Το δείχνουν τα ανοίγματα που κάνει η Τουρκία σε όλα τα μέτωπα, από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία μέχρι τη Μ. Ανατολή και την Αφρική, αλλά κυρίως σε χώρες με τις οποίες δεν έχει και τις καλύτερες σχέσεις, όπως η Αίγυπτος. Σαν μια υπενθύμιση προς την Αθήνα ότι καμία συμμαχία δεν είναι παντοτινή και ότι οι business είναι αυτές που καθορίζουν την εξωτερική πολιτική.
Σε μια κίνηση με προφανές γεωπολιτικό στίγμα, ο υπ. Ενέργειας της γείτονας Αλ. Μπαϊρακτάρ ανακοίνωσε την Τρίτη ότι μια από τις πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου αερίου της τουρκικής κρατικής εταιρείας BOTAS θα υπηρετεί από εδώ και στο εξής για πρώτη φορά στο εξωτερικό και συγκεκριμένα θα καλύπτει τις ανάγκες της Αιγύπτου.
Τα τελευταία χρόνια, το Κάιρο, παρά τα «θηριώδη» υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου που διαθέτει, λόγω της κρίσης από την οποία δεν έχει ακόμη συνέλθει, έχει μετατραπεί από παραδοσιακός εξαγωγέας ενέργειας σε καθαρό εισαγωγέα, καλύπτοντας τις ανάγκες του μέσω του Ισραήλ.
Την ευκαιρία αυτή είδε η τουρκική πλευρά, μέσω του deal με την αιγυπτιακή EGAS, σύμφωνα με την οποία ένα από τα FSRUs της BOTAS θα συμβάλει στην ασφάλεια εφοδιασμού της Αιγύπτου.
Έχει τη σημασία του ότι οι business της Τουρκίας στο εξωτερικό, ακόμη και με κυβερνήσεις που δεν διατηρεί άριστες σχέσεις, όπως του Καΐρου, ποτέ δεν σταμάτησαν. Ακόμη και στις χειρότερες στιγμές, όταν την περίοδο 2020-2022 είχε απομονωθεί και προσπαθούσε να ρίξει γέφυρες φιλίας με τις χώρες της περιοχής, από την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ μέχρι το Ισραήλ, η οικονομική διπλωματία της Αγκυρας ήταν (και είναι) ο βασικός άξονας της εξωτερικής της πολιτικής.
Ούτε όμως και οι γειτονικές χώρες έπαψαν ποτέ να την υπολογίζουν. Το υποδηλώνει η ίδια η συμφωνία Αθηνών - Καΐρου (2020) για μερική οριοθέτηση της μεταξύ μας ΑΟΖ, που δεν περιέλαβε το Καστελόριζο, κάτι που αν συνέβαινε, θα ακύρωνε πλήρως τις επιδιώξεις της Τουρκίας στην Αν. Μεσόγειο.
Από τα νέα deals στα Βαλκάνια μέχρι την επέκταση στην Ουγγαρία
Εσχάτως η τουρκική ενεργειακή διπλωματία εκπέμπει μια απίστευτη κινητικότητα. Στις αρχές Μαΐου υπεγράφη μνημόνιο συνεργασίας με τη Ρουμανία για μια σειρά τομέων, από το φυσικό αέριο έως τις ΑΠΕ, με το ενδιαφέρον να εστιάζεται στον αγωγό Tuzla - Podisor, την κατασκευή του οποίου έχει αναλάβει η τουρκική Kalyon. Θα μεταφέρει την παραγωγή του μεγάλου ρουμανικού κοιτάσματος Neptun Deep στη Μαύρη Θάλασσα, συνδέοντας το κοίτασμα με τους άλλους μεγάλους αγωγούς αερίου στην περιοχή των Βαλκανίων.
Στην περίπτωση της Βουλγαρίας, το μνημόνιο συνεργασίας αφορά την ανάπτυξη νέων projects ηλεκτρικών διασυνδέσεων, ωστόσο κυρίαρχο και εδώ είναι το φυσικό αέριο.
Σύμφωνα με όσα έχουν δηλώσει οι δύο υπουργοί (Στάνκοφ, Μπαϊρακτάρ) επανεξετάζονται οι όροι του συμβολαίου BOTAS-Bulgargaz για την προμήθεια περισσότερων ποσοτήτων από την Τουρκία προς τη Βουλγαρία, του λεγόμενου «Turkish Blend». Του μείγματος δηλαδή, που κατά την Αγκυρα προέρχεται από το κοίτασμα Sakarya (Μ. Θάλασσα), αλλά έχει επικριθεί στο παρελθόν από τις Βρυξέλλες (και όχι μόνο) ως «παράθυρο» για αθρόα ροή ρωσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη.
Το κάδρο των κινήσεων της τουρκικής ενεργειακής διπλωματίας είναι ατελείωτο. Στις 30 Απριλίου υπεγράφη στη Βουδαπέστη μεταξύ της κρατικής τουρκικής TPAO και της ουγγρικής MOL η σύμπραξη των δύο εταιρειών για έρευνες υδρογονανθράκων σε δύο χερσαία οικόπεδα (Burszak και Tamasi) στην Ουγγαρία. Εξέλιξη που χαιρετίστηκε από τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης ως «ιστορική». Είναι η πρώτη φορά που τουρκική εταιρεία βάζει «πόδι» σε έρευνες υδρογονανθράκων επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Επέκταση επιρροής από Κασπία μέχρι Αφρική
Σε Κασπία, Αγκυρα και Μπακού υπέγραψαν τον Φεβρουάριο μνημόνιο για τη μεταφορά καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας, σχέδιο που ανταγωνίζεται ευθέως το υποθαλάσσιο καλώδιο μεταφοράς ενέργειας που θα συνδέει τη Γεωργία με τη Ρουμανία μέσω Μαύρης Θάλασσας (Green Energy Corridor).
