Το θέμα αυτό βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών πολιτικών για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, καθώς το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την αναθεώρηση της Οδηγίας για τα Ύδατα ως τις αυστηρότερες απαιτήσεις της Οδηγίας για τα Αστικά Λύματα, βάζει τον πήχη ψηλότερα για τα εμπλεκόμενα μέρη. Όπως είπε το μέλος του Δ.Σ. της ΕΥΑΘ Θόδωρος Λεωνίδης, χαιρετίζοντας τις εργασίες, «οι μικρορρύποι αποτελούν ίσως τη σημαντικότερη ανερχόμενη πρόκληση για τον κλάδο μας. Η παρακολούθηση, ο εντοπισμός και κυρίως η απομάκρυνσή τους απαιτούν νέες τεχνολογίες, σοβαρές επενδύσεις και βεβαίως συνεργασίες. Για τις εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης αυτό σημαίνει μετάβαση σε πιο σύνθετες διεργασίες, ενίσχυση των υποδομών και καλύτερο συντονισμό με τα εμπλεκόμενα μέρη, παραγωγούς, βιομηχανία, θεσμικούς παράγοντες».
«Η ρύπανση από PFAS συνιστά απειλή για το περιβάλλον μας, με τον αέρα, το έδαφος και το νερό μας να έχουν ήδη ρυπανθεί. Το κόστος αντιμετώπισης της μόλυνσης από PFAS εκτιμάται ότι ανέρχεται ήδη σε δισεκατομμύρια ευρώ», επισήμανε ο Oliver Loebel, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ενώσεων Εταιρειών Ύδρευσης - Αποχέτευσης (EurEau), καλώντας παράλληλα «την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απαγορεύσει αυτές τις ουσίες και να εφαρμόσει την αρχή ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’». «Μόνο με την αντιμετώπιση των PFAS στην πηγή μπορούμε να προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι όσοι ευθύνονται γι’ αυτά θα επωμιστούν το κόστος απομάκρυνσής τους από το περιβάλλον και όχι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές», συμπλήρωσε ο γ.γ. της EurEau δίνοντας το στίγμα της πολιτικής της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας στο θέμα, η οποία εκπροσωπεί 38 εθνικές ενώσεις εταιρειών ύδρευσης – αποχέτευσης από 33 ευρωπαϊκές χώρες.
«Στην ΕΥΑΘ παρακολουθούμε για παρουσία PFAS ήδη από το 2021, χωρίς καμία νομική υποχρέωση. Σε δείγματα επιφανειακού νερού του Αλιάκμονα, πριν από την επεξεργασία στην εγκατάσταση, ανιχνεύονται περιοδικά (Ιανουάριο και άνοιξη, καλοκαίρι) βιοκτόνα. Μετά όμως την επεξεργασία, στη συντριπτική πλειοψηφία των δειγμάτων πόσιμου-επεξεργασμένου νερού δεν ανιχνεύονται αυτοί οι μικρορρύποι, χάρη βεβαίως στις τεχνολογίες της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού Θεσσαλονίκης, οι οποίες εξασφαλίζουν την πλήρη απομάκρυνσή τους πολύ πριν φτάσουν στις βρύσες των καταναλωτών», διαβεβαίωσε η προϊσταμένη του Τμήματος Εργαστηρίου της ΕΕΝΘ, Νικολέττα Ξανθοπούλου, αντιπρόεδρος της EurEau. Η διευθύντρια της ΕΕΝΘ, Γεωργία Σερετούδη, είχε παρουσιάσει λίγο νωρίτερα τα στάδια της παραγωγής του πόσιμου νερού από τον ποταμό Αλιάκμονα, τις διαθέσιμες τεχνολογίες που εξασφαλίζουν την υψηλή ποιότητα του νερού, τα σχέδια επέκτασης της εγκατάστασης και αύξησης της παραγωγής ύδατος κλείνοντας με την προτροπή «να πίνετε άφοβα νερό από τη βρύση»!
Η καθηγήτρια Χημείας του ΑΠΘ Δήμητρα Λαμπροπούλου αναφέρθηκε στη μακροχρόνια συνεργασία του Πανεπιστημίου με την ΕΥΑΘ στο νερό και στα λύματα και τόνισε ότι «τα τελευταία 10 χρόνια, που παρακολουθούμε συστηματικά τα λύματα, η εικόνα είναι παρόμοια με τις υπόλοιπες χώρες σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Aνιχνεύονται, όπως είναι αναμενόμενο, κάποια επίπεδα αναδυόμενων ρύπων σε συγκεντρώσεις από κάποια ng μέχρι και 100-200 ng/lt και απαιτείται, βεβαίως, αναβάθμιση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Αυτήν τη στιγμή τα ποσοστά απομάκρυνσης ξεπερνούν το 80%, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε και 100%, με κάποιες εξαιρέσεις για τις οποίες χρειάζεται επιπλέον επεξεργασία». Για τα λεγόμενα «αιώνια χημικά» διευκρίνισε ότι «οι συγκεντρώσεις που ανιχνεύονται είναι εξαιρετικά χαμηλές, κάτι πολύ ενθαρρυντικό για την προστασία του περιβάλλοντος, που οφείλεται βεβαίως στο ότι δεν έχουμε πολύ βαριά χημική βιομηχανία».
Για τη «συμμετοχή» των παραγωγών που ευθύνονται για μικρορρυπαντές στα λύματα (παραγωγοί φαρμακευτικών προϊόντων και καλλυντικών) στο ευρύτερο κόστος πρόληψης κι επεξεργασίας αυτών των ρύπων, μίλησε η προϊσταμένη του Τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης της ΕΥΑΘ, Κατερίνα Χριστοδούλου. Παρουσίασε τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στην Ε.Ε., ώστε να υιοθετηθεί η απαίτηση από τους παραγωγούς για τους μικρορρύπους (η επονομαζόμενη Διευρυμένη Ευθύνη Παραγωγού - ΔΕΠ) στην Οδηγία για την Επεξεργασία των Αστικών Λυμάτων (UWWTD), όπως και το πιθανό σχήμα εφαρμογής της πολιτικής αυτής, τους ρόλους των εμπλεκόμενων φορέων, τις απαιτήσεις για τη λειτουργικότητά της, αλλά και τα αναμενόμενα οφέλη από την εφαρμογή της.
Τις αναβαθμισμένες ενεργειακά και λειτουργικά εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων της ΕΥΑΘ παρουσίασε η προϊσταμένη του Τμήματος Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης της εταιρείας, Ευγενία Καραμπουγιούκη,
όπως και τους στόχους που επιτεύχθηκαν για την ενεργειακή ουδετερότητα. «Η νέα οδηγία για τα αστικά λύματα έχει πολλές νέες απαιτήσεις για τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων σε σχέση με την απομάκρυνση μικρορρύπων, μικροπλαστικών και PFAS. Θα πρέπει να γίνουν λοιπόν μες στα επόμενα χρόνια οι απαραίτητες αναβαθμίσεις για την παρακολούθηση και τελικά την απομάκρυνση των μικρορρύπων, κάτι για το οποίο προετοιμαζόμαστε ήδη στην ΕΥΑΘ με σχεδιασμό και υλοποίηση στρατηγικών επενδύσεων στην επόμενη 5ετία», επισήμανε η κ. Καραμπουγιούκη.
Ο καθηγητής του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου Νάσος Στασινάκης παρουσίασε πληροφορίες σχετικά με τα επίπεδα των φαρμακευτικών ενώσεων και των PFAS που έχουν ανιχνευτεί σε λύματα ελληνικών Μονάδων Επεξεργασίας Λυμάτων (ΜΕΛ). «Δεν υπάρχει σημαντική απομάκρυνση των περισσότερων φαρμάκων και PFAS με τη συμβατική επεξεργασία λυμάτων. Διαθέσιμες τεχνολογίες τεταρτοβάθμιας επεξεργασίας υπάρχουν, αλλά θα πρέπει να εξεταστεί η απόδοση, το κόστος, η απαίτηση σε ενέργεια και το διαθέσιμο προσωπικό», επισήμανε ο καθηγητής. Ο κ. Στασινάκης έκανε επίσης αναφορά στην παρουσία PFAS στις λυματολάσπες και στους πιθανούς κινδύνους από την επαναχρησιμοποίηση της ιλύος στη γεωργία, ενώ παρουσίασε και αποτελέσματα από το ευρωπαϊκό ερευνητικό έργο ZeroPM που αφορά στη χρήση καινοτόμων τεχνολογιών για την απομάκρυνση των μικρορρύπων.
Ο Κωνσταντίνος Πλάκας, ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), μίλησε για τις προκλήσεις που θέτουν οι νέες οδηγίες της Ε.Ε. για την υιοθέτηση αυστηρών κανόνων και παραμέτρων επεξεργασίας του πόσιμου νερού (Οδηγία ΕΕ 2020/2184) και των αστικών λυμάτων (Οδηγία ΕΕ 2024/3019). «Με τη βοήθεια προηγμένων τεχνολογιών, οι οποίες θα ολοκληρώσουν τις συμβατικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας σε τεταρτοβάθμιο επίπεδο, θα μπορέσουν να ελεγχθούν διαφορετικοί μικρορρύποι όπως τα PFAS, τα μικροπλαστικά, οι φαρμακευτικές ενώσεις, το βενζόλιο κ.λπ., με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας», είπε ο κ. Πλάκας.
Το πλέγμα παρακολούθησης των μικρορρύπων, με εκτίμηση των κινδύνων σε όλη την αλυσίδα της υδροδότησης μέχρι και τη βρύση του καταναλωτή, παρουσίασε η Όλγα Ουρλόγλου από τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Ποιότητας Ζωής του Υπουργείου Υγείας. Η Φανή Μισκάκη, αναπληρώτρια διευθύντρια Σχεδιασμού & Ανάπτυξης της ΕΥΔΑΠ, αναφέρθηκε στους κινδύνους για την ποιότητα του νερού, ιδιαίτερα εξαιτίας της λειψυδρίας και της κλιματικής κρίσης, στα μέτρα που λαμβάνει η ΕΥΔΑΠ για να διασφαλίζει την άριστη ποιότητά του, όπως και στις τεχνολογίες αιχμής και τις μεθοδολογίες μη στοχευμένης ανάλυσης που ακολουθούνται για ανίχνευση μικρορρύπων στο νερό της Αθήνας. Για τις δραστηριότητες της ΕΤΒΑ, ως του μεγαλύτερου ιδιωτικού φορέα διαχείρισης βιομηχανικών αποβλήτων στην Ελλάδα, και τις ιδιαιτερότητες της λειτουργίας μονάδων επεξεργασίας σε Επιχειρηματικά Πάρκα με μεγάλη γκάμα δραστηριοτήτων μίλησε ο Δημήτρης Σκουρουμούνης, υπεύθυνος Μονάδων Καθαρισμού Αποβλήτων ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ Α.Ε.
Ο Γιώργος Γουργουλέτης, ιδιοκτήτης του SCIENCE ME, συνδιοργανωτής της σημερινής εκδήλωσης και ιδρυτής της Κοινότητας PFAS, επισήμανε ότι «οι μικρορρύποι αποτελούν πλέον επίκαιρο περιβαλλοντικό θέμα και η Ελλάδα βρίσκεται για άλλη μια φορά σε ετοιμότητα αναλύσεων και με υψηλό επίπεδο εργαστηρίων». Για την πλατφόρμα του, το SCIENCE ME, είπε ότι «αποτελεί στοχευμένη πλατφόρμα ενημέρωσης θεμάτων επιστήμης και τεχνολογιών με στόχο τη σύνδεση και την επικοινωνία επιστημονικών θεμάτων στην κοινωνία, αλλά και την ακαδημαϊκή κι επιστημονική κοινότητα».