με σχέδιο κειμένου που είδε το Euractiv. Υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη ανησυχία της ΕΕ για την επιδείνωση της ασφάλειας, η Κομισιόν εξετάζει τρόπους για τη στήριξη της συνεργασίας στον τομέα της άμυνας – από τη στιγμή της ζήτησης από τις κυβερνήσεις έως την κοινή προμήθεια και την ιδιοκτησία – και την άμεση στήριξη για την ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας της αμυντικής βιομηχανίας για όλους τους τύπους εξοπλισμού.
Η νέα στρατηγική, σύμφωνα με το προσχέδιο κειμένου, περιλαμβάνει επιδοτήσεις για την παρακίνηση της συνεργασίας, τη στήριξη της εκβιομηχάνισης και τη βιομηχανική αναβάθμιση του μπλοκ, καθώς και ένα καθεστώς ασφάλειας εφοδιασμού, όπως ανέφερε πρώτο το Bloomberg.
Ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Τιερί Μπρετόν ανέφερε μάλιστα τη δυνατότητα κινητοποίησης «εκατό δισεκατομμυρίων ευρώ» επενδύσεων τους επόμενους 12 μήνες, μιλώντας σε δημοσιογράφους και το Euractiv, την Τετάρτη (28 Ιανουαρίου).
Η Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική (EDIS) και το Πρόγραμμα (EDIP) έρχονται να καλύψουν την εξάρτηση του Κιέβου από άλλες χώρες στην προμήθεια αμυντικού εξοπλισμού, μετά από χρόνια υποεπενδύσεων και αποβιομηχάνισης σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Μετά από διάφορα βραχυπρόθεσμα αμυντικά προγράμματα, η Επιτροπή προτείνει τώρα ένα συνολικό σχέδιο που θα επιτρέψει τη βιώσιμη αύξηση της παραγωγικής ικανότητας, καθώς αξιωματούχοι της ΕΕ και του ΝΑΤΟ έχουν προειδοποιήσει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίσσεται σε πόλεμο αποθηκών, όπου η παραγωγική ικανότητα θα είναι το κλειδί.
Οι Ευρωπαίοι «πρέπει να αλλάξουν το παράδειγμα και να μεταβούν σε κατάσταση πολεμικής οικονομίας», δήλωσε ο Μπρετόν.
«Αυτό σημαίνει επίσης ότι η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία πρέπει να αναλάβει περισσότερα ρίσκα και θα την υποστηρίξουμε για να της δώσουμε μεγαλύτερη προβολή – αυτό είναι το ζητούμενο της νέας στρατηγικής για την αμυντική βιομηχανία».
Οι Ευρωπαίοι επικεφαλής της άμυνας προειδοποίησαν τις τελευταίες εβδομάδες, ένας προς έναν, για την πιθανότητα το Κρεμλίνο να προσπαθήσει να βλάψει άμεσα την Ευρώπη τα επόμενα χρόνια. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ήταν ο τελευταίος Ευρωπαίος ηγέτης που προειδοποίησε δημοσίