"Πως να ζήσει κάποιος στην Αθήνα; Υπάρχουν γειτονιές, όπου η ανεργία φτάνει στο 80%!". "Τα μέτρα λιτότητας δεν εξυπηρετούν σε τίποτα. Αντί να λύνουν το πρόβλημα, το επιδεινώνουν". "Οι Έλληνες έχουν δεχτεί κακοποίηση". "Η Ελλάδα είναι ένα πειραματόζωο, ένα ποντίκι στο κλουβί του εργαστηρίου. Παρακολουθούν τις αντιδράσεις του ποντικιού και αναλόγως αυτών θα κάνουν τα ίδια και στην υπόλοιπη Ευρώπη".
Παρότι οι παραπάνω φράσεις θα μπορούσαν κάλλιστα να έχουν διατυπωθεί από Έλληνες ανέργους ή χαμηλά αμειβόμενους εργαζομένους, που υποφέρουν από την εξαετή οικονομική κρίση, στην πραγματικότητα έχουν εκφραστεί, όπως αναφέρει το ΑΠΕ - ΜΠΕ, από Βέλγους συνδικαλιστές μεταλλουργούς, οι οποίοι έχουν υιοθετήσει δυναμικά το σύνθημα "Είμαστε όλοι Έλληνες" σε πολλές από τις δημόσιες εμφανίσεις και τοποθετήσεις τους: ιδίως ο πρόεδρος των μεταλλουργών Βαλονίας και Βρυξελλών της βελγικής "ΓΣΕΕ -τής FGTB- Nico Cue, έχει εντάξει την Ελλάδα στην "ατζέντα" πολλών δημόσιων δηλώσεών του.
Ήδη, από το 2010, οπότε οι επιπτώσεις της κρίσης στην Ελλάδα άρχισαν να γίνονται πιο "ορατές" στην υπόλοιπη Ευρώπη, δημιουργήθηκε μια μάλλον ασυνήθιστη αλλά στέρεα γέφυρα συνεργασίας μεταξύ της Ελλάδας και των Βέλγων μεταλλουργών της Βαλονίας και των Βρυξελλών, ενώ ισχυροί δεσμοί -που επισφραγίστηκαν μάλιστα με εκατέρωθεν ανταλλαγές επισκέψεων- αναπτύχθηκαν ανάμεσα στο συγκεκριμένο βελγικό συνδικάτο και τις Ελληνίδες καθαρίστριες- απεργούς.
Στα παραπάνω συμπεράσματα κατέληξε έρευνα της κοινωνιολόγου Theunissen Fanny από το Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Λιέγης, η οποία παρουσιάστηκε σήμερα, στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του συνεδρίου με τίτλο "Αφηγήσεις της κρίσης", που συνδιοργανώνουν ο Διεθνής Σύνδεσμος Γαλλόφωνων Κοινωνιολόγων, ο Διεθνής Κοινωνιολογικός Σύνδεσμος, τα τμήματα Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών και Τεχνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και η Εκκλησιαστική Ακαδημία, από κοινού με το Γενικό Προξενείο της Γαλλίας, το Γαλλικό Ινστιτούτο και τον Δήμο Θεσσαλονίκης.
"Στην αφήγηση της κρίσης στην Ελλάδα από τους Βέλγους μεταλλουργούς κυριαρχεί η βιωματική εικόνα, η έκφραση του φόβου ότι αυτή η κρίση τούς αφορά τελικά όλους. Για τους Βέλγους μεταλλουργούς η ελληνική κρίση δείχνει γενικώς τα αρνητικά του καπιταλισμού, της παγκοσμιοποίησης και του υπερ-φιλευθερισμού. Τα μέτρα λιτότητας παρουσιάζονται στις αφηγήσεις τους ώς μάταια και αναποτελεσματικά. Η Ελλάδα είναι για αυτούς ένα πειραματόζωο, το πρώτο κομμάτι ενός ντόμινο, που τελικά θα επεκταθεί σε ένα μεγάλο κομμάτι χωρών. Η πολιτική λιτότητας, λένε, δεν λειτουργεί στην Ελλάδα και παρόλα αυτά θα οδηγηθούν σε αυτή και άλλα κράτη. Είναι βέβαιοι ότι είμαστε όλοι επιβάτες στο ίδιο πλοίο" σημείωσε η ομιλήτρια.
Πρόσθεσε ότι το φαινόμενο της ταυτοποίησης με τους Έλληνες είναι ισχυρό. "Οι Έλληνες και οι Ισπανοί βρίσκονται στα πρόθυρα της καταστροφής. Πρόκειται να καταστραφούν όλα όσα οι γονείς μας έχτιζαν επί 60 χρόνια" σημειώνουν σε διάφορα κείμενά τους οι Βέλγοι και επισημαίνουν ότι οι καταστάσεις απαιτούν "να ενωθούμε με όλο μας το είναι, γιατί ...όλοι είμαστε Έλληνες" κατέληξε η Βελγίδα κοινωνιολόγος.
Δεν Αφηγείσαι την Κρίση Μόνο με Λέξεις Αλλά και με τη Φωνή
Πώς αντιλαμβανόμαστε τις αφηγήσεις των ανθρώπων για τον τρόπο με τον οποίο τούς έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση στην Ελλάδα; Τις διαβάζουμε, ακούμε τις λέξεις, βλέπουμε τους ανθρώπους να μιλούν, αλλά σπάνια ακούμε τη φωνή τους, που ο τόνος της μπορεί ακόμη και να "κινείται αντίθετα" στο κυριολεκτικό νόημα των λόγων τους. Μια ομάδα τριών γυναικών αποφάσισε να δώσει στη φωνή τη σημασία που τής αξίζει.
"Οι ερευνητές διαβάζουν και βλέπουν αλλά συνήθως δεν ακούνε τις αφηγήσεις της κρίσης" σημείωσε η Χρύσα Ζάχου, καθηγήτρια στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας- Deree, παρουσιάζοντας στο συνέδριο τα ευρήματα ενός κοινωνικού "πειράματος" που έκανε από κοινού με τις Μαρια Θανοπούλου (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών) και Ιωάννα Τσίγκανου (από τον ίδιο φορέα).
Οι ερευνήτριες πήραν συνεντεύξεις από γυναίκες ηλικίας 45-55 ετών, προερχόμενες από μεσαία κοινωνικά στρώματα και από διαφορετικούς επαγγελματικούς χώρους (μια συμβολαιογράφο, μια επιχειρηματία και μια ερευνήτρια), οι οποίες τους μίλησαν για τον τρόπο με τον οποίο τις έχει επηρεάσει η κρίση. Στη συνέχεια, οι ερευνήτριες ανέλυσαν τα αρχεία που συγκέντρωσαν με βάση τον λόγο, τη φωνή και τον συνδυασμό λόγου-φωνής.
Παρότι -όπως λέει η κ. Ζάχου- χρειάστηκε να προσπαθήσουν για να ξεπεράσουν την αρχική τους αμηχανία και δυσκολία να "αποσυνδέσουν" τον λόγο (τις λέξεις) από τη φωνή (τον ήχο), κατέληξαν σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Ο ήχος όχι απλά δίνει ίχνη της κοινωνικής ταυτότητας του ανθρώπου που μιλάει (καταγωγή, μορφωτικό επίπεδο κτλ) αλλά και "εγγράφει" τον τρόπο με τον οποίο οι συντευξιαζόμενες βίωσαν την κρίση, άλλοτε υπογραμμίζοντας όσα είπαν με λόγια και άλλοτε αποκαλύπτοντας κρυμμένα συναισθήματα.
Ακόμη και σε περιπτώσεις που οι γυναίκες προσπαθούσαν να ελέγξουν τη φωνή τους, οι διακυμάνσεις στον ήχο αποκάλυπταν ρήγματα στον έλεγχο και συναισθήματα όπως ματαίωση, τραύμα, απογοήτευση, εξηγεί η κ. Ζάχου, παρατηρώντας ότι ο ήχος και το χρώμα της φωνής των συνεντευξιαζόμενων άλλαζε, όταν μιλούσαν για την επίπτωση της κρίσης γενικά στη χώρα και τη δημόσια σφαίρα είτε στην οικογένειά τους και τα αγαπημένα τους πρόσωπα είτε στη δουλειά τους.
"Ένα ξεχωριστό αυτοτελές μήνυμα εκπέμπεται από τη φωνή. Η κώφωση των κοινωνικών επιστημών ίσως οφείλεται στην απροθυμία τους να ενσωματώσουν τεχνικές από άλλες επιστήμες ή και την τέχνη αλλά αυτό είναι βασικό" κατέληξε η ομιλήτρια.