Η νέα έκθεση του Global Maritime Forum, για λογαριασμό της Getting to Zero Coalition, αποτυπώνει μια διττή εικόνα: παρά την αύξηση των πρωτοβουλιών και την ωρίμανση ορισμένων έργων, η συνολική πρόοδος παραμένει άνιση και συχνά «κολλάει» σε αυτό που χαρακτηρίζεται ως «feasibility wall», δηλαδή ένα «τείχος εφαρμοσιμότητας» που εμποδίζει τα έργα να περάσουν από τον σχεδιασμό στην υλοποίηση.
Περισσότερα projects
Μέχρι τον Οκτώβριο του 2025 είχαν καταγραφεί πρωτοβουλίες για 84 «πράσινους» διαδρόμους, 25 περισσότεροι από πέρυσι. Παρά τη διεύρυνση της γεωγραφικής συμμετοχής -με νέα projects σε Ασία, Λατινική Αμερική και Αφρική- η πρόοδος παραμένει αργή. Συγκεκριμένα, 24 πρωτοβουλίες βρίσκονται ακόμη στο αρχικό στάδιο, 44 στο στάδιο εξερεύνησης, 12 στην προετοιμασία και μόλις 4 έχουν φτάσει στη φάση υλοποίησης.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι τα περισσότερα projects στερούνται βασικών αποφάσεων, όπως το καύσιμο που θα χρησιμοποιηθεί. Τουλάχιστον 38 διάδρομοι δεν έχουν ακόμη καθορίσει το λεγόμενο «fuel pathway», ενώ 32 δεν έχουν προσδιορίσει ναυτιλιακό τομέα που θα εξυπηρετούν (tankers, containerships κ.λπ.).
Κεντρικό εμπόδιο παραμένει το τεράστιο κόστος μετάβασης σε καύσιμα μηδενικών εκπομπών, όπως μεθανόλη, αμμωνία και υδρογόνο. Η έκθεση σημειώνει πως το χάσμα κόστους μεταξύ των e-fuels και των παραδοσιακών καυσίμων συνεχίζει να αποτελεί «καταλυτική απειλή για την πρόοδο».
Ουσιαστικά, όπως τονίζεται, οι περισσότερες πρωτοβουλίες δεν έχουν ακόμη βρει αξιόπιστο μηχανισμό κάλυψης της διαφοράς τιμής, καθώς η εθελοντική προθυμία πληρωμής των φορτωτών παραμένει χαμηλή, τα εθνικά κίνητρα δεν επαρκούν, τα συμβόλαια off-take είναι δύσκολα χωρίς κανονιστική σταθερότητα.
Χαρακτηριστικό είναι και το γεγονός ότι η έκθεση διαπιστώνει πως σε πολλές περιπτώσεις «η βιομηχανία φαίνεται να έχει εξαντλήσει τα διαθέσιμα εργαλεία», γεγονός που οδηγεί σε «κόπωση» (corridor fatigue) και επιβράδυνση της κινητοποίησης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η περίοδος μεταξύ της έγκρισης από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (ΙΜΟ) του Πλαισίου Μηδενικών Εκπομπών τον Απρίλιο και της πολυαναμενόμενης υιοθέτησής του τον Οκτώβριο 2025 δημιούργησε ένα εκτεταμένο κλίμα αναμονής. Με την τελική ψήφιση να μεταφέρεται πλέον για το 2026, η αβεβαιότητα επιτείνεται.
Η έκθεση τονίζει ξεκάθαρα ότι «η αναβολή της υιοθέτησης του IMO Net-Zero Framework επέκτεινε την περίοδο αναμονής πολλών διαδρόμων και περιπλέκει τη δυνατότητα αξιολόγησης του κόστους».
Μάλιστα, πολλές πρωτοβουλίες «πάγωσαν» ώριμες αποφάσεις που βρίσκονταν εν αναμονή εξαιτίας του τρόπου λειτουργίας του μηχανισμού ανταπόδοσης, των παραμέτρων για τα καύσιμα και της απουσίας παγκόσμιας τιμολόγησης άνθρακα. Αποτέλεσμα, η πρόοδος μετά το καλοκαίρι ήταν αισθητά μικρότερη σε σχέση με τους πρώτους μήνες του 2025.
Εξαιρέσεις
Παρά τις δυσκολίες, τέσσερις διάδρομοι (οι τρεις αφορούν δρομολόγια ferries) πέρασαν στη φάση υλοποίησης -δύο από αυτούς ήδη λειτουργούν-, κυρίως στην Ευρώπη και την Ασία. Πρόκειται για τα routes Vaasa-Umeå και Stockholm-Turku στη Βόρεια Ευρώπη που λειτουργούν με βιομεθάνιο, ο διάδρομος Αυστραλία - Ανατολική Ασία για iron ore (σιδηρομετάλλευμα) με ammonia-ready bulkers και το Oslo-Rotterdam, που προχωρά με hydrogen-capable πλοία.
Ωστόσο, οι περιπτώσεις αυτές βασίστηκαν σε ειδικές συνθήκες, όπως το ευρωπαϊκό ETS & FuelEU Maritime, οι κρατικές επιχορηγήσεις (Νορβηγία, Ε.Ε.), ή η στρατηγική πίεση μεγάλων φορτωτών (όπως BHP και Fortescue).
Κίνδυνος απόκλισης
Το Global Maritime Forum προειδοποιεί ότι πολλές πρωτοβουλίες αποκλίνουν από τον αρχικό στόχο των «πράσινων» διαδρόμων, λειτουργώντας περισσότερο ως «πλατφόρμες γνώσης» και λιγότερο ως εργαλεία γρήγορης εφαρμογής μηδενικών εκπομπών. «Η μεγαλύτερη συμβολή των διαδρόμων δεν είναι η ανταλλαγή γνώσης, αλλά η προώθηση εφοδιαστικών αλυσίδων e-fuels μέσω στοχευμένης συνεργασίας».
Στο πλαίσιο αυτό υπογραμμίζεται ότι, παρά την αυξανόμενη γεωγραφική διάδραση και τη συσσώρευση τεχνογνωσίας, η απουσία ρυθμιστικής σταθερότητας, το υψηλό κόστος και η αργή κινητοποίηση της αγοράς απειλούν να καθυστερήσουν ουσιαστικά την επίτευξη των στόχων για το 2030.
Για να διατηρηθεί η δυναμική, η έκθεση καλεί σε πολλαπλές στρατηγικές για κλείσιμο του οικονομικού χάσματος, στενότερη εμπλοκή φορτωτών και χρηματοδοτικών εργαλείων, ενεργό συμμετοχή στη συγγραφή του IMO Net-Zero Framework πριν από την υιοθέτησή του και διατήρηση του αρχικού σκοπού: ανάπτυξη «πράσινων» πλοίων σε πραγματικές εμπορικές γραμμές.
(από την εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ»)