στα πλοία τους συσκευές καθαρισμού καυσαερίων γνωστές ως πλυντρίδες (scrubbers) για να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν μαζούτ υψηλής περιεκτικότητας σε θείο. Οι δυτικές κυρώσεις και οι επιθέσεις εναντίον πλοίων ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα έχουν ενισχύσει περαιτέρω αυτήν την απρόβλεπτη ζήτηση.
«Οι αγορές μαζούτ έχουν δείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, με τη ζήτηση να ξεπερνά τις προσδοκίες λόγω πολλών βασικών παραγόντων, όπως η ακόμη σταθερή ζήτηση παραγωγής ενέργειας στη Μέση Ανατολή και οι διαταραχές στη ναυτιλία στην Ερυθρά Θάλασσα λόγω των επιθέσεων των Χούθι», δήλωσε ο Royston Huan, αναλυτής στην Energy Aspects τον Αύγουστο. Ενώ η παγκόσμια ζήτηση για ντίζελ και αεροπορικά καύσιμο έχει μειωθεί παγκοσμίως σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019 πριν από την πανδημία, και η κατανάλωση βενζίνης έχει αυξηθεί μόλις κατά 1,9%, η ζήτηση για μαζούτ έχει αυξηθεί κατά 4,8% σε μέσο όρο 6,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (bpd) το 2025, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ιουνίου του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Το μαζούτ πιθανόν να ενισχυθεί βραχυπρόθεσμα λόγω της ζήτησης από τα διυλιστήρια, αλλά αναμένουμε ότι η ισορροπία προσφοράς-ζήτησης θα χαλαρώσει τον Νοέμβριο έως τον Δεκέμβριο, παράλληλα με την επιστροφή σε λειτουργία ορισμένων διυλιστηρίων στη Σαουδική Αραβία και τη Βραζιλία από εργασίες συντήρησης, πρόσθεσε ο Huan.
Η αυξημένη ζήτηση ξεπερνά τις παλαιότερες προβλέψεις
Το 2020, ο IEA είχε προβλέψει ότι η ζήτηση για μαζούτ θα αυξανόταν μόλις κατά 1,6% μεταξύ 2019 και 2025 — ο βραδύτερος ρυθμός αύξησης μεταξύ των κύριων διυλισμένων καυσίμων.
Ο αναλυτής του IEA, Ciaran Healy, δήλωσε στο Reuters ότι η χρήση μαζούτ στην παραγωγή ενέργειας έχει ξεπεράσει ελαφρώς τις προσδοκίες του Οργανισμού τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω των θερμότερων καλοκαιριών στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.
Οι εισαγωγές μαζούτ από τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο αυξήθηκαν κατά 33% σε ετήσια βάση το 2024 και παρέμειναν περίπου 31% υψηλότερες το 2025 μέχρι στιγμής σε σύγκριση με το 2023, σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων ναυτιλίας Kpler.
Οι δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας έχουν επίσης συμβάλει προς την κατεύθυνση αυτή, με τη Σαουδική Αραβία να εισάγει ρωσικό μαζούτ με έκπτωση ώστε να έχει στη διάθεσή της για εξαγωγή περισσότερες ποσότητες από το δικό της αργό.
Η παράκαμψη της Ερυθράς και ο σκιώδης στόλος
Περισσότερα πλοία ταξιδεύουν πλέον γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας αντί να διασχίζουν τη Διώρυγα του Σουέζ, ενισχύοντας τη ζήτηση για μαζούτ, καθώς η σύγκρουση στην Ερυθρά Θάλασσα συνεχίζεται. Τα πλοία αποφεύγουν την περιοχή από το 2023 λόγω των επιθέσεων των Χούθι της Υεμένης, οι οποίοι είναι προσκείμενοι στο Ιράν, και οι οποίοι στοχεύουν να διαταράξουν την παγκόσμια ναυτιλία σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τον πόλεμο στη Γάζα. Αυτές οι εκτροπές έχουν αυξήσει τη ζήτηση για μαζούτ κατά περίπου 100.000 βαρέλια την ημέρα, ποσότητα ίση με περίπου το 2% της παγκόσμιας ζήτησης για καύσιμα, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων FGE.
Ωστόσο, ο IEA πιστεύει ότι η διαταραχή της ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα έχει προκαλέσει μικρότερη από την αναμενόμενη ώθηση στον όγκο ανεφοδιασμού καυσίμων, δήλωσε ο Healy.
Οι δυτικές κυρώσεις στο Ιράν και τη Ρωσία έχουν επίσης τροφοδοτήσει την ανάπτυξη ενός «σκιώδους» στόλου παλαιών πλοίων που πιθανότατα λειτουργούν με μαζούτ υψηλής περιεκτικότητας σε θείο, ή HSFO, δήλωσε η Valerie Panopio, αναλύτρια στην Rystad Energy. Τέτοια πλοία συνήθως έχουν αδιαφανείς δομές ιδιοκτησίας και πλέουν χωρίς ασφάλιση από κορυφαίες δυτικές ασφαλιστικές ή κάλυψη πιστοποίησης ασφαλείας.
Ο σκιώδης στόλος περιλαμβάνει μεταξύ 1.200 και 1.600 δεξαμενόπλοια, σύμφωνα με εκτιμήσεις από πηγές του κλάδου και αναλυτές, συμπεριλαμβανομένων των Lloyd's List Intelligence και της ναυλομεσιτικής Gibson, που αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων. Αυτό θα σήμαινε ότι τα δεξαμενόπλοια του σκιώδους στόλου καταναλώνουν περισσότερα από 106.000 βαρέλια την ημέρα, ή περίπου το 2% της παγκόσμιας ζήτησης, με βάση τους υπολογισμούς του Reuters που βασίζονται σε δεδομένα καυσίμων του 2023 από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό.
«Πολλά από αυτά τα πλοία θα είναι ‘σκουριασμένοι κάδοι’ ηλικίας άνω των 15 ετών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμη και παλαιότεροι των 20 ετών», δήλωσε ο Eugene Lindell της FGE, προσθέτοντας ότι αυτά τα πλοία είναι λιγότερο αποδοτικά ως προς τα καύσιμα και εκτελούν διαδρομές μεγάλων αποστάσεων, αυξάνοντας περαιτέρω την κατανάλωση μαζούτ.
Οι scrubbers και οι ρυθμιστικές προκλήσεις
Οι κανονισμοί του ΙΜΟ για το 2020 μείωσαν το όριο περιεκτικότητας σε θείο στα καύσιμα πλοίων από 3,5% σε 0,5%, αρχικά μειώνοντας τη ζήτηση για HSFO. Ωστόσο, η ευρεία υιοθέτηση των scrubbers — συστημάτων επί του πλοίου που επιτρέπουν στα πλοία να καίνε HSFO μειώνοντας παράλληλα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις — έχει οδηγήσει σε ανάκαμψη της κατανάλωσης. Μέχρι το τέλος του 2024, περισσότερα από 6.000 πλοία είχαν εγκαταστήσει scrubbers, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων ναυτιλίας DNV, η οποία αναμένει ότι ο αριθμός θα φτάσει τα 6.523 μέχρι το τέλος του έτους, από 4.348 το 2020.
Παρά τις προβλέψεις του IEA που δείχνουν μείωση της ζήτησης μαζούτ μετά το 2026, φτάνοντας κατά μέσο όρο τα 6,1 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως έως το 2030, η αντίθεση στους κανονισμούς του ΙΜΟ θα μπορούσε να διατηρήσει τη ζήτηση.
Η Energy Aspects δήλωσε ότι η κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει αντισταθεί στους αυστηρότερους κανόνες εκπομπών του ΙΜΟ και στην προτεινόμενη τιμολόγηση άνθρακα, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει την εφαρμογή τους. «Η ζήτηση για μαζούτ θα είναι ασταθής, τουλάχιστον, ως το τέλος αυτής της δεκαετίας», δήλωσε ο Kenneth Tveter της ναυλομεσιτικής εταιρείας Clarksons.