιτική του κεμαλικού κατεστημένου έναντι της Ελλάδας, η περίοδος διακυβέρνησης της γειτονικής χώρας από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) δεν χαρακτηρίστηκε από ιδιαίτερα υψηλές εντάσεις, ακόμα και σε περιόδους έντονης ελληνικής αδυναμίας (αν και η κατάσταση άρχισε σιγά σιγά να αλλάζει μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου 2016, σε έναν βαθμό λόγω της υπόθεσης των οκτώ Τούρκων αξιωματικών που ζήτησαν άσυλο στη χώρα μας, αλλά κυρίως λόγω των αυξανόμενων τουρκικών περιφερειακών φιλοδοξιών). Από την άλλη πλευρά, θα πρέπει, βεβαίως, να καταγραφεί η σταδιακά συχνότερη αναφορά και «αναβαθμισμένη» υπενθύμιση (μέσω υπερπτήσεων σε χαμηλό ύψος) της τουρκικής θεωρίας των «γκρίζων ζωνών», που θέτει υπό αμφισβήτηση την κυριαρχία ενός αριθμού βραχονησίδων, νησίδων και μικρών κατοικημένων νησιών στο Αιγαίο.
Τους τελευταίους μήνες, ωστόσο, παρατηρείται σημαντική αύξηση της έντασης από πλευράς Τουρκίας στις σχέσεις με την Ελλάδα, εξέλιξη που προκαλεί έντονη ανησυχία στην ελληνική πλευρά, η οποία αναζητά τρόπους διαχείρισης της κατάστασης. Τόσο οι υβριδικές επιχειρήσεις στον Έβρο, τον Φεβρουάριο – Μάρτιο 2020, όσο και το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών στο πλαίσιο του αφηγήματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» (Mavi Vatan) αποτελούν πηγές σοβαρότατου προβληματισμού για τον ελληνικό μηχανισμό εθνικής ασφάλειας.
Καθώς είναι φανερό ότι η ελληνική κοινή γνώμη, αλλά και σημαντικό κομμάτι του πολιτικού κόσμου, έχει περιορισμένη, ή και σε κάποιες περιπτώσεις ανεπαρκή/ ανακριβή γνώση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και των διμερών προβλημάτων, το παρόν κείμενο επιχειρεί να προσφέρει μια συνοπτική εικόνα, με στόχο την καλύτερη κατανόηση του θέματος. Ελπίζουμε ότι αυτή η – κατ’ ανάγκη – περιληπτική αναφορά στα περίπλοκα νομικά και πολιτικά ζητήματα δεν αποβαίνει σε βάρος της ακριβούς αποτύπωσης της πραγματικότητας. Εξαιρετικά συνοπτική αναφορά γίνεται στο Κυπριακό πρόβλημα, που αποτελεί ένα ιδιαίτερα περίπλοκο ζήτημα, που συνδέεται μεν άμεσα με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά έχει και τη δική του, σχετικά αυτόνομη, δυναμική».