Όπως αναφέρεται σε άρθρο του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων (AFP), η ΕΕ έχει ως στόχο να αποφύγει νέες αντιπαραθέσεις για το φυσικό αέριο, σε μία χρονική συγκυρία κατά την οποία η Ευρώπη καταναλώνει όλο και περισσότερο ρωσικό αέριο, παρά τη βούλησή της να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Μόσχα.
Αυξανόμενη εξάρτηση
Εάν η ευρωπαϊκή ζήτηση σε φυσικό αέριο γνώρισε μία μείωση ανάμεσα στο 2010 και το 2014, η τάση έκτοτε έχει αντιστραφεί, κυρίως εξαιτίας της συνεχούς μείωσης της ευρωπαϊκής παραγωγής (π.χ. Ολλανδία), σημειώνει το AFP.
Η ευρωπαϊκή δίψα για φυσικό αέριο έχει ωφελήσει κυρίως τη Ρωσία και το ρωσικό ενεργειακό κολοσσό της, την Gazprom.
‘Καθισμένος επάνω’ στο 17% των παγκοσμίων αποθεμάτων φυσικού αερίου και κρατώντας το μονοπώλιο των αγωγών στην Ρωσία, ο όμιλος Gazprom ελέγχεται κατά 50,23% από το ρωσικό κράτος και παρουσιάζεται συχνά ως ισχυρό γεωπολιτικό όπλο του Κρεμλίνου.
Η Gazprom καλύπτει περί το 35% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ευρωπαϊκής ηπείρου, μερίδιο που έχει μεγαλώσει τα τελευταία χρόνια παρά τη βούληση της Ευρωπαϊκής Ενωσης να μειώσει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Μόσχα.
Οι εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη έφθασαν σε επίπεδο ρεκόρ το 2016 και 2017, κυρίως χάρη στο δριμύ χειμώνα. Το πρώτο τρίμηνο του 2018, η Gazprom ανακοίνωσε περαιτέρω αύξηση 6,6% των εξαγωγών της σε ετήσια βάση.
Οι αγωγοί της διχόνοιας
Σήμερα, το ρωσικό φυσικό αέριο φθάνει στην Ευρώπη κυρίως μέσω Ουκρανίας, Πολωνίας, Λευκορωσίας και Γερμανίας.
Ομως η Gazprom επιδιώκει να αναπτύξει νέους αγωγούς με την κεφαλαιακή υποστήριξη των μεγάλων ευρωπαϊκών ομίλων, για να διατηρήσει την θέση της στην αγορά και να περιορίσει στο ελάχιστο τη διέλευση από την Ουκρανία.
Ο ρωσικός όμιλος ελπίζει να θέσει σε λειτουργία δύο νέους αγωγούς που θα παρακάμπτουν την Ουκρανία μέχρι το τέλος του 2019: τον TurkStream, μέσω της Τουρκίας, και τον Nord Stream 2, μέσω της Βαλτικής.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κρατά επιφυλακτική στάση. Χωρίς να μπορεί να αντιταχθεί στο σχέδιο, θέλει να διασφαλίσει ότι είναι σύμφωνο με τους κανόνες της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, κυρίως στον τομέα του ανταγωνισμού. Η Πολωνία και οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης είναι οι δυσμενέστερα διακείμενες προς το σχέδιο, υπογραμμίζει το Γαλλικό Πρακτορείο.
Διαφοροποίηση των πηγών;
Παρά την εκπεφρασμένη πρόθεση της Ευρώπης να διαφοροποιήσει τις πηγές τροφοδοσίας της, οι εναλλακτικές πηγές δυσκολεύονται να διεκδικήσουν σημαντικό μερίδιο στην ευρωπαϊκή σκακιέρα.
Η επιδίωξη της διαφοροποίησης των πηγών τροφοδοσίας ενισχύθηκε από την ανάπτυξη της αγοράς του LNG -που διευκολύνει τη μεταφορά του- και από τις εντάσεις ανάμεσα στις Βρυξέλλες και τη Μόσχα από την έναρξη της ουκρανικής κρίσης το 2014, οι οποίες δημιούργησαν φόβους ότι η Μόσχα θα χρησιμοποιήσει τη ροή του φυσικού αερίου ως όπλο για την επίτευξη γεωπολιτικών στόχων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, μεγάλος παραγωγός φυσικού αερίου, εξαπέλυσαν πρόσφατα εμπορική επίθεση σε αναζήτηση νέων αγορών, με την υποστήριξη του Ντόναλντ Τραμπ.
Ομως, η μεταφορά του LNG με πλοία παραμένει ακριβότερη από τη μεταφορά μέσω αγωγών.
Ταυτόχρονα, ο όμιλος BP ξεκίνησε τον Ιούλιο την εκμετάλλευση ενός γιγάντιου κοιτάσματος στο Αζερμπαϊτζάν, το οποίο θα τροφοδοτήσει τον επίσης γιγάντιο Southern Gas Corridor, που θα επιτρέπει στην Ευρώπη να τροφοδοτείται μέσω της Τουρκίας, της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Αδριατικής Θάλασσας.
Το σχέδιο θα ολοκληρωθεί το 2020. Αλλά, σύμφωνα με ειδικούς που επικαλείται το Γαλλικό Πρακτορείο, είναι ήδη παρωχημένο. Ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 και μακροπρόθεσμα δε θα καλύπτει παρά το 2% της ευρωπαϊκής ζήτησης.