Οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, ο Καναδάς και η Ευρώπη εμπλέκονται πλέον σε έναν αγώνα που θυμίζει «χρυσοθηρική φρενίτιδα», αλλά με στρατηγικά διακυβεύματα πολύ μεγαλύτερα.
Γροιλανδία: Η «απόλυτη αναγκαιότητα» για τις ΗΠΑ
Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει χαρακτηρίσει επανειλημμένα τη Γροιλανδία «απόλυτη αναγκαιότητα» για την αμερικανική οικονομική και εθνική ασφάλεια. Το ενδιαφέρον δεν είναι νέο — αλλά πλέον η γεωπολιτική του βαρύτητα έχει πολλαπλασιαστεί.
Η Γροιλανδία διαθέτει μία από τις πλουσιότερες συγκεντρώσεις στρατηγικών ορυκτών στον κόσμο:
- σπάνιες γαίες
- ουράνιο
- πολύτιμα και βασικά μέταλλα
- γερμάνιο και γάλλιο
- πολύτιμους λίθους
Το πρόβλημα μέχρι πρόσφατα ήταν η εξόρυξη: κόστος, κλίμα, απροσπέλαστες περιοχές.
Με την κλιματική αλλαγή, οι πάγοι υποχωρούν και η πρόσβαση βελτιώνεται θεαματικά. Όπως λέει ο Marc Lanteigne από το Arctic University της Νορβηγίας: «Ξαφνικά η Γροιλανδία εξετάζεται πολύ σοβαρά ως εναλλακτική πηγή στρατηγικών υλικών έναντι της Κίνας.»
Η Κίνα και ο αγώνας για τις σπάνιες γαίες
Η Κίνα κυριαρχεί στις σπάνιες γαίες και στις κρίσιμες πρώτες ύλες που απαιτούνται για:
- ηλεκτρικά αυτοκίνητα
- ημιαγωγούς
- στρατιωτικές εφαρμογές
- δίκτυα 5G
- εξελιγμένα οπλικά συστήματα
Το Πεκίνο επέβαλε περιορισμούς σε εξαγωγές γερμανίου και γαλλίου το 2023, φτάνοντας στο σημείο να μπλοκάρει πλήρως τις αποστολές προς τις ΗΠΑ πριν προσωρινά άρει το εμπάργκο. Αυτό επιτάχυνε τη δυτική αναζήτηση εναλλακτικών πηγών — με τη Γροιλανδία στο επίκεντρο.
Ιδιωτικές εταιρείες «βουτούν» στο νέο Ελντοράντο
Critical Metals:
Αναπτύσσει ένα από τα μεγαλύτερα κοίτασματα σπάνιων γαιών στον κόσμο στη νότια Γροιλανδία. Ο CEO Tony Sage μιλά για «έκρηξη επενδυτικού ενδιαφέροντος», ιδιαίτερα μετά την επιστροφή Τραμπ και τις δηλώσεις περί άμεσης αμερικανικής διεκδίκησης της περιοχής.
Amaroq:
Η εταιρεία ανακοίνωσε την ανακάλυψη υψηλής ποιότητας σπανίων γαιών στη νότια Γροιλανδία αλλά και εμπορικών ποσοτήτων γερμανίου και γαλλίου στη δυτική Γροιλανδία — κάτι που χαρακτηρίζει «πολύ μεγαλύτερο νέο απ’ όσο καταλαβαίνει ο κόσμος», σύμφωνα με τον CEO Eldur Olafsson.
Το γερμάνιο και το γάλλιο αποτελούν γεωστρατηγικά υλικά αιχμής. Χωρίς αυτά, «υπάρχει τεράστιο πρόβλημα», όπως τονίζει ο Olafsson στο CNBC.
Γιατί δεν θα χτιστεί σε μία νύχτα
Παρά τον ενθουσιασμό, ειδικοί προειδοποιούν ότι η πραγματικότητα είναι διαφορετική.
Ο Marc Lanteigne επισημαίνει στο CNBC:
«Αν θέλεις να στήσεις ένα ορυχείο στη Γροιλανδία, πρέπει να φέρεις… τα πάντα. Από δρόμους μέχρι εργάτες και μηχανήματα. Ακόμη και στις καλύτερες συνθήκες χρειάζονται 15–20 χρόνια για σοβαρή κερδοφορία.»
Οι απέραντες αποστάσεις, η έλλειψη υποδομών και το ακραίο κλίμα καθυστερούν την οικονομική εκμετάλλευση.
Ρωσία: Πυρηνικοί παγοθραυστές και γεωπολιτική ισχύς
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εγκωμίασε πρόσφατα τον νέο πυρηνικό παγοθραυστή της Ρωσίας — άλλη μια απόδειξη ότι η Μόσχα αντιμετωπίζει τον Αρκτικό ως κορυφαία στρατηγική προτεραιότητα.
Η Ρωσία διαθέτει:
- τη μεγαλύτερη αρκτική ακτογραμμή
- το ισχυρότερο παγοθραυστικό στόλο στον κόσμο
- μια γεωπολιτική αφήγηση «επιστροφής» στο Βορρά ως αντιστάθμισμα στη Δύση
Ο έλεγχος των αρκτικών διαδρομών σημαίνει έλεγχο εμπορίου, ενέργειας και στρατιωτικής παρουσίας.
Καναδάς: Επενδυτική επιτάχυνση εν μέσω έντασης με τις ΗΠΑ
Ο Καναδάς προσπαθεί να αξιοποιήσει τα δικά του, τεράστια κοιτάσματα στην Αρκτική, αυξάνοντας τις επενδύσεις καθώς οι σχέσεις Οττάβα–Ουάσιγκτον βρίσκονται σε ένταση για μια σειρά θεμάτων.
Η ενεργειακή και μεταλλευτική ανεξαρτησία από την Κίνα αποτελεί πλέον κοινό στόχο.
Μια παγκόσμια κούρσα χωρίς εύκολους νικητές
Η Αρκτική μετατρέπεται σε κρίσιμο γεωστρατηγικό χώρο για:
- ενέργεια
- σπάνιες γαίες
- ημιαγωγούς
- στρατιωτικούς εξοπλισμούς
- νέες διαδρομές εμπορίου
Όμως η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη από την επιφανειακή εικόνα της «νέας χρυσοθηρίας»:
- οι υποδομές λείπουν
- η εξόρυξη είναι πανάκριβη
- το κλίμα παραμένει απρόβλεπτο
- η κερδοφορία απαιτεί δεκαετίες
Η κούρσα έχει ξεκινήσει — αλλά ο αγώνας είναι μαραθώνιος και το γεωπολιτικό ρίσκο υψηλό.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")