Στοιχεία της Rystad Energy δείχνουν ότι παρά το γεγονός ότι σήμερα λειτουργούν λιγότερα διυλιστήρια απ’ ότι τ προηγούμενα χρόνια, εν τούτοις, η συνολική δυναμικότητα έχει αυξηθεί κατά τρόπο ώστε να καλύπτει τον μεγαλύτερο όγκο του παραγόμενου πετρελαίου που απαιτεί επεξεργασία.
Τα τελευταία 20 χρόνια η πρωτογενής δυναμικότητα διύλισης παγκοσμίως, αυξήθηκε κατά περίπου 13,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως, ή ποσοστιαία ανοδική μεταβολή +15%. Αντιθέτως, ο αριθμός των εν λειτουργία διυλιστηρίων έφθασε στο αποκορύφωμά του το 2011 και έκτοτε μειώνεται σταθερά, εξαιτίας της γήρανσης των υποδομών, της συρρίκνωσης των περιθωρίων κέρδους και της πτώσης της ζήτησης καυσίμων, εξαιτίας της διείσδυσης εναλλακτικών τεχνολογιών όπως η ηλεκτροκίνηση.
Η Κίνα, η Ινδία και οι χώρες της Μέσης Ανατολής βρίσκονται στην αιχμή της παγκόσμιας επέκτασης δυναμικότητας. Η Κίνα σχεδόν διπλασίασε την ικανότητα διύλισης πετρελαίου από το 2005, για να φθάσει το 2025 στα 18,8 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Η εξέλιξη αποτυπώνει μια στρατηγική που καλύπτει την αυξανόμενη εγχώρια ζήτηση, ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια και καθιστά την ασιατική χώρα, σημαντικό εξαγωγέα προϊόντων διύλισης.
Η Ινδία ακολούθησε παρεμφερή τροχιά και αύξησε τη δυναμικότητά της από 2,9 σε περίπου 5,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως, επενδύοντας κατά κόρον σε υποδομές προκειμένου να υποστηρίξει την επιταχυνόμενη κατανάλωση καυσίμων.
Ακόμη, στις χώρες της Μέσης Ανατολής, η δυναμικότητας διύλισης αυξήθηκε από σχεδόν 8, σε περίπου 13 εκατ. βαρέλια ημερησίως, με την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να ηγούνται αυτού του drive. Η στρατηγική των δύο χωρών αποσκοπεί σε μια υπέρβαση των απλών εξαγωγών αργού, μέσω μαζικών επενδύσεων κεφαλαίων σε μεγάλης κλίμακας, σύνθετα διυλιστήρια που εξυπηρετούν τόσο την εσωτερική αγορά, όσο και βασικές εξαγωγικές αγορές.
Στον αντίποδα βρίσκονται η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, καθώς οι παλαιότερες και λιγότερο αποδοτικές μονάδες διύλισης τερματίζουν τη λειτουργία τους υπό το βάρος του υψηλού κόστους και της αβεβαιότητας για τις μελλοντικές ανάγκες σε καύσιμα. Αυτός ο εξορθολογισμός της αγοράς επιφέρει το κλείσιμο μικρότερων διυλιστηρίων που δεν έχουν περιθώρια ευελιξίας, ενώ τα μεγαλύτερα και πιο ευέλικτα κερδίζουν έδαφος μέσω της αξιοποίησης των οικονομιών κλίμακας.
Το αποτέλεσμα είναι ότι, παρόλο που ο συνολικός αριθμός διυλιστηρίων μειώνεται, η παγκόσμια δυναμικότητα συνεχίζει να ενισχύεται, κυρίως χάρη σε μεγάλα, ολοκληρωμένα έργα που υπόσχονται υψηλότερη αποδοτικότητα και οικονομική βιωσιμότητα.
Πώς επηρεάζεται η παραγωγή διύλισης στην Ελλάδα
Στη χώρα μας υπάρχουν τα μεγάλα διυλιστήρια της Helleniq Energy και της Motor Oil. Η μεν πρώτη (πρώην ΕΛ.ΠΕ) διαθέτει τρία διυλιστήρια στον Ασπρόπυργο, την Ελευσίνα και την Θεσσαλονίκη, με συνολική δυναμικότητα 344 χιλιάδων βαρελιών ημερησίως, ενώ η Motor Oil λειτουργεί ένα μεγάλο διυλιστήριο στην Κόρινθο, ενώ διαθέτει ισχυρή παρουσία στην εμπορία υγρών καυσίμων.
Κοινός παρονομαστής των δύο εταιρειών είναι οι επενδύσεις τους στον εκσυγχρονισμό και το πέρασμα δραστηριοτήτων στις «πράσινες» τεχνολογίες. Συνολικά, οι δύο ελληνικοί κολοσσοί εκτιμάται ότι θα επενδύσουν περισσότερα από 4 δισεκ. ευρώ έως το 2030 σε έργα ανάπτυξης για όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους.
Η Motor Oil παρουσίασε χαμηλότερες αποδόσεις κατά το β’ εξάμηνο του 2024 αλλά και το α’ τρίμηνο του 2025, εξαιτίας της βλάβης σε τμήμα των εγκαταστάσεων της στο διυλιστήριο της Κορίνθου, τον περασμένο Σεπτέμβριο. Όπως ανέφερε η διοίκηση της εταιρείας, αυτές οι ζημιές θα έχουν αποκατασταθεί το προσεχές φθινόπωρο και το διυλιστήριο θα ανακτήσει τη χαμένη δυναμικότητα του.
Ανάλογα προβλήματα αντιμετώπισε και η HELLENiQ ENERGY με το κλείσιμο των μονάδων της Ελευσίνας που της «ψαλίδισε» τις αποδόσεις, ωστόσο και αυτή, αναμένεται να επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς λειτουργίας κατά το γ’ τρίμηνο του έτους.
Το βασικό συμπέρασμα και για τους δύο Ομίλους είναι ότι στο ασταθές περιβάλλον για τις αγορές που δημιούργησαν τα γεγονότα το περασμένο έτος, κατάφεραν να επιδείξουν αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Ακόμη τα επιχειρηματικά σχέδια και των δύο ελληνικών Ομίλων περιλαμβάνουν σημαντικές επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των μονάδων διύλισης αλλά και για την παραγωγή προϊόντων πετρελαίου.