Οι δασμοί που επιβάλλονται ονομάζονται «αμοιβαίοι» αλλά δεν βλέπω πουθενά να υπολογίζονται οι δασμοί της αλλοδαπής στην εξίσωση. Στον δε παρονομαστή υπάρχουν μόνο η ελαστικότητα αφενός της ζήτησης για εισαγωγές και αφετέρου των τιμών των εισαγομένων σε σχέση με τους επιβαλλόμενους δασμούς, δύο παράγοντες που αλληλοεξουδετερώνονται αυθαιρέτως. Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει πώς συμπεριλαμβάνονται τα υποτιθέμενα μη δασμολογικά εμπόδια της αλλοδαπής χώρας, όπως οι επιδοτήσεις, ο ΦΠΑ, οι περίπλοκες αδειοδοτήσεις, και άλλα πολλά. Επίσης, όταν επιβάλλεται ένας μέσος όρος δασμού –με έκπτωση 50%!– φυσικά δεν μπορεί να διευκρινιστεί μέσος όρος ποιων αγαθών, δηλαδή αυγά και αυτοκίνητα και με τι ποσοστά; Κάποιες χώρες εξαιρούνται από τον υπολογισμό της εξίσωσης και επιβάλλεται ένα πάτωμα δασμού χωρίς εξήγηση.
Είναι μάταιη η όποια επιχειρηματολογία περί αλυσιτελούς υπολογισμού «αμοιβαίου δασμού» για κάτι φανερά επεξεργασμένο στο πόδι ή γραμμένο με άλλες σκοπιμότητες. Σημασία έχει το αποτέλεσμα, το ύψος των δασμών, το οποίο υπερβαίνει αναλογικώς εκείνο του Μεσοπολέμου (Smoot-Hawley Act), οδηγεί δε ταχύτατα το παγκόσμιο εμπόριο και την ευημερία (welfare) σε δραστική υποχώρηση. Στις ΗΠΑ ήδη παρατηρείται κατάρρευση των αποθεμάτων, ενώ υπολογίζεται τεχνική ύφεση της οικονομίας για το πρώτο μισό του 2025, χωρίς να υπολογίζεται η όποια ανταπάντηση των εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ. Δηλαδή, επιβολή αναλογικά αντίστοιχων δασμών και εμποδίων, ενδεχόμενο ισχυρό, το οποίο αναμένεται να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση.
Σκοπός των ΗΠΑ είναι να ενισχύσουν τις εγχώριες προστιθέμενες αξίες, απομακρύνοντας τις περισσότερες χώρες από την Κίνα και γενικώς αποδυναμώνοντας τους υπεργολάβους της στην Ασία, όπως το Βιετνάμ, αλλάζοντας την οικονομική τάξη του κόσμου. Φοβούμαι όμως ότι η πραγματικότητα, δηλαδή τα «αγελαία ένστικτα» των αγορών που υπακούν στην αρχή της αποδοτικότητας, είναι αδύνατο να ανακατευθυνθούν και να υπακούσουν στις διαταγές ενός προέδρου ακόμη και της ισχυρότερης χώρας του πλανήτη. Οσοι πιστεύουν το αντίθετο αναδεικνύοντας το παράδειγμα της Κίνας με την κατευθυνόμενη οικονομία, δεν αντιλαμβάνονται ότι η κινεζική οικονομία είναι στην πράξη ένας αχαλίνωτος καπιταλισμός.
Τι αναμένεται από όλα αυτά; Ανοδος των τιμών και αντίστοιχος περιορισμός της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, επακόλουθη πτώση της δαπάνης –κατανάλωσης και επενδύσεων–, πτώση της απασχόλησης. Με άλλα λόγια, πρόκειται για ένα κλασικό σοκ της προσφοράς με περιορισμό της παραγωγής και άνοδο των τιμών για το ορατό μέλλον. Η κατάσταση αυτή φυσικά πλήττει το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας, αν και με ασύμμετρο τρόπο. Υπάρχουν φτωχές χώρες των οποίων πληθυσμοί θα βρεθούν σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης. Κάποιες χώρες, όπως η Σλοβακία, η καρδιά της αυτοκινητοβιομηχανίας της Ευρώπης, θα υποφέρουν περισσότερο από άλλες, όπως η Ελλάδα, όπου το τρέχον παραγωγικό της πρότυπο δεν εκτίθεται σε μεγάλο βαθμό.
Η δε άσκηση της νομισματικής πολιτικής γίνεται περισσότερο περίπλοκη. Πρέπει και ο αναμενόμενος υψηλότερος πληθωρισμός να τιθασευτεί, αλλά και η ύφεση να αποτραπεί, ιδίως στην Ευρώπη. Στόχος διφυής και υπό τις παρούσες συνθήκες εξαιρετικά δύσκολος. Ο πληθωρισμός μπορεί μεν να είναι αρχικώς μιας δόσης, όμως ούτε τη συνέχεια του εμπορικού πολέμου γνωρίζουμε ούτε το πώς θα εξελιχθούν οι πληθωριστικές προσδοκίες στη συνέχεια και οι απαιτήσεις για εκ νέου προσαρμογή μισθών, κερδών και εισοδημάτων προς τα πάνω.
Ο Τ. Σ. Ελιοτ γράφει για το μονοπάτι που δεν πήραμε ποτέ, για την πόρτα που δεν ανοίξαμε στον κήπο με τα τριαντάφυλλα. Ο πρόεδρος Τραμπ, πάντως, και το μονοπάτι πήρε και την πόρτα στον κήπο με τα τριαντάφυλλα άνοιξε, ανακοινώνοντας μάλιστα εκεί, στο Rose Garden του Λευκού Οίκου, την υψηλότερη επιβολή δασμών εδώ κι έναν αιώνα, ελπίζοντας ότι αυτό θα αποτρέψει την «Κίνα να γίνει μεγάλη ξανά».
*Ο κ. Θεόδωρος Πελαγίδης είναι υποδιοικητής της ΤτΕ, καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, πρώην υπηρ. υπουργός Οικονομικών.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")