Με δασμούς ύψους 15% στις νοτιοκορεατικές εισαγωγές και υποσχέσεις για επενδύσεις-μαμούθ στις ΗΠΑ, επισφραγίστηκε η πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και τη Σεούλ, όπως ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ μέσω της πλατφόρμας Truth Social. Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε πως η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας δεσμεύτηκε να επενδύσει 350 δισεκατομμύρια δολάρια στην αμερικανική οικονομία, με επίκεντρο την ενέργεια, συμπεριλαμβανομένων αγορών υγροποιημένου φυσικού αερίου ύψους 100 δισ. δολαρίων.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται λίγο πριν από την έναρξη εφαρμογής ενός νέου κύματος επιπρόσθετων τελωνειακών δασμών από την 1η Αυγούστου, που θα πλήξει δεκάδες χώρες, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο. Μετά την επιστροφή του στην εξουσία τον Ιανουάριο, ο Τραμπ έχει υιοθετήσει μια επιθετική εμπορική στρατηγική, χρησιμοποιώντας τους δασμούς όχι μόνο ως μέσο προστασίας αλλά και ως βασικό διαπραγματευτικό μοχλό.
Αναδιανομή ισχύος στο παγκόσμιο εμπόριο
Οι ΗΠΑ προχωρούν στην επιβολή επιπλέον δασμών στα προϊόντα που εισάγονται σχεδόν από κάθε σημαντικό εμπορικό εταίρο – από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ιαπωνία μέχρι την Ινδονησία και τη Νότια Κορέα. Παρά την απουσία άμεσων αντιποίνων, οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι η κλιμάκωση αυτή ενδέχεται να αναδιαμορφώσει τις ισορροπίες του παγκόσμιου εμπορίου, χωρίς πάντως να ανατρέψει πλήρως το διεθνές καθεστώς.
Η μείωση των τελωνειακών δασμών υπήρξε κεντρική συνιστώσα της παγκοσμιοποίησης, μετά την ίδρυση της GATT το 1947, προδρόμου του σημερινού Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), ο οποίος αριθμεί 166 μέλη και καλύπτει το 98% των διεθνών εμπορικών ροών.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Ρίτσαρντ Μπόλντγουιν, καθηγητή διεθνούς οικονομίας στο IMD Business School και πρώην σύμβουλο του Λευκού Οίκου, η πολιτική Τραμπ έρχεται σε πλήρη ρήξη με τη μεταπολεμική φιλοσοφία. «Μια χώρα ευημερεί όταν μειώνει τους δασμούς της – το ίδιο ισχύει και για τους εμπορικούς εταίρους της», σχολιάζει. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τους νέους δασμούς τους υψηλότερους από το 1930.
Παρά την ένταση των μέτρων, οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο αντίκτυπος σε παγκόσμιο επίπεδο θα είναι περιορισμένος. «Ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει αλλάξει στάση απέναντι στο διεθνές εμπόριο. Αντιθέτως, εξακολουθεί να βλέπει ευνοϊκά τις ανοιχτές αγορές», υπογραμμίζει ο Μπόλντγουιν.
Στο ίδιο πνεύμα, ο Πασκάλ Λαμί, πρώην γενικός διευθυντής του ΠΟΕ, εκτιμά ότι ο Τραμπ κατήγαγε «Πύρρειο νίκη». Όπως επισημαίνει, οι αμερικανικοί εισαγωγείς θα επωμιστούν αρχικά το κόστος των νέων δασμών, το οποίο ενδέχεται να μετακυλιστεί στους καταναλωτές, προκαλώντας πληθωριστικές πιέσεις.
«Το παγκόσμιο εμπόριο δεν καταρρέει. Ο Τραμπ επικεντρώνεται στα αγαθά, ενώ οι υπηρεσίες –που αναπτύσσονται ταχύτερα– παραμένουν ανέγγιχτες», σημειώνει ο Λαμί, τονίζοντας πως οι ΗΠΑ ενδέχεται να βρεθούν σε μειονεκτική θέση μακροπρόθεσμα.
Σε τροχιά ανθεκτικότητας η παγκόσμια οικονομία
Παρά τις αυξανόμενες εμπορικές εντάσεις, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προέβλεψε πρόσφατα ότι η παγκόσμια οικονομία θα παραμείνει ανθεκτική. Το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών ξεπέρασε τα 24 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2023, ενώ το εμπόριο υπηρεσιών αναμένεται να αυξηθεί κατά 4% το 2025, σύμφωνα με τον ΠΟΕ.
Αντιθέτως, οι εμπορικές ροές αγαθών προβλέπεται να συρρικνωθούν φέτος κατά 0,2%, πριν ανακάμψουν με μέτριο ρυθμό το 2026. Οι προβλέψεις αυτές, πάντως, έγιναν προτού ανακοινωθεί το νέο κύμα δασμών.
Παράλληλα, πολλές χώρες επιδιώκουν νέες εμπορικές συμμαχίες. Η Ιαπωνία, η Κίνα και η Νότια Κορέα επανεκκίνησαν διαπραγματεύσεις για συμφωνία ελεύθερου εμπορίου, ενώ η ΕΕ υπέγραψε στο τέλος του 2024 συμφωνία με τα κράτη της Mercosur, αν και παραμένουν εμπόδια στην εφαρμογή της.
Η Ευρώπη, όπως και η Ασία, φαίνεται να διατηρούν τη δέσμευσή τους σε ένα σύστημα πολυμερών κανόνων, κόντρα στη μονομερή λογική που υιοθετεί η Ουάσιγκτον υπό τον Τραμπ.
(με πληροφορίες από το ΑΠΕ/ΜΠΕ)