Στη Συρία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα συμφωνία για την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την Τουρκία, στο Ιράκ η Αγκυρα προωθεί την κατασκευή νέων αγωγών πετρελαίου και αερίου προς το μεσογειακό λιμάνι του Τσεϊχάν και στην Αφρική η TPAO έκλεισε deal για έρευνες σε χερσαίο μπλοκ στη Σομαλία, έπειτα από αντίστοιχες κινήσεις σε Σενεγάλη και Νίγηρα.
Στην αφρικανική ήπειρο, όπου η Turkish Airlines εξυπηρετεί 62 προορισμούς, τα έργα που έχουν μέχρι σήμερα αναλάβει τουρκικές κατασκευαστικές ξεπερνούν τα 85 δισ. δολάρια, ενώ νέες ενεργειακές συμφωνίες αναμένεται να ανακοινωθούν το φθινόπωρο στο African Energy Week (AEW) 2025, σύμφωνα με δημοσίευμα του Oil&Gas (Turkey's Energy Expansion: A New Chapter in Africa - Oil & Gas Middle East).
Στην πραγματικότητα, δεν έχει αλλάξει μόνο το πώς βλέπει η ίδια η Τουρκία τον εαυτό της και τον γεωπολιτικό της ρόλο και συμπεριφέρεται ως μια περιφερειακή υπερδύναμη που επενδύει στην εξάπλωση της επιρροής της.
Εχει αλλάξει και το πώς τη βλέπουν οι υπόλοιποι ισχυροί παίκτες στον πλανήτη, για αυτό και την υπολογίζουν όλοι -Αμερικανοί, Ρώσοι και Ευρωπαίοι. Οι κατά καιρούς δηλώσεις στην Ελλάδα περί «απομονωμένης Τουρκίας» είναι προφανώς για εγχώρια κατανάλωση.
Ο ρόλος του «καλού παιδιού»
Στη δική μας περίπτωση, η εκδήλωση ενδιαφέροντος της Chevron μετά από εκείνη της Exxon Mobil (και μάλιστα σε μπλοκ μέσα από το διεκδικούμενο από τη Λιβύη τμήμα του τουρκολιβυκού μνημονίου) είναι ασφαλώς πολύ σημαντικές κινήσεις και στέλνουν μηνύματα για τον ρόλο που διεκδικεί η χώρα στην περιοχή. Ωστόσο, όπως δείχνει και η υπόθεση του καλωδίου, είναι προφανές ότι χρειάζεται μια πιο δυναμική και πολυδιάστατη πολιτική.
Αναμφίβολης σπουδαιότητας και πρώτο βήμα για κατοχύρωση δικαιωμάτων είναι και η αποτύπωση για πρώτη φορά σε χάρτη με ευρωπαϊκή υπόσταση των διεκδικήσεων της χώρας επί της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας (Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός), ωστόσο θα πρέπει να είμαστε σε θέση να τα ασκήσουμε και επί του πεδίου.
Η λογική της Ελλάδας στον ρόλο του «καλού παιδιού» δεν αποδίδει, ούτε η μόνιμη επωδός ότι έχουμε το διεθνές δίκαιο με το μέρος μας, όπως δείχνει η μέχρι τώρα εμπειρία. Οι κινήσεις ακόμη και χωρών-συμμάχων μας, όπως το Ισραήλ, αναδεικνύουν την ανάγκη για πιο δραστήρια διπλωματία.
«Πρόσφατα ανακοινώθηκε από Ισραήλ και Κύπρο ότι προχωρούν μόνοι τους το μεταξύ τους καλώδιο. Αυτό εμμέσως συνιστά ένα «μήνυμα δυσαρέσκειας» απέναντι σε μια μη αποτελεσματικότητα της ελληνικής κυβέρνησης», ανέφερε μιλώντας στη Naftemporiki TV ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ και πρώην υπ. Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης, εκφράζοντας την απορία για ποιο λόγο ο πρωθυπουργός δεν φέρνει το θέμα του καλωδίου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Την ανάδειξη δηλαδή στο πιο κεντρικό ευρωπαϊκό όργανο ότι η Ελλάδα, παρότι πηγαίνει με τον «σταυρό» του διεθνούς δικαίου στο χέρι, δεν μπορεί να φέρει σε πέρας ένα συγχρηματοδοτούμενο κοινοτικό έργο που αφορά την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, και μάλιστα σε μια οριοθετημένη περιοχή με την Αίγυπτο.
Τα διδάγματα από τα όσα κάνει με επιτυχία το τελευταίο διάστημα η Τουρκία είναι πολλά. Κινείται εξαιρετικά επιθετικά και πολυεπίπεδα. Εχει ατού, όπως το FSRU, και τα αξιοποιεί. Και όταν αποφάσισε να ψάξει για φυσικό αέριο στη Μαύρη Θάλασσα, εντόπισε το κοίτασμα το 2020 και σε τρία χρόνια παρήγαγε ποσότητες.
Μας δείχνει ότι το παζλ της νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας που διαμορφώνεται στην περιοχή απαιτεί εγρήγορση, πρωτοβουλίες και τολμηρές κινήσεις. Και κυρίως, τη συνειδητοποίηση ότι στην πολιτική και τη διπλωματία, όταν έρχεται η ώρα των αποφάσεων, υπερτερούν τα συμφέροντα, όχι οι φιλίες.
(από euro2day.gr)