Σημάδια Αποστασιοποίησης της Ιταλίας Από τον South Stream

Εμφανή σημάδια αποστασιοποίησης της Ιταλίας σε σχέση με το έργο του South Stream παρατηρούνται τους τελευταίους δύο μήνες. Σε αντίθεση με δηλώσεις Ιταλών Υπουργών τον Ιούλιο υπέρ του πρότζεκτ, το τελευταίο διάστημα τόσο στελέχη της ιταλικής κυβέρνησης όσο και της Eni, της κρατικής εταιρείας υδρογονανθράκων της χώρας, η οποία είναι μέτοχος στο έργο, έχουν αρχίσει να εκδηλώνουν μία σταδιακή μεταστροφή.

Ειδικότερα, χθες, 19 Νοεμβρίου, η Ιταλίδα Υπουργός Βιομηχανίας Φεντερίκα Γκουίντι δήλωσε πως ο αγωγός South Stream δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα για την Ευρώπη, ενώ στις αρχές του μήνα ο διευθύνων σύμβουλος της Eni άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο ακόμη και αποχώρησης της εταιρείας του από το έργο σε περίπτωση που απαιτηθεί να αυξηθεί η οικονομική της συμμετοχή σε αυτό.

«Είναι ένα χρήσιμο έργο, αλλά πιθανόν δεν είναι πλέον στον κατάλογο των προτεραιοτήτων μας», δήλωσε σε δημοσιογράφους στη Ρώμη η Ιταλίδα Υπουργός. Αν και οι δηλώσεις Γκουίντι δεν συνιστούν επίσημη αποκήρυξη του αγωγού, ο οποίος θα μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του Εύξεινου Πόντου και των Βαλκανίων στην Δυτική Ευρώπη, καταλήγοντας στην Βόρειο Ιταλία, εντούτοις είναι εμφανής η διαφοροποίηση σε σχέση με δηλώσεις συναδέλφων της τον Ιούλιο, οπότε η Ιταλία αναλάμβανε την προεδρία της Ε.Ε.

Αλλά και ο διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής Eni, Κλαούντιο Ντεσκάλτσι, δήλωσε στις 3 Νοεμβρίου ότι «η ENI θα συνεχίσει την συμμετοχή της στον South Stream αν απαιτηθούν επενδύσεις που δεν θα υπερβαίνουν τα 600 εκατ. ευρώ, σε αντίθετη περίπτωση θα εξετάσει το ενδεχόμενο αποχώρησης από το πρότζεκτ».

Σύμφωνα με τον CEO της ιταλικής κρατικής εταιρείας υδρογονανθράκων, «η Eni δεν θα μπορέσει να διαθέσει 2,4 δις ευρώ, καθώς αυτό θα ήταν πολύ ριψοκίνδυνο για την οικονομική της ισορροπίας».

Ο διευθύνων σύμβουλος της ιταλικής εταιρείας πρόσθεσε ότι οι εταίροι στο υπεράκτιο τμήμα του αγωγού, δλδ. η ιταλική Eni (20%), η ρωσική Gazprom (50%), η γερμανική Wintershall (15%) και η γαλλική EDF (15%), έχουν συναντήσει δυσκολίες στο να εξεύρουν χρηματοδότηση για το έργο, το κόστος του οποίου φέρεται να έχει ξεπεράσει τα 10 δις ευρώ.

Το υπεράκτιο τμήμα του αγωγού South Stream, μήκους 930 χλμ., που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ρωσία προς την Δυτική Ευρώπη μέσω των Βαλκανίων, θα διασχίσει τον βυθό του Εύξεινου Πόντου από τις ρωσικές ακτές ως την Βουλγαρία, περνώντας μέσα και από τουρκικά ύδατα.

Αναφορικά με το συνολικό κόστος κατασκευής, ας σημειωθεί ότι ο εκπρόσωπος της South Stream Transport B. V. , Jasper Jansen, δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στο ρωσικό πρακτορείο TASS, ότι αυτό θα γίνει γνωστό μόνο αν συναφθούν όλα τα βασικά συμβόλαια που αφορούν το έργο.

Αντίθετα με τις πρόσφατες αυτές δηλώσεις, η ιταλική κυβέρνηση εμφανιζόταν, μόλις τέσσερεις μήνες πριν, όταν έπαιρνε την σκυτάλη της προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την χώρα μας, πολύ πιο ένθερμη υποστηρίκτρια του πρότζεκτ, το οποίο θεωρείται στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Γηραιάς Ηπείρου. Μολονότι ήδη από την περίοδο εκείνη είχαν αρχίσει να εμφανίζονται πιέσεις από πλευράς Κομισιόν ενάντια στην κατασκευή του South Stream, με αφορμή και την κρίση στην Ουκρανία, οι δηλώσεις Ιταλών Υπουργών προς το έργο ήταν σαφώς πιο θετικές απέναντι στο έργο.

Αναλυτικότερα, στις 10 Ιουλίου, ο Ιταλός Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Σάντρο Γκόζι κατά τη διάρκεια της συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες, είχε δηλώσει ότι η χώρα του πιστεύει πως «ο South Stream θα πρέπει να προχωρήσει, δεδομένου ότι θα βελτιώσει τη διαφοροποίηση των διαδρομών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη». Μια μέρα πριν, η τότε Ιταλίδας Υπουργός Εξωτερικών Φεντέρικα Μογκερίνι, από τη Μόσχα, οπού είχε μεταβεί για συνάντηση με το Ρώσο ομόλογό της, Σεργκέι Λαβρόφ, είχε χαρακτηρίσει τον αγωγό «πολύ σημαντικό για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας μας, καθώς και για το σύνολο του ευρωπαϊκού χώρου», ωστόσο τόνισε ότι το έργο θα πρέπει να συμμορφωθεί με την κοινοτική νομοθεσία.

Ωστόσο, η Μογκερίνι, λίγο πριν αναδειχθεί ύπατη εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής, πήρε σαφέστερες αποστάσεις από τον South Stream, μιλώντας στις αρχές Σεπτεμβρίου, στην επιτροπή Εξωτερικών της Ευρωβουλής. Συγκεκριμένα, δήλωσε ότι το έργο «ανήκει σε μια άλλη εποχή» και «θα μπορούσε να συνεισφέρει στη διαφοροποίηση των διαδρομών προμήθειας αερίου, με την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι τεχνικές αλλά και πολιτικές προϋποθέσεις». Παράλληλα, τόνισε ότι η ΕΕ υποστηρίζει τον Νότιο Διάδρομο φυσικού αερίου, όρος που υπονοεί το σύστημα αγωγών TANAP-TAP, μέσω του οποίου σχεδιάζεται να μεταφερθεί αζέρικο αέριο στην Ιταλία περνώντας από την τουρκική, την ελληνική και την αλβανική επικράτεια.

Ο South Stream δέχεται επικρίσεις ότι αυξάνει την ενεργειακή εξάρτηση της Ε.Ε. από την Μόσχα, ενώ οι πιέσεις σε βάρος του έχουν ενταθεί μετά το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία, ως «όπλο» ενάντια στην πολιτική του Κρεμλίνου στο ζήτημα αυτό και εν μέσω βαρέων κυρώσεων της Δύσης κατά της Ρωσίας. Είναι σαφές, βέβαια, πως οι πολέμιοι του South Stream δύσκολα μπορούν να απαντήσουν στο ποιες εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου υπάρχουν για την κάλυψη των αναγκών της Ευρώπης σε περίπτωση που το έργο ματαιωθεί – πράγμα, εξάλλου, δύσκολο λόγω και νομικών δεσμεύσεων, όσο και της θετικής στάσης όλων των χωρών διέλευσης του αγωγού.

Είναι, ωστόσο, εξίσου φανερό πως τα αρνητικά μηνύματα για το πρότζεκτ έχουν τον τελευταίο καιρό αυξηθεί. Μετά την επίσημα αρνητική στάση της Κομισιόν, την άνοιξη, ακολούθησε η ανακοίνωση της βουλγαρικής κυβέρνησης, στις 8 Ιουνίου, ότι ουσιαστικά διακόπτονται επ’ αόριστον οι εργασίες κατασκευής του βουλγαρικού τμήματος του αγωγού, αμέσως μετά την συνάντηση του γερουσιαστή Μακ Κέην με τον τότε πρωθυπουργό Ορεσάρσκι. Πιο πρόσφατα, στις 2 Οκτωβρίου, η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης, Βικτόρια Νούλαντ, σε ομιλία της σε αμερικανικό think tank στην Ουάσιγκτων, έκανε λόγο για ηγέτες χωρών της Ανατολικής Ευρώπης που «προχωρούν σε βρώμικες συμφωνίες που αυξάνουν την εξάρτηση της χώρας τους από μία πηγή ενέργειας παρά τη διακηρυγμένη πολιτική τους περί διαφοροποίησης πηγών». Μολονότι η αναφορά δεν ήταν ονομαστική, ο υπαινιγμός στρεφόταν ενάντια στον Βίκτορ Ορμπάν, πρωθυπουργό της Ουγγαρίας και έναν από τους πιο θερμούς υποστηρικτές του South Stream.

Θα πρέπει, συνεπώς, να παρατηρηθεί πως οι παραπάνω πρόσφατες δηλώσεις της Ιταλίδας Υπουργού Βιομηχανίας και του CEO της Eni έρχονται να προστεθούν σε ένα παζλ από δυσκολίες για τον South Stream που τους τελευταίους μήνες αποκτά όλο και περισσότερες ψηφίδες.