ΕΕ - ΗΠΑ σε θέματα εμπορίου και κυρώσεων. Στην κατεύθυνση αυτή, η ΕΕ συγκρότησε ομάδα εργασίας στην οποία συμμετέχουν στελέχη από ευρωπαϊκές πετρελαϊκές εταιρείες όπως η OMV και η Eni, καθώς και εταιρείες φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας όπως η Fluxys και η Engie. Η ομάδα εργασίας αναμένεται να συναντηθεί την Πέμπτη κεκλεισμένων των θυρών στις Βρυξέλλες υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η συνάντηση εργασίας αυτή αποτελεί μέρος μιας προσπάθειας της ΕΕ να αμφισβητήσει την κυριαρχία του δολαρίου, ενώ κορυφαίος Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε σχετικά στην Euronews ότι μια τέτοια αλλαγή είναι αναγκαίο να καθοδηγηθεί από τις αγορές.
Οι συμμετέχοντες στην ομάδα εργασίας καλούνται να διερευνήσουν «τα εμπόδια στις -προωθούμενες από την αγορά- εναλλακτικές της χρήσης του αμερικανικού δολαρίου μέσω ευρύτερης χρήσης του ευρώ, παρά τα οφέλη μιας τέτοιας αλλαγής», ανέφερε η Κομισιόν σε υλικό που προετοιμάστηκε για τη συνάντηση.
Η συνάντηση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας διαβούλευσης που θα συνεχιστεί μέχρι τα μέσα του 2019 και αναμένεται να παράσχει νέα δεδομένα σχετικά με τα σχέδια της ΕΕ για την προώθηση του ευρώ στην εμπορία ενέργειας.
«Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ενέργειας παγκοσμίως. Την τελευταία πενταετία η ετήσια δαπάνη για την εισαγωγή ενέργειας ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 300 δισ. ευρώ, με περίπου το 85% του ποσού αυτού να καταβάλλεται σε δολάρια ΗΠΑ», σύμφωνα με το υλικό που προετοιμάστηκε για τη συνάντηση.
Σημειώνεται ότι και άλλοι μεγάλοι παραγωγοί και εισαγωγείς βασικών προϊόντων, όπως η Ρωσία και η Κίνα, έχουν επίσης επιδιώξει να αυξήσουν το ρόλο των εθνικών νομισμάτων τους στις συναλλαγές εμπορευμάτων.
«Η Ουάσινγκτον δε συμπαθεί τα καρτέλ όπως ο OPEC», δήλωσε στην Euronews ένας εκ των συμμετεχόντων στην προετοιμασία της συνάντησης. «Αλλά πώς είναι δυνατό να υπάρξει μια αγορά που κυριαρχείται από ένα μόνο νόμισμα, το δολάριο;», διερωτήθηκε.
Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες της βιομηχανίας διατυπώνουν αμφιβολίες και αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στη συνάντηση, καθώς υποστηρίζουν ότι η δημιουργία ζωτικού χώρου για το ευρώ στις διεθνείς πληρωμές είναι μια υπερβολικά μακροχρόνια διαδικασία.
«Περισσότερο από την προώθηση (σ.σ. του ευρώ), είναι αναγκαίες οι μεταρρυθμίσεις, η σταθερότητα, το να πειστούν οι επενδυτές», δήλωσε ανώτερος κεντρικός τραπεζίτης, εκφράζοντας προς την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα γενικευμένες αμφιβολίες σχετικά με το σχέδιο της Επιτροπής.
Όπως μεταδίδουν ευρωπαϊκά μέσα, αξιωματούχοι της ΕΚΤ δήλωσαν ότι ο μόνος τρόπος για να ενισχυθεί ο διεθνής ρόλος του ευρώ είναι να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση με τραπεζικές και χρηματοπιστωτικές μεταρρυθμίσεις τις οποίες τα κράτη της ΕΕ μπλοκάρουν εδώ και χρόνια.
Η κυριαρχία του δολαρίου
Η πρωτοβουλία αυτή της ΕΕ έρχεται μετά την απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη διεθνή συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, γεγονός που οδήγησε πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως τη γαλλική Total, να υποστηρίζουν ότι αναγκάστηκαν να σταματήσουν να αγοράζουν ιρανικό πετρέλαιο -ακόμη και σε ευρώ- λόγω φόβων για δευτερεύουσες κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Ο μηχανισμός εκκαθάρισης του αμερικανικού δολαρίου επιτρέπει στις Ηνωμένες Πολιτείες να ελέγχουν αποτελεσματικά όλες τις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές και να διώκουν όποιον θεωρούν ότι παραβιάζει το κανονιστικό τους πλαίσιο και τις κυρώσεις που έχουν επιβάλλει.
Νωρίτερα φέτος, αρκετοί Ευρωπαίοι αγοραστές ανέστειλαν τις αγορές αργού από τη Βενεζουέλα εξαιτίας φόβων για δευτερεύουσες κυρώσεις εκ μέρους των ΗΠΑ, παρόλο που τυπικά δεν απαγορεύτηκε η αγορά πετρελαίου σύμφωνα με τις τελευταίες αμερικανικές κυρώσεις.
Οι εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της ΕΕ σχετικά με το ρόλο του δολαρίου ξεκινούν όμως πολύ νωρίτερα. Το 2014, η Ουάσιγκτον επέβαλε πρόστιμο 9 δισ. δολαρίων στην BNP Paribas για εμπορία πετρελαίου από το Ιράν και το Σουδάν, με τη γαλλική τράπεζα να αναγκάζεται να προχωρήσει σε συμβιβασμό υπό το φόβο της απώλειας πρόσβασης στους μηχανισμούς εκκαθάρισης του δολαρίου.
Στα 20 χρόνια από την υιοθέτησή του, ο διεθνής ρόλος του ευρώ ενισχύθηκε σημαντικά στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ενώ η χρήση του δέχθηκε πλήγμα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2007-08.
Το ευρώ δεν έχει ανακάμψει από τότε και το δολάριο παραμένει το νόμισμα που χρησιμοποιείται ευρύτερα παγκοσμίως. Το 60% των εκδιδόμενων κρατικών χρεογράφων και των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων είναι σε δολάρια. Το ευρώ είναι το δεύτερο νόμισμα παγκοσμίως, αλλά το μερίδιό του στις επιμέρους αγορές ανέρχεται σε μόλις 20%.
Η Κομισιόν έχει στο παρελθόν παραδεχθεί ότι η κυριαρχία του δολαρίου οφείλεται στην υψηλότερη ρευστότητά του, το χαμηλότερο κόστος συναλλαγών και τη χρήση της ως σημείου αναφοράς (benchmark) στις αγορές βασικών προϊόντων και παραγώγων, χαρακτηριστικά που δύσκολα μπορούν να αμφισβητηθούν βραχυπρόθεσμα.