Συνολικά, λίγους μήνες μετά την απόφαση να κατεβάσει το όριο για νόμιμη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου σε χώρες που δεν έχουν επιβάλει κυρώσεις στα 47 δολάρια το βαρέλι, η Ε.Ε. επανήλθε, επιβάλλοντας κυρώσεις σε πέντε άτομα και τέσσερις οντότητες, κατηγορώντας τους όλους ότι υποστηρίζουν τον «σκιώδη στόλο» της Ρωσίας και την αλυσίδα αξίας του.
Τα καταχωρισμένα άτομα είναι όλοι επιχειρηματίες που συνδέονται, άμεσα ή έμμεσα, με μεγάλες ρωσικές κρατικές πετρελαϊκές εταιρείες, τις Rosneft και Lukoil, όπως εξήγησε το Συμβούλιο της Ε.Ε.
Με αφορμή την απόφαση αυτή η Κομισιόν εξέφρασε την ικανοποίησή της για τη θέσπιση συμπληρωματικών κυρώσεων κατά βασικών συνιστωσών της αξιακής αλυσίδας του ρωσικού «σκιώδους στόλου», καθώς και κατά της Λευκορωσίας.
Τα νέα αυτά μέτρα, όπως αναφέρει η Επιτροπή, αποσκοπούν στην περαιτέρω αύξηση της πίεσης που ασκείται στη Ρωσία και στη Λευκορωσία για την ενίσχυση και τη στήριξη της δέσμευσης της Ε.Ε. για την εξασφάλιση δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία.
Η Ε.Ε. έχει προσδιορίσει την αντιμετώπιση του «σκιώδους στόλου» ως κρίσιμο παράγοντα για τον περαιτέρω περιορισμό των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου διά θαλάσσης.
Κατά τους τελευταίους 18 μήνες, η Ε.Ε. έχει ορίσει περισσότερα από 550 πλοία, κυρίως πετρελαιοφόρα, τα οποία δεν πληρούν τα πρότυπα ασφάλισης και ασφάλειας.
Τα εν λόγω πλοία υπόκεινται σε απαγόρευση πρόσβασης σε λιμένες και παροχής θαλάσσιων υπηρεσιών, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται σοβαρά η κανονική λειτουργία τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε να επιβάλει συμπληρωματικές κυρώσεις στο οικοσύστημα του «σκιώδους στόλου», τον αδιαφανή ιστό -όπως τον χαρακτηρίζει- των φορέων διευκόλυνσης και των φορέων εκμετάλλευσης που στηρίζουν την επιχειρηματική δραστηριότητα του «σκιώδους στόλου».
Αυτό περιλαμβάνει πλοιοκτήτες, μεσίτες και εμπορικές οντότητες που διαχειρίζονται εσφαλμένα το νηολόγιο για ορισμένα κράτη-μέλη.
Στόχος των επιπλέον κυρώσεων είναι ο περιορισμός των εσόδων της Ρωσίας από την ενέργεια που αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την Ε.Ε., καθώς -όπως επισημαίνουν από τις Βρυξέλλες- αποδυναμώνει την ικανότητα της Μόσχας να διεξάγει τον παράνομο επιθετικό της πόλεμο κατά της Ουκρανίας.
Επιπλέον, η Ένωση θέσπισε νέα κριτήρια για την επιβολή κυρώσεων σε άτομα ή ομάδες από τη Λευκορωσία που εμπλέκονται σε ενέργειες που υπονομεύουν τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και την ασφάλεια της Ε.Ε.
Η Ένωση αντιτίθεται σθεναρά σε κάθε απειλή που αποσκοπεί στην υπονόμευση της σταθερότητας και της ασφάλειας των κρατών-μελών της.
Οι φορείς εκμετάλλευσης
Σύμφωνα με την Κάγια Κάλας, ύπατη εκπρόσωπο της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και αντιπρόεδρο της Επιτροπής «ο “σκιώδης στόλος” της Ρωσίας είναι η κύρια “σανίδα σωτηρίας” μετρητών για τη χρηματοδότηση του παράνομου πολέμου της και, ως εκ τούτου, τον διαλύουμε, σκάφος με σκάφος.
Εκτός από τις νέες και κυλιόμενες μηνιαίες κυρώσεις στα πλοία, αντιμετωπίζουμε τώρα τους φορείς εκμετάλλευσης πίσω από το σκιώδες σύστημα στόλου, από τους πλοιοκτήτες έως τους μεσίτες και εκείνους που διαχειρίζονται ναυτιλιακά μητρώα.
Η εξασθένηση της ικανότητας της Ρωσίας να διεξάγει πόλεμο στην Ευρώπη εξακολουθεί να αποτελεί μείζονα προτεραιότητα για την Ε.Ε.».
Αποφασιστική αντίδραση
Από την πλευρά της, η Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκε, επίτροπος Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων, ανέφερε: «Τα μέτρα αυτά ενισχύουν την αποφασιστικότητα της Ε.Ε. να αντιδράσει αποφασιστικά τόσο στην οικονομική καταστρατήγηση όσο και στις υβριδικές απειλές.
Είτε μέσω της αποφυγής κυρώσεων είτε μέσω αποσταθεροποιητικών ενεργειών κατά των κρατών-μελών μας, όσοι επιδιώκουν να υπονομεύσουν την ασφάλεια και τις αξίες της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν σταθερές και συντονισμένες συνέπειες».
Αρχίζει ένας πολυετής κύκλος ανανέωσης
Η εικόνα του βιβλίου παραγγελιών για νέα δεξαμενόπλοια αποκαλύπτει την έναρξη ενός πολυετούς κύκλου ανανέωσης και όχι μια κερδοσκοπική επέκταση.
Το παγκόσμιο βιβλίο παραγγελιών δεξαμενόπλοιων περιλαμβάνει πλέον 1.238 πλοία, που αντιστοιχούν στο 15,7% του στόλου σε αριθμό πλοίων και στο 16,7% σε όρους dwt και είναι σημαντικά υψηλότερα από το 13,7% που καταγραφόταν έναν χρόνο πριν.
Τα Suezmax εμφανίζουν τον υψηλότερο λόγο βιβλίου παραγγελιών προς στόλο (σε dwt) με 20,3%, ακολουθούμενα από τα μικρά δεξαμενόπλοια (Small Tankers) με 19,4%, τα VLCCs με 16,7% και τα Aframax/LR2 με 16,5%.
Ωστόσο, η πίεση δεν προέρχεται τόσο από το ίδιο το βιβλίο παραγγελιών όσο από τη γήρανση του στόλου.
Μόνο το 2026 περίπου 580 δεξαμενόπλοια θα υπερβούν το όριο ηλικίας των 25 ετών, ενώ έως το 2028 σχεδόν 1.030 πλοία θα έχουν περάσει αυτό το κατώφλι, την ώρα που αναμένονται μόλις περίπου 1.200 παραδόσεις νεότευκτων στην ίδια περίοδο.
Η ακτινογραφία της παγκόσμιας αγοράς
Το σύνολο των δεξαμενόπλοιων του «σκιώδους στόλου», σύμφωνα με τα στοιχεία της Xclusiv υπερβαίνει τα 1.000.
Τα πλοία αυτά, σημειώνει, σπανίως επιστρέφουν στα συμβατικά trades. Λειτουργούν με χαμηλή αποδοτικότητα, συχνά σε πολυσημειακά ταξίδια ή ως οιονεί μονάδες αποθήκευσης, μειώνοντας την πραγματικά διαθέσιμη προσφορά ρυθμιζόμενης χωρητικότητας πολύ κάτω από το θεωρητικό μέγεθος του στόλου.
Αναφορικά με την αγορά των δεξαμενόπλοιων το έτος η Xclusiv τονίζει ότι κλείνει το 2025 με έναν βαθμό διαρθρωτικής στενότητας που δεν μπορεί να αποτυπωθεί απλώς εξετάζοντας τους συνολικούς αριθμούς του στόλου.
Ο παγκόσμιος στόλος δεξαμενόπλοιων άνω των 10.000 dwt ανέρχεται πλέον σε 7.861 πλοία, με συνολική μεταφορική ικανότητα 709 εκατ. dwt και μέσο όρο ηλικίας τα 13,7 έτη.
Το κρίσιμο στοιχείο, ωστόσο, είναι η κατανομή του στόλου: 2.226 πλοία -σχεδόν το 28% του συνόλου- βρίσκονται στην ηλικιακή κατηγορία των 16-20 ετών, ενώ σχεδόν 1.000 δεξαμενόπλοια είναι ήδη άνω των 21 ετών.
Η αγορά λειτουργεί, επομένως, με μεγάλης ηλικίας «ραχοκοκαλιά», τη στιγμή που οι εμπορικές ανακατατάξεις, οι κυρώσεις και η αυξημένη ζήτηση για μακρινές διαδρομές (longhaul) ωθούν τα επίπεδα απασχόλησης υψηλότερα.
Αυτή η υποκείμενη ευθραυστότητα συνάντησε ένα έτος ενίσχυσης των θεμελιωδών μεγεθών.
Μετά από ένα ασταθές ξεκίνημα, το 2025 τα δεξαμενόπλοια αργού και προϊόντων πετρελαίου ανέκτησαν δυναμική, καθώς η αύξηση του στόλου παρέμεινε σε χαμηλά επίπεδα.
Οι κατηγορίες MR2 και Aframax/LR2 απορρόφησαν το μεγαλύτερο μέρος των ναυπηγήσεων και είχαν τη μεγαλύτερη ενίσχυση σε τονάζ, ωστόσο οι προσθήκες αυτές ήταν μικρές σε σχέση με τις αποσύρσεις.
Παράλληλα λίγα πλοία μεταφοράς αργού πολύ μεγάλου μεγέθους (VLCCs) εντάχθηκαν στον στόλο εντός του έτους, ενώ ένα αισθητό ποσοστό χωρητικότητας μπήκε σε καθεστώς κυρώσεων ή σε λεγόμενες «σκιώδεις» (dark) δραστηριότητες.
Την ίδια στιγμή, σημειώνει η Xclusiv, η ζήτηση σε όρους τονομιλίων εκτοξεύθηκε. Οι εισαγωγές αργού της Κίνας αυξήθηκαν περίπου κατά 5% σε ετήσια βάση, με σαφή μετατόπιση προς φορτία μεγαλύτερης απόστασης από τον Ατλαντικό, τη Λατινική Αμερική και τον Κόλπο των ΗΠΑ.
Οι διυλιστικές δραστηριότητες παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα, η αναπλήρωση αποθεμάτων επιταχύνθηκε στο δεύτερο εξάμηνο και η αλλαγή της κυβέρνησης στις ΗΠΑ αναζωπύρωσε τις προσδοκίες για νέα αύξηση της παραγωγής από Αμερικανούς παραγωγούς.
Η αγορά προεξόφλησε υψηλότερους όγκους εξαγωγών από τις ΗΠΑ, στηρίζοντας τις μετακινήσεις αργού μεγάλων αποστάσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του δ΄ τριμήνου.
Οι πρώιμες εκτιμήσεις για την ισορροπία της αγοράς πετρελαίου στις αρχές του 2026 δείχνουν ένα σημαντικό πλεόνασμα παραγωγής, το οποίο θα μπορούσε να ωθήσει το brent στην περιοχή των 55-60 δολαρίων ανά βαρέλι, ένα ιστορικά γνώριμο περιβάλλον που ευνοεί την αποθήκευση σε δεξαμενόπλοια και τις ευκαιριακές αγορές.
Εφόσον υλοποιηθεί η πρόβλεψη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) για πλεόνασμα πολλών εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως, η αναπλήρωση αποθεμάτων και οι προμήθειες μεγάλων αποστάσεων αναμένεται να παραμείνουν ισχυρές, ενισχύοντας περαιτέρω τη ζήτηση σε τονομιλία κατά την είσοδο στο νέο έτος.
Έτσι, καταλήγει συμπερασματικά η Xclusiv, παρά την αύξηση του βιβλίου παραγγελιών και το κύμα παραδόσεων που αναμένεται το 2026, η αγορά θα διαμορφωθεί λιγότερο από το πόσα πλοία υπάρχουν στη θάλασσα και περισσότερο από το πόσα είναι πραγματικά διαθέσιμα.
(από την εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ»)