Η θεαματική επιτυχία των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, όπως το ChatGPT και η ζήτηση για αξιόπιστη 24ωρη παροχή ρεύματος, αλλάζουν τον ενεργειακό χάρτη, οδηγώντας σε μια απρόσμενη αναβίωση του φυσικού αερίου και τροφοδοτώντας παράλληλα την αμφιλεγόμενη άνοδο νεοφυών εταιρειών, όπως η Oklo, στην πυρηνική τεχνολογία.
Μόλις πριν από λίγα χρόνια το φυσικό αέριο θεωρούνταν ένα «ξεγραμμένο» ορυκτό καύσιμο, καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και οι δεσμεύσεις για μηδενικές εκπομπές ρύπων ωθούσαν τη βιομηχανία σε ύφεση. Οι τουρμπίνες φυσικού αερίου, λόγου χάρη (αεριοστρόβιλοι), που μετατρέπουν τη χημική ενέργεια του φυσικού αερίου σε ηλεκτρική και αποτελούν μια από τις πιο διαδεδομένες τεχνολογίες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως –λόγω της υψηλής τους απόδοσης και της σχετικά καθαρής καύσης σε σύγκριση με άλλα ορυκτά καύσιμα– έχουν ξανά την τιμητική τους. Οι μεγάλοι κατασκευαστές αεριοστροβίλων (όπως η MHI, η Siemens και η GE Vernova) μείωναν την παραγωγή και έκαναν περικοπές θέσεων εργασίας, προβλέποντας συρρίκνωση της αγοράς. Το 2025, ωστόσο, η εικόνα έχει αλλάξει δραματικά. Οι παραγγελίες για αεριοστροβίλους αναμένεται να φτάσουν σε υψηλό 14ετίας, σημειώνοντας αύξηση σχεδόν 50% σε σχέση με τον μέσο όρο των προηγούμενων πέντε ετών. Η κινητήριος δύναμη πίσω από αυτή την αναγέννηση είναι η τεράστια ανάγκη για ηλεκτρική ενέργεια από τα κέντρα δεδομένων της AI, ιδίως στις ΗΠΑ, όπου το υπουργείο Ενέργειας προβλέπει ότι τα κέντρα δεδομένων θα καταναλώνουν έως και 12% της ηλεκτρικής ενέργειας των ΗΠΑ μέχρι το 2028, έναντι 4,4% το 2023. Η αυξημένη ζήτηση έχει δημιουργήσει έλλειψη εφοδιασμού σε τουρμπίνες, με τους πελάτες να περιμένουν πλέον τουλάχιστον τρία χρόνια για την παραλαβή. Αυτή η «αρπαγή» τουρμπινών από τις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας έχει σοβαρές περιβαλλοντικές και γεωπολιτικές συνέπειες. Στο πλαίσιο αυτό, αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως το Βιετνάμ και οι Φιλιππίνες, αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στα έργα LNG, καθώς δεν μπορούν να εξασφαλίσουν εγκαίρως τον απαραίτητο εξοπλισμό. Το γεγονός αυτό αυξάνει τον κίνδυνο να στραφούν σε σταθμούς άνθρακα, συχνά με κινεζική τεχνολογία, για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες.
Την ίδια στιγμή, στο κυνήγι για σταθερή και άφθονη ενέργεια, η πυρηνική ενέργεια αναδεικνύεται εναλλακτική λύση για τα ενεργοβόρα κέντρα δεδομένων. Στο επίκεντρο έχει βρεθεί το τελευταίο διάστημα η νεοφυής εταιρεία Oklo με έδρα τη Σίλικον Βάλεϊ, που στηρίζει την εξέλιξή της σε ένα μέλλον τροφοδοτούμενο από μια νέα γενιά μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMRs). Παρά το γεγονός ότι δεν έχει έσοδα, άδεια λειτουργίας αντιδραστήρων ή δεσμευτικές συμβάσεις προμήθειας ενέργειας, η αποτίμησή της στο χρηματιστήριο εκτοξεύτηκε πάνω από τα 20 δισ. δολάρια, αύξηση της τάξης του 500% μέσα σε λίγους μήνες. Η Oklo, με επικεφαλής το ζεύγος Τζέικομπ και Καρολάιν Ντέβιτ, έχει προσελκύσει την υποστήριξη του επικεφαλής τεχνολογίας της OpenAI, Σαμ Αλτμαν, και διατηρεί στενούς δεσμούς με την κυβέρνηση Τραμπ. Ο πρώην υπουργός Ενέργειας του Τραμπ, Κρις Ράιτ, υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της, γεγονός που έχει προκαλέσει επικρίσεις για πιθανή ευνοϊκή μεταχείριση σε ομοσπονδιακά προγράμματα.
Ο πρώιμος ενθουσιασμός των επενδυτών, ωστόσο, ανησυχεί τους ειδικούς της αγοράς. Ο Ανταμ Στάιν από το Breakthrough Institute προειδοποίησε για μια «φούσκα» στις νεοσύστατες επιχειρήσεις ενέργειας με τεχνητή νοημοσύνη, εκτιμώντας ότι οι περισσότερες «δεν θα τα καταφέρουν ποτέ». Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Oklo έχει ήδη υποχωρήσει κατά 25% σε πρόσφατες συνεδριάσεις, ενδεικτικό των φόβων για την εκρηκτική αποτίμησή της. Εκτός από τις οικονομικές ανησυχίες, η ίδια η τεχνολογία της Oklo αντιμετωπίζει σοβαρές ρυθμιστικές και τεχνικές προκλήσεις. Η Επιτροπή Πυρηνικής Ρύθμισης των ΗΠΑ (NRC) απέρριψε μια προηγούμενη αίτηση της εταιρείας το 2022. Το υγρό νάτριο, που χρησιμοποιεί ως ψυκτικό, είναι εξαιρετικά διαβρωτικό, εύφλεκτο και εκρηκτικό όταν έρθει σε επαφή με τον αέρα και το νερό, γεγονός που εγείρει ζητήματα ασφαλείας και εμπορικής βιωσιμότητας σε μεγάλη κλίμακα, παρά τις διαβεβαιώσεις της εταιρείας. Η Oklo έχει υπογράψει μέχρι στιγμής μη δεσμευτικά μνημόνια συμφωνίας με πελάτες της Big Tech, αλλά όχι νομικά δεσμευτικές συμφωνίες αγοράς ενέργειας, γεγονός που εντείνει τις αμφιβολίες των αναλυτών. Η τύχη της Oklo, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, μπορεί να επηρεάσει και την ευρύτερη πυρηνική αναγέννηση εάν η «φούσκα» σκάσει.
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)