Την τελευταία δεκαετία έχει αποτελέσει έναν καθοριστικό παράγοντα της ενεργειακής μετάβασης καθώς η κυρίαρχη χρήση του στις μπαταρίες λιθίου-ιόντων που τροφοδοτούν ηλεκτρικά οχήματα, το καθιστούν αναπόσπαστο κομμάτι των πράσινων επενδύσεων. Επιπλέον χρησιμοποιείται στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα, την αεροδιαστημική και αμυντική βιομηχανία, όπως επίσης και σε κράματα υψηλών αποδόσεων. Αυτά ενισχύουν ακόμη περισσότερο τη στρατηγική σημασία του μετάλλου αυτού. Ωστόσο, η γεωγραφική συγκέντρωση των αποθεμάτων του — με περίπου το 70% της εξόρυξης παγκοσμίως να λαμβάνει χώρα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (DRC) με δεύτερη την Αυστραλία με ποσοστό 19%, καθώς και η κυρίαρχη θέση της Κίνας στη διύλισή του (65%), το καθιστούν εξαιρετικά ευάλωτο σε γεωπολιτικές εντάσεις, εμπορικούς πολέμους και κοινωνικές αναταραχές.
Οι τιμές κοβαλτίου παρουσίασαν εντυπωσιακή μεταβλητότητα κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών. Τη σχετική σταθερότητα τιμών κοβαλτίου του 2020 ακολούθησε μια διετία απότομης ανοδικής πορείας τιμών (2021–2022). Η άνοδος αυτή οφείλεται κυρίως στην έκρηξη ζήτησης του, λόγω της άνθησης αγοράς ηλεκτρικών οχημάτων. Οι τιμές κοβαλτίου άγγιξαν ιστορικά υψηλό επίπεδο άνω των $90.000/τόνο στις αρχές του 2022, εν μέσω αισιοδοξίας για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, αλλά και έντονων φαινομένων κερδοσκοπίας στις αγορές πρώτων υλών. Αντιθέτως, τα επόμενα έτη οι τιμές του μετάλλου δεν συνέχισαν την ανοδική τους πορεία. Παράγοντες όπως η υπερπαραγωγή κοβαλτίου στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η ταυτόχρονη αύξηση προσφοράς από την Ινδονησία (μέσω εξόρυξης νικελίου) και η επιβράδυνση της αγοράς των ηλεκτρικών οχημάτων σε αγορές όπως η Ευρώπη, οδήγησαν στη δραματική πτώση των τιμών κοβαλτίου. Μέχρι το 2024, οι τιμές είχαν υποχωρήσει στα επίπεδα των $22.000–$24.000/τόνο, με το χαμηλότερο σημείο να καταγράφεται στις αρχές του 2025 ($21.550), τιμές χαμηλότερες και από εκείνες του 2010.
Οι τιμές κοβαλτίου παρέμειναν σε αυτά τα επίπεδα για τους δύο πρώτους μήνες του 2025, από όπου διέγραψαν μία ισχυρή άνοδο περίπου 40%, καταλήγοντας στα $34.040/τόνο στα τέλη Μαρτίου. Η άνοδος αυτή αποδίδεται κυρίως στην τετράμηνη αναστολή εξαγωγών που επέβαλε η κυβέρνηση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό τον Φεβρουάριο του 2025, σε μια προσπάθεια να σταθεροποιήσει την καταρρέουσα αγορά. Πρόσφατα, στις 15 Απριλίου 2025 ο Αμερικανός πρόεδρος υπέγραψε εκτελεστική εντολή για την έναρξη έρευνας εθνικής ασφάλειας σχετικά με την εξάρτηση των ΗΠΑ από εισαγόμενα "κρίσιμα ορυκτά", η οποία περιλαμβάνει και το κοβάλτιο. Αν και οι δασμοί δεν είχαν ακόμη επιβληθεί τη στιγμή της ανακοίνωσης, η αγορά παραμένει στα επίπεδα των $34.000/τόνο. Αν τελικά οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς στις εισαγωγές κοβαλτίου από την Κίνα ή άλλες τρίτες χώρες, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των τιμών, δημιουργώντας πληθωριστικές πιέσεις σε αμερικανικές εταιρείες όπως η Tesla και η GM, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το κοβάλτιο για την παραγωγή μπαταριών των ηλεκτρικών οχημάτων τους.
Οι προοπτικές της αγοράς κοβαλτίου μπορούν να αναλυθούν σε διαφορετικούς ορίζοντες. Σε βραχυπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα, η ζήτηση κοβαλτίου παραμένει αρκετά υψηλή, λόγω των πολιτικών υιοθέτησης μηδενικών εκπομπών, καθώς και της συνεχούς ζήτησης για εφαρμογές σε τομείς όπως η αεροδιαστημική και τα ιατρικά εργαλεία. Στον αντίποδα, η ταχύτατη πρόοδος στις μπαταρίες φωσφορικού-σιδήρου-λιθίου (LFP) οι οποίες δεν απαιτούν κοβάλτιο, αλλά και η ενίσχυση των συστημάτων ανακύκλωσης, θέτουν προβληματισμούς ως προς τη μακροπρόθεσμη ζήτηση για εξόρυξη κοβαλτίου σε ευρεία κλίμακα. Μάλιστα, χαρακτηριστική είναι και η είδηση ότι στην πρόσφατη παρουσίαση της στο Capital Markets Day, η ΜΕΤΛΕΝ ανακοίνωσε την κατοχύρωση διεθνούς πατέντας παραγωγής μετάλλων, συμπεριλαμβανομένου και του κοβαλτίου, από κατάλοιπα βιομηχανικής δραστηριότητας χωρίς να διενεργείται εξόρυξη. Παράλληλα, νέες ευρωπαϊκές και αμερικανικές ρυθμίσεις (όπως το IRA και το EU Battery Regulation) ενισχύουν τη διαφάνεια στην αλυσίδα εφοδιασμού και προωθούν υλικά με μικρότερο κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος, επηρεάζοντας την εξόρυξη κοβαλτίου κυρίως από την Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό όπου και παρατηρούνται τα σχετικά προβλήματα στις μεθόδους εξόρυξης.
Ο ρόλος του κοβαλτίου κρίνεται καίριος σε μια νέα ενεργειακή και γεωπολιτική πραγματικότητα η οποία διαρκώς μεταβάλλεται. Οι συνεχείς διακυμάνσεις των τιμών κατά την τελευταία πενταετία, η υψηλή συγκέντρωση και εξάρτηση από γεωπολιτικά ασταθείς περιοχές, όπως επίσης και η απειλή τεχνολογικής απαξίωσης, αναδεικνύουν την ανάγκη για προσεκτικό σχεδιασμό. Επενδυτές και κυβερνήσεις καλούνται από τις απαιτήσεις των εξελίξεων να κινηθούν με σύνεση: να ενισχύσουν την ανακύκλωση, να επενδύσουν σε εναλλακτικές τεχνολογίες και να αναπτύξουν σταθερές και ηθικές αλυσίδες εφοδιασμού. Το "μπλε χρυσάφι" του 21ου αιώνα, όπως αποκαλείται το κοβάλτιο, απαιτεί έναν υπεύθυνο και έξυπνο χειρισμό — όχι απλώς για τη διασφάλιση της προσφοράς, αλλά για τη διαμόρφωση μιας πραγματικά βιώσιμης αγοράς.
(Πηγή: Capital.gr)