Ο Ρόμπερτ Μενέντεζ, επικεφαλής των Δημοκρατικών στην επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, ζήτησε από τον πρόεδρο Τραμπ να θέσει δέκα ερωτήματα στον Τούρκο επισκέπτη του. Μεταξύ αυτών τα θέματα των παραβιάσεων της κυπριακής ΑΟΖ, της παραβίασης του ελληνικού εναερίου χώρου και της θρησκευτικής ελευθερίας του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
Μιλώντας στην Γερουσία, ο γερουσιαστής Μενέντεζ είπε πως ο πρόεδρος Τραμπ υποδέχεται έναν γνωστό αυταρχικό και παραβάτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έναν φίλο του Πούτιν του οποίου η στάση και η συμπεριφορά είναι αυξητικά αντίθετη με τα συμφέροντα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.
Χαρακτηρίζοντας τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν «ένα ακόμη στρατηγικό λάθος και τρομερή κατάχρηση της εξουσίας της Προεδρίας», ο γερουσιαστής Μενέντεζ επισημαίνει ότι τα τελευταία χρόνια, ο Πρόεδρος της Τουρκίας έχει λάβει μια σειρά αποφάσεων που κατατείνουν στην απομάκρυνσή του από το ΝΑΤΟ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την ώρα που καταπατά βασικές αρχές της δημοκρατίας.
"Μην κάνετε κανένα λάθος: οι ενέργειες του Ερντογάν είναι σκόπιμες", υπογράμμισε, κατηγορώντας τον κ. Τραμπ ότι νομιμοποιεί τις διασπαστικές και επιβλαβείς πολιτικές του φιλοξενούμενού του. «Κύριε πρόεδρε, πολύ απλά, η συνάντηση αυτή είναι λάθος», είπε ο γερουσιαστής Μενέντεζ.
Εκφράζοντας την ελπίδα ότι η συνάντηση με τον Ερντογάν δεν θα είναι μία ακόμη ευκαιρία για φωτογραφίες με έναν ακόμη δικτάτορα, ο γερουσιαστής Μενέντεζ καλεί τον πρόεδρο Τραμπ να προασπίσει αποφασιστικά τις αρχές των ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Το πρώτο ερώτημα που ζητά από τον πρόεδρο Τραμπ να θέσει στον Τούρκο ομόλογό του, είναι αν θα ανατρέψει η Τουρκία την απόφαση της να αγοράσει το σύστημα αντιαεροπορικής άμυνας S-400 από τη Ρωσία.
«Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του προέδρου ισχυρίζεται ότι η κυβέρνηση είναι πολύ «ενοχλημένη» για την αγορά του ρωσικού συστήματος S-400 από την Τουρκία. Λοιπόν, η «ενόχληση» δεν είναι πολιτική. Και σίγουρα δεν είναι αρκετή για να καλύψει τις νομικές υποχρεώσεις της κυβέρνησης Τραμπ. Σύμφωνα με τον Νόμο για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων (CAATSA), η αγορά του S-400 από την Τουρκία είναι μια σημαντική συναλλαγή που επιφέρει κυρώσεις.
Αυτές οι κυρώσεις θα έπρεπε να είχαν επιβληθεί τον Ιούλιο, όταν η Τουρκία πραγματοποίησε την πρώτη παραλαβή των S-400. Ωστόσο, παραλείποντας να εφαρμόσει τις νομικές απαιτήσεις του CAATSA, ο πρόεδρος Τραμπ ζημίωσε την αξιοπιστία των ΗΠΑ, την ακεραιότητα των κυρώσεών μας και του κράτους δικαίου. Είναι τόσο μεγάλο να ζητήσουμε από τον πρόεδρο των ΗΠΑ να ακολουθήσει το νόμο; Μπορεί να ξεκινήσει επιβάλλοντας τις κυρώσεις CAATSA όταν ο Ερντογάν βρίσκεται στην Ουάσιγκτον».
«Η Τουρκία υπό τον πρόεδρο Ερντογάν δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμμαχος. Πόσες φορές πρέπει να δούμε την Τουρκία να προδίδει τις αξίες πάνω στις οποίες ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ; Πόσες φορές πρέπει να δούμε ότι ο Ερντογάν επισκέπτεται τη Ρωσία για να φιλήσει το δαχτυλίδι του Πούτιν;» αναρωτήθηκε ο γερουσιαστής Μενέντεζ.
Το δεύτερο ερώτημα είναι αν ο πρόεδρος Τραμπ θα επιβάλει κυρώσεις για τις δραστηριότητες της HalkBank, του τουρκικού ιδρύματος που διευκόλυνε τη μεγαλύτερη φοροδιαφυγή των ιρανικών κυρώσεων.
Γνωρίζουμε, αναφέρει ο κ. Μενέντεζ, ότι "το υπουργείο Δικαιοσύνης άσκησε τελικά κατηγορίες για την υπόθεση. Αν όμως η κυβέρνηση ακολουθούσε το νόμο, θα είχε ήδη επιβάλει κυρώσεις στη HalkBank, στέλνοντας το μήνυμα σε άλλους δρώντες που επιδιώκουν να αποφύγουν τις κυρώσεις του Ιράν. Καταλαβαίνω ότι μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες του Ερντογάν σε αυτή την επίσκεψη του στο Λευκό Οίκο είναι να εξασφαλίσει την ανακούφιση της HalkBank. Κύριε πρόεδρε, αυτό είναι ακριβώς το αντίθετο από ό,τι απαιτεί ο νόμος. Και ελπίζω ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα δείξει χαρακτήρα όταν ο Ερντογάν τον ζητήσει άλλη μία χάρη”.
O γερουσιαστής Μενέντεζ υπενθυμίζει, ακόμη, ότι ο προσωπικός δικηγόρος του Τραμπ, Ρούντι Τζουλιάνι, εκπροσώπησε τον Reza Zarrab, που έπαιξε ρόλο στην υπόθεση της τουρκικής τράπεζας.
Η τρίτη ερώτηση είναι αν ο πρόεδρος Τραμπ αποδεχθεί την εκτέλεση εγκλημάτων πολέμου στη Συρία από δυνάμεις που υποστηρίζονται από την Τουρκία. Εγκλήματα πολέμου - που όπως αναφέρει – ο ίδιος κάλεσε την Τουρκία να διαπράξει, όταν έδωσε το πράσινο φως για την εισβολή της στη Συρία;
«Με την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων, δόθηκε στην Τουρκία άδεια να διαπράξει αυτές τις καταχρήσεις και αυτά τα αδιανόητα εγκλήματα. Αυτό είναι εθνοκάθαρση. Τόσοι πολλοί σε αυτό το δωμάτιο είπαν ποτέ ξανά σε αυτό το είδος φρίκης. Μπορούμε να βασιστούμε στον πρόεδρο Τραμπ για να κάνει το ίδιο;», ρωτά ο γερουσιαστής Μενέντεζ, υπενθυμίζοντας το δεσμευτικό ψήφισμα που κατέθεσε στη Γερουσία, που απαιτεί από το υπουργείο Εξωτερικών να καταγράψει τις τουρκικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Συρία και αναλόγως των ευρημάτων, να επηρεαστεί η πώληση όπλων στην Τουρκία. «Αλλά, πού βρισκόμαστε; Μήπως περάσαμε το νομοσχέδιο του Ρις-Μενέντεζ για την Τουρκία; Όχι. Μήπως περάσαμε την εκδοχή αυτής της νομοθεσίας από την Βουλή; Όχι», αναφέρει.
Το τέταρτο ερώτημα είναι αν ο πρόεδρος Τραμπ αντιμετωπίσει την τουρκική επιθετικότητα εναντίον όλων των γειτόνων της στην περιοχή. «Τουρκικά πλοία παραβιάζουν συστηματικά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου και ενδέχεται να λάβουν μέτρα στην Αμμόχωστο που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην οπισθοδρόμηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Η Τουρκία επίσης παραβιάζει συστηματικά τον εναέριο χώρο της Ελλάδας, παραβιάζοντας την ελληνική κυριαρχία και την ασφάλεια των Ελλήνων πιλότων και των αυτών που βρίσκονται στο έδαφος από κάτω. ‘Εχει ο πρόεδρος Τραμπ εκστομίσει μια λέξη συμπαράστασης προς τους Έλληνες φίλους μας; Θα επιβεβαιώσει τη σχέση της Αμερικής με την Ελλάδα κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στον Λευκό Οίκο; Η ΕΕ έχει αναπτύξει ένα πλαίσιο κυρώσεων που αφορά τις ενέργειες της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου. Θα ακολουθήσει ο Ντόναλντ Τραμπ αυτό το παράδειγμα;»
Το επόμενο ερώτημα είναι αν ο πρόεδρος Τραμπ καταδικάσει, ή θα αποδεχθεί, τη σχέση του Ερντογάν με την Τουρκία. «Την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν αισθάνθηκε την ανάγκη συντονισμού με τον πρόεδρο Πούτιν πριν από την άφιξή του στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το Reuters, δήλωσε ότι θα πραγματοποιήσει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο πρόεδρο το Σαββατοκύριακο για να «αποτελέσει τη βάση» των συνομιλιών του με τον πρόεδρο. Εκτός από ίσως την Ουγγαρία, δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν άλλο ηγέτη χώρας του ΝΑΤΟ να συντονίζεται με τον Πούτιν πριν από μια συνομιλία με έναν Αμερικανό πρόεδρο».
Το έκτο ερώτημα είναι αν θα ζητήσει ο Τραμπ εξηγήσεις από τον Ερντογάν για την υπονόμευση της δημοκρατικής διαδικασίας στην Τουρκία με τις συλλήψεις και φυλακίσεις ακαδημαϊκών, φοιτητών, δημοσιογράφων κλπ.
Ο κ. Μενέντεζ ερωτά, ακόμη τον Αμερικανό πρόεδρο, αν θα αγνοήσει τις βίαιες επιθέσεις της ασφάλειας του Ερντογάν το 2017, εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών και της αστυνομίας της Ουάσιγκτον και το αν θα αποδεχθεί τις προσπάθειες της Τουρκίας να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί.
«Θα υποστηρίξει τη θρησκευτική ελευθερία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο οποίος συνεχίζει να εργάζεται και να ζει υπό το καθεστώς πίεσης της τουρκικής κυβέρνησης;», ρωτά ο γερουσιαστής Μενέντεζ.
Το ένατο ερώτημα είναι αν ο πρόεδρος Τραμπ αγνοήσει τις παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη από την Τουρκία.
Και τέλος, ρωτά αν ο πρόεδρος Τραμπ αναδείξει τη σχέση της Τουρκίας με την Χαμάς, η οποία συνεχίζει να τρομοκρατεί καθημερινά το Ισραήλ. «Θα σταθεί δίπλα στον σύμμαχό μας Ισραήλ ή θα επικρατήσουν για άλλη μια φορά τα προσωπικά του συμφέροντα και οι σχέσεις του με ισχυρούς ηγέτες; Ο Πρόεδρος λέει «πρώτα η Αμερική». Ωστόσο, σε κάθε ένα από αυτά τα δέκα θέματα, ο Τραμπ έχει καλύψει τις απαιτήσεις της Άγκυρας και της Μόσχας», είπε κλείνοντας τα ερωτήματά του ο γερουσιαστής Μενέντεζ.
Ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών προχώρησε και ένα βήμα περαιτέρω. Θέλοντας να δείξει το πώς η Άγκυρα έχει απομακρυνθεί από το γεωπολιτικό στρατόπεδο της Δύσης, ο Μπομπ Μενέντεζ παρουσίασε τη γνωστή φωτογραφία που εικονίζει τη χειραψία των προέδρων της Ρωσίας, της Τουρκίας και του Ιράν. Απευθυνόμενος στον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, είπε: «Ρωτώ τον Μάικ Πομπέο. Τι συμβαίνει σε αυτή την φωτογραφία όπου εμφανίζονται οι πρόεδροι Ερντογάν, Πούτιν και Ρουχανί; Λέει τα πάντα», τόνισε.
Τέλος, ο κ. Μενέντεζ υπογράμμισε πως η παράνομη κατοχή στην Κύπρο πρέπει να τελειώσει και περιέγραψε την τουρκική εισβολή στην Κύπρο ως μια «σοκαριστική προσπάθεια» αναδιαμόρφωσης των συνόρων μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Η εισβολή πρέπει να εξεταστεί για το τι είναι, μια παράνομη κατοχή που πρέπει να τελειώσει. Οι πράξεις της Τουρκίας το 1974 δεν ήταν πράξεις δημοκρατικής χώρας ή αξιόπιστου συμμάχου», κατέληξε με νόημα.
Κρίνοντας, επομένως από τις αντιδράσεις στην επίσκεψη Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, η συνάντηση με τον κ. Τραμπ θα παίξει ρόλο-κλειδί για το μέλλον των αμερικανοτουρκικών σχέσεων.
Σε μια περίοδο κατά την οποία οι εταίροι στο ΝΑΤΟ ανησυχούν για το μέλλον της συμμαχίας, φράσεις- κλισέ όπως η «στρατηγική εταιρική σχέση» δεν είναι πλέον στη μόδα. Θα πρέπει να προσβλέπουμε, επομένως, σε μια διμερή σχέση που θα χαρακτηρίζεται από έντονη αστάθεια. Τουλάχιστον, είναι πασιφανές ότι οι δύο ηγέτες, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, δεν φαίνονται πρόθυμοι να διαρρήξουν εντελώς τους δεσμούς τους, κάτι που παραπέμπει τόσο σε ορισμένες θετικές εξελίξεις, όσο και σε διαιώνιση υφισταμένων προβλημάτων.