Την περασμένη Παρασκευή το αρμόδιο υπουργείο ανακοίνωσε την παράταση 13 συνολικά προγραμμάτων εξοικονόμησης που απευθύνονται σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, συνολικού προϋπολογισμού άνω των 2,5 δισ. ευρώ, με την επισήμανση «ότι διασφαλίζεται η ομαλή υλοποίηση των έργων, η πλήρης αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και η μέγιστη ωφέλεια για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις». Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια αμήχανη κίνηση της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ μπροστά στην αδυναμία εφαρμογής μιας ουσιαστικής παρέμβασης που θα επιταχύνει την υλοποίηση των έργων, καθώς ο χρόνος δεν επαρκεί για αλλαγές στον σχεδιασμό.
Η εμπλοκή, σύμφωνα με πληροφορίες, του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη στα προγράμματα, με στόχο έναν πιο αποτελεσματικό συντονισμό, είναι ενδεικτική του μεγέθους του προβλήματος.
Η γραφειοκρατία των ίδιων των προγραμμάτων (από την υποβολή της αίτησης έως την έναρξη εργασιών μεσολαβούν επτά στάδια), οι καθυστερήσεις στην έκδοση των απαιτούμενων υπουργικών αποφάσεων, ο επικοινωνιακού χαρακτήρα σχεδιασμός σε πολλές περιπτώσεις, σε συνδυασμό και με τη γραφειοκρατία των τραπεζών, που εμπλέκονται στις περιπτώσεις που ο καταναλωτής θα επιλέξει να καλύψει την ιδία συμμετοχή με δανεισμό, κρατούν τα προγράμματα «παγωμένα» και τους ωφελουμένους εγκλωβισμένους και σε αβεβαιότητα.
Οι καθυστερήσεις, από την άλλη, αυξάνουν τα κόστη υλικών και συσκευών καθώς «τρέχει» ο πληθωρισμός, δίνοντας πάτημα και για υπερκοστολογήσεις, με αποτέλεσμα ένα ποσοστό των ωφελουμένων να υπαναχωρεί. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΤΕΕ, έχει διαπιστωθεί ότι ένα ποσοστό 10% των ωφελουμένων υπαναχωρεί κατά τη φάση υποβολής ηλεκτρονικής ταυτότητας και επιπλέον ένα 10%-15% στη συνέχεια. Στο 35% φτάνει το ποσοστό τής μη εμπρόθεσμης ολοκλήρωσης των έργων (αφορά κυρίως αιτήσεις με δανειοδότηση και ειδικές περιπτώσεις). Οι μη εμπρόθεσμες ολοκληρώσεις σε συνδυασμό με τις υπαναχωρήσεις μειώνουν το ποσοστό των αιτήσεων, που θα ολοκληρωθούν στο 52% των αρχικά αιτηθέντων.
«Στον αέρα» βρίσκεται το «Εξοικονομώ 2025», συνολικού προϋπολογισμού 434 εκατ. ευρώ.
Από το ρεπορτάζ της «Κ» προκύπτει ότι, με εξαίρεση το πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2021» που προχωράει με ικανοποιητικούς ρυθμούς, σοβαρές καθυστερήσεις παρουσιάζει το σύνολο των προγραμμάτων, ενώ «στον αέρα» βρίσκεται το «Εξοικονομώ 2025», συνολικού προϋπολογισμού 434 εκατ. ευρώ και άμεσης εκταμίευσης προς τα νοικοκυριά 396 εκατ. ευρώ. Με βάση τον οδηγό του προγράμματος, οι ωφελούμενοι έχουν προθεσμία υλοποίησης των εργασιών και υποβολής του φακέλου ολοκλήρωσης 8 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής τους ή την 28η Φεβρουαρίου 2026, αν αυτή επέλθει νωρίτερα. Μέχρι και σήμερα δεν έχει εκδοθεί η υπουργική απόφαση για την έγκριση των αιτήσεων, με αποτέλεσμα ο χρόνος υλοποίησης να κρίνεται μη ρεαλιστικός ακόμη και μετά την παράταση του προγράμματος στις 31 Μαρτίου 2026.
Ένα δεύτερο ζήτημα που ανέκυψε από τον έλεγχο των αιτήσεων αφορά το αυξημένο εύλογο κόστος των εργασιών, απόρροια του σχεδιασμού του προγράμματος που δεν προβλέπει «ταβάνι», όπως τα προηγούμενα. Τα στοιχεία, τα οποία είναι εις γνώσιν του ΥΠΕΝ, δείχνουν ότι το μέσο κόστος επιλέξιμων εργασιών που αιτήθηκαν οι ωφελούμενοι στο «Εξοικονομώ 2025» είναι αυξημένο κατά 34%-64% σε σχέση με το «Εξοικονομώ 2021» και κατά 11%-37% σε σχέση με το «Εξοικονομώ 2023».
Σοβαρές περιπλοκές στην υλοποίηση του προγράμματος προκαλεί και το κριτήριο των βαθμοημερών που τέθηκε για την προτεραιοποίηση των αιτήσεων. Εχει προκαλέσει πολύ έντονη ανισομερή γεωγραφική κατανομή, που υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε πλήθος ενστάσεων, οι οποίες λόγω χρονοβόρων διαδικασιών εκδίκασης μπορεί να καταδικάσουν στο σύνολό του το πρόγραμμα. Για παράδειγμα, από τις 2.072 αιτήσεις που υποβλήθηκαν για την Κρήτη, επιλέξιμες είναι μόνο οι 6. Τη μερίδα του λέοντος συγκεντρώνουν οι περιοχές της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (3.570 αιτήσεις), της Δυτικής Μακεδονίας (2.998 αιτήσεις) και της Κεντρικής Μακεδονίας (5.485), ενώ οι επιλέξιμες αιτήσεις στην Αττική είναι μόλις 302. Ενδεικτική περίπτωση του επικοινωνιακού χαρακτήρα των προγραμμάτων εξοικονόμησης που απευθύνονται σε εκατοντάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις είναι το «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω για Νέους». Εχουν εγκριθεί 2.350 αιτήσεις που αφορούν το κομμάτι του «Εξοικονομώ» και χορηγήθηκαν περί τα 7 εκατ. ευρώ. Το κομμάτι του «Ανακαινίζω» δεν προχωράει γιατί δεν έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα τα απαραίτητα κονδύλια, τη στιγμή που ως ημερομηνία έναρξης επιλέξιμων δαπανών είχε οριστεί η 26/10/2022, όταν προδημοσιεύθηκε ο οδηγός του προγράμματος.
Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ έχει δημοσίως αναγνωρίσει τις καθυστερήσεις των προγραμμάτων εξοικονόμησης και έχει προαναγγείλει ένα νέο μοντέλο για τα νέα προγράμματα με την εμπλοκή των προμηθευτών ενέργειας, που είναι στο στάδιο της επεξεργασίας με τους φορείς της αγοράς.
(από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»)