Ν. 4685/2020 (ΦΕΚ Α’92): Τι Μεταρρυθμίσεις Επιφέρει το Πολυσυζητημένο Περιβαλλοντικό Νομοσχέδιο

Α. Περιβαλλοντική αδειοδότηση:

• Γίνεται συγκεντρωτική προσπάθεια να μειωθεί δραστικά ο χρόνος ολοκλήρωσης της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των έργων (η μείωση αυτή φτάνει τις 100-150 ημέρες) με τη συρρίκνωση του χρόνου διεκπεραίωσης των σχετικών επιμέρους σταδίων από τη Διοίκηση τόσο για την έκδοση όσο και για την ανανέωση/τροποποίηση της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), όπως και τη συμπύκνωση των επιμέρους διαδικασιών.
• Επεκτείνεται η χρονική διάρκεια ισχύος της ΑΕΠΟ από 10 σε 15 έτη, ενώ περιορίζονται οι προϋποθέσεις για την ανανέωση και τροποποίησή της, προωθώντας παράλληλα τη δυνατότητα παράτασής της χωρίς την ανάγκη σύνταξης και υποβολής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), με αποτέλεσμα την ταχύτερη υλοποίηση των έργων. Επιπλέον, για τις περιπτώσεις που είναι αναγκαία η τροποποίηση και ανανέωση των περιβαλλοντικών αδειών, παρέχεται σημαντική διευκόλυνση, τόσο με περιορισμό των απαιτούμενων στοιχείων του φακέλου, όσο και με την επιτάχυνση της διοικητικής διαδικασίας.
• Τίθεται «φρένο» στη «κωλυσιεργία» των αρμοδίων υπηρεσιών και γνωμοδοτικών οργάνων κατά τον έλεγχο της πληρότητας και την ουσιαστική εξέταση του αιτήματος και φακέλου για την έκδοση, τροποποίηση και ανανέωση της ΑΕΠΟ, καθόσον πλέον με την άπρακτη παρέλευση των τασσομένων προθεσμιών, δεν κωλύεται η πρόοδος της διαδικασίας, αλλά, κατά περίπτωση, είτε θεωρείται ο φάκελος πλήρης, κατά τον έλεγχο πληρότητας, είτε το όργανο προχωρά στη εξέταση του επόμενου σταδίου και χωρίς γνωμοδότηση, είτε η ΑΕΠΟ εκδίδεται από άλλο από το αρχικώς αρμόδιο όργανο. Κατ΄ εξαίρεση, μόνο στις περιπτώσεις που η γνωμοδότηση θεωρείται ουσιώδης (π.χ. αρχαιολογικών και δασικών υπηρεσιών), θα συγκαλείται το Κεντρικό ή Περιφερειακό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, κατά περίπτωση.
• Παρέχεται η δυνατότητα στον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας να αιτηθεί τη σύγκληση του Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης.
• Ενεργοποιείται ο ανενεργός για χρόνια θεσμός των πιστοποιημένων αξιολογητών, εξειδικευμένων επιστημόνων, πιστοποιημένων από το ΥΠΕΝ, οι οποίοι θα συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία της αδειοδότησης μέσω του ελέγχου πληρότητας φακέλου και της γνωμοδότησης/εισήγησης επί θεμάτων, κατόπιν αιτήματος είτε του φορέα του έργου ή της περιβαλλοντικής αρχής. Η επιλογή τους θα γίνεται μέσω κλήρωσης.

Β. Αδειοδότηση έργων ΑΠΕ:

Βεβαίωση Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ

• Η Άδεια Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΗΕ), όπως προβλέπεται από το ν. 3468/2006 αντικαθίσταται στο εξής από τη Βεβαίωση Παραγωγού ΗΕ. Συγκεκριμένα, προβλέπονται δύο είδη βεβαιώσεων: α) η Βεβαίωση Παραγωγού ΗΕ από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ και β) η Βεβαίωση Παραγωγού ΗΕ Ειδικών Έργων ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Αρμόδιος Φορέας Αδειοδότησης, μέχρι τον καθορισμό αυτού δι’ εκδόσεως σχετικής απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είναι η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ), ο Πρόεδρος της οποίας χορηγεί τη Βεβαίωση κατόπιν υποβολής αιτήσεως στο Ηλεκτρονικό Μητρώο, ενώ δεν απαιτείται έκδοση απόφασης της Ολομέλειας της ΡΑΕ. Μέχρι τη θέση του Ηλεκτρονικού Μητρώου σε πλήρη λειτουργία, η Βεβαίωση χορηγείται κατόπιν υποβολής αίτησης στη ΡΑΕ. Η ως άνω αίτηση δύναται να υποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο με τους κωδικούς του TAXISNET σε 3 κύκλους, ήτοι από την 1η έως τη 10η των μηνών Φεβρουαρίου, Ιουνίου, Οκτωβρίου. Ως εκ τούτου, επέρχεται μείωση των αδειοδοτικών κύκλων από 4 σε 3 και τίθεται ως προϋπόθεση της εξέτασης των αιτήσεων του επόμενου κύκλου, η ολοκλήρωση της διαδικασίας εξέτασης των αιτήσεων του προηγουμένου.

Διάρκεια Ισχύος & Προθεσμίες για την Αυτοδίκαιη Παύση

• Η Βεβαίωση Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας χορηγείται για χρονικό διάστημα μέχρι 25 έτη με δυνατότητα ισόχρονης ανανέωσης.
• Με στόχο την προώθηση της υλοποίησης των έργων, η Βεβαίωση παύει αυτοδικαίως να ισχύει, χωρίς να απαιτείται η έκδοση σχετικής διαπιστωτικής πράξης:

1. Εντός 6 μηνών από την έκδοσή της, εφόσον ο κάτοχος της δεν έχει καταθέσει αίτηση για χορήγηση ΑΕΠΟ. Η ως άνω προθεσμία παρατείνεται κατά 12 μήνες για έργα που εγκαθίστανται σε περιοχές NATURA,
2. Εντός 36 μηνών από την έκδοσή της, εφόσον δεν έχει γίνει αποδοχή της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης με συνυποβολή της προβλεπόμενης εγγυητικής επιστολής και

• Εντός 30 μηνών από την έκδοσή της, εφόσον δεν έχει κατατεθεί αίτηση για χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης συνοδευόμενη από ΑΕΠΟ σε περίπτωση κορεσμένων δικτύων

Τέλος Υποβολής Αίτησης & Τέλος Έκδοσης Βεβαίωσης

• Προβλέπεται μείωση του εφάπαξ τέλους υποβολής αίτησης υπέρ ΡΑΕ, το οποίο πλέον υπολογίζεται επί τη βάσει αξίας 60 €/MW, ενώ η ανώτατη αξία αυτού δεν δύναται να είναι μεγαλύτερη των € 12.000.
• Για την έκδοση της Βεβαίωσης, τίθεται ως προϋπόθεση η προσκόμιση από τον αιτούντα αποδεικτικού καταβολής του εφάπαξ τέλους έκδοσης αυτής υπέρ του Υπολογαριασμού Ενισχύσεων του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ Διασυνδεδεμένου Συστήματος και Δικτύου. Το ύψος του τέλους ορίζεται ανά μονάδα ονομαστικής ισχύος σε ΜW ως εξής:

3. Για το τμήμα ισχύος έως και 1MW à 3.000 €/MW
4. Για το τμήμα ισχύος από 1 έως και 10 MW à 2.500 €/MW

• Για το τμήμα ισχύος από 10 έως και 50 MW à 2.000 €/MW

1. Για το τμήμα ισχύος από 50 έως και 100 MW à 1.500 €/MW
2. Για το τμήμα ισχύος πάνω από 100 MW à 1.000 €/MW

Το μέγιστο δυνατό εφάπαξ τέλος έκδοσης Βεβαίωσης αντιστοιχεί σε σταθμό ΑΠΕ ισχύος 250 MW. 

• Σημειώνεται ότι το προβλεπόμενο στον προϊσχύσαντα νόμο τέλος διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής ΗΕ, παύει να ισχύει αναδρομικώς από 01.01.2020.

Εν κατακλείδι, από τα ανωτέρω διαφαίνεται ότι η θέσπιση της Βεβαίωσης Παραγωγού ΗΕ στη θέση της Αδείας Παραγωγής σε συνδυασμό με το σημαντικό περιορισμό των απαιτούμενων δικαιολογητικών, την αυτοματοποίηση των ελέγχων και τη μείωση του οικονομικού βάρους για τους επενδυτές συνιστούν βασικούς πυλώνες απλοποίησης και επιτάχυνσης του πρώτου σταδίου της αδειοδοτικής διαδικασίας των έργων ΑΠΕ. Αντίστοιχα οι τροποποιήσεις του πλαισίου που διέπει την περιβαλλοντική αδειοδότηση έχουν στόχο την επίσπευση και απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών, προς το σκοπό δημιουργίας φιλικού επενδυτικά περιβάλλοντος εισάγοντας ένα ταχύτερο, ασφαλέστερο και αποτελεσματικότερο πλαίσιο. 

Ν. 4685/2020 – Τι άλλαξε από τη διαβούλευση του σχεδίου νόμου;

Ο βασικός κορμός των ρυθμίσεων είχε ήδη τεθεί κατά το στάδιο της θέσης του σχεδίου νόμου σε διαβούλευση, ωστόσο οι τελικώς ψηφισθείσες διατάξεις διαφοροποιήθηκαν τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά:

Α. Περιβαλλοντική Αδειοδότηση

Ειδικά, ως προς τις διατάξεις που ρυθμίζουν τα ζητήματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης, εκτός από μικρές νομοτεχνικές βελτιώσεις που έγιναν σε επιμέρους θέματα προθεσμιών ενώπιον των Διοίκησης κατά την έκδοση, ανανέωση και τροποποίηση της ΑΕΠΟ (λ.χ.  προβλεπόταν η ολοκλήρωση του ελέγχου πληρότητας του φακέλου ΜΠΕ εντός αποκλειστικής προθεσμίας 5 εργάσιμων από την ημέρα υποβολής του, ενώ αρχικώς είχε προταθεί προθεσμία 10 ημερών), προστέθηκαν ρυθμίσεις που εξειδικεύουν περισσότερο ζητήματα που έως σήμερα αφήνονταν στη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης.

Αυτά αφορούν την ενδεικτική παράθεση των περιπτώσεων κατά τις οποίες, δεν θεωρείται ουσιώδης η τροποποίηση της ΑΕΠΟ, όπως η αλλαγή σε καύσιμο με λιγότερες εκπομπές αέριων ρύπων ή/και διοξειδίου του άνθρακα, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, ενώ για τον προσδιορισμό των «ουσιωδών όρων» επιλέχθηκε η ερμηνευτική παραπομπή στις διατάξεις των της Οδηγίας 2011/92 και της ΚΥΑ36060/1155/Ε.103/2013, αναφορικά με την εφαρμογή μέτρων και διαδικασιών για τη πρόληψη και τον έλεγχο της ρύπανσης του περιβάλλοντος από βιομηχανικές δραστηριότητες.

Επιπλέον, οι διατάξεις που αρχικώς είχαν προταθεί κατά το στάδιο της διαβούλευσης και μετέβαλλαν τη συγκρότηση και τη σύνθεση των Συμβουλίων Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, δεν ενσωματώθηκαν τελικώς στο νόμο, και οι νέες ρυθμίσεις περιορίστηκαν σε ζητήματα αρμοδιότητάς των Συμβουλίων.

Σημαντική εξάλλου αλλαγή, αποτέλεσαν οι ρυθμίσεις που αφορούν τους Πιστοποιημένους Αξιολογητές ΜΠΕ, οι οποίοι δεν επιλέγονται τελικώς (όπως αρχικώς προτεινόταν) από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας, αλλά από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή κατόπιν κλήρωσης, ύστερα από αίτημα είτε της ιδίας είτε του εν λόγω φορέα.

Μεταγενέστερη προσθήκη επίσης αποτέλεσε η κατάργηση του ελέγχου του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των εκτάσεων κατασκευής του έργου από την αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, κατά το στάδιο της έκδοσης της ΑΕΠΟ ή της υπαγωγής σε ΠΠΔ, όπως και ο σαφής καθορισμός  του περιεχομένου της απορριπτικής ή της θετικής απόφασης για έκδοση ΑΕΠΟ, στο βασικό περιεχόμενο της οποίας ανήκει η περιγραφή των χαρακτηριστικών του έργου, των προβλεπομένων μέτρων για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τα μέτρα παρακολούθησης και η περίληψη των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης.

Β. Αδειοδότηση ΑΠΕ

Σε σχέση με το σχέδιο νόμου, ο ν. 4685/2020 θέτει προθεσμία πέντε (5) ημερών, αρχόμενη από την υποβολή της αίτησης, εντός της οποίας η ΡΑΕ δύναται, σε περίπτωση μη πληρότητας της αίτησης προς έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας, να ζητεί διευκρινίσεις ή συμπληρωματικά έγγραφα και να τάξει προθεσμία για την προσκόμιση αυτών. Η μη συμμόρφωση από τον αιτούντα επιφέρει την απόρριψη της αίτησης ως απαράδεκτης.

Περαιτέρω, οι οριζόμενες στο νόμο προθεσμίες αυτοδίκαιης παύσης της Βεβαίωσης Παραγωγού ΗΕ, δύνανται να παρατείνονται για διάστημα μέχρι είκοσι τεσσάρων (24) μηνών αντί του προβλεπόμενου στο νομοσχέδιο δωδεκάμηνου χρονικού διαστήματος.

Ο νόμος εισάγει τη δυνατότητα εξόφλησης του τέλους έκδοσης της Βεβαίωσης Παραγωγού Ηλεκτρικής Ενέργειας σε δύο (2) ισόποσες δόσεις, η μεν πρώτη των οποίων θα λαμβάνει χώρα εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από τη σχετική ειδοποίηση του αιτούντος μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου, η δε δεύτερη εντός ενιαυσίας προθεσμίας από τη χορήγηση της Βεβαίωσης.

Εξάλλου, προβλέπεται η δυνατότητα μεταβολής ή και αναστολής των κύκλων υποβολής αιτήσεων για χορήγηση Βεβαίωσης ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων δια του Κανονισμού Βεβαιώσεων, ο οποίος θα εκδοθεί εντός τριών (3) μηνών από της 7^ης Μαΐου του 2020, ημερομηνία θέσεως σε ισχύ του νόμου. Επιπλέον, εισάγεται απαγόρευση υποβολής νέων αιτήσεων για χορήγηση Βεβαίωσης ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων στον κύκλο υποβολής αιτήσεων του μηνός Ιουνίου 2020.

Προσθήκες στις ρυθμίσεις του νόμου συγκριτικά με το σχετικό σχέδιο νόμου επίσης αποτελούν η πρόβλεψη έκδοσης απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τον καθορισμό του φορέα έκδοσης της Βεβαίωσης και η αρμοδιότητα της Ολομέλειας της ΡΑΕ για την έκδοση Βεβαίωσης και ανακλήσεως Βεβαιώσεων σε περίπτωση συγκριτικής αξιολόγησης.

Όσον αφορά το τέλος διατήρησης δικαιώματος κατοχής αδειών παραγωγής για τα έτη 2017, 2018 και 2019, το τελικά οφειλόμενο ποσό ανά κάτοχο αδείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ορίζεται στο 1/3 του αρχικώς οφειλομένου αντί του 1/2 που προέβλεπε το σχέδιο νόμου. Επιπροσθέτως, καταληκτική προθεσμία κατάρτισης και ανάρτησης στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας ενιαίου πίνακα με τους υπόχρεους καταβολής και το ύψος του τέλους για τα ως άνω έτη, ορίζεται η 30^η Ιουνίου 2020 αντί της 15^ης Μαΐου του αυτού έτους.

Όπως προβλεπόταν ήδη από το σχέδιο νόμου, εκκρεμή, κατά την έναρξη ισχύος του ν. 4685/2020, αιτήματα χορήγησης Άδειας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, τα οποία έχουν υποβληθεί στη ΡΑΕ από τον κύκλο υποβολής αιτήσεων Σεπτεμβρίου 2018 και εξής, καταλαμβάνονται από τις διατάξεις του νέου νόμου. Ωστόσο σύμφωνα με τις τελικές ρυθμίσεις μειώνεται το ποσοστό επί του εφάπαξ τέλους έκδοσης που καλούνται οι αιτούντες να καταβάλουν, για την έκδοση Βεβαίωσης από τη ΡΑΕ στην περίπτωση εκκρεμών αιτημάτων κατά τα ανωτέρω.

(τη σύνταξη του άρθρου επιμελήθηκε η ομάδα της Δικηγορικής Εταιρείας "Κυριακίδης Γεωργόπουλος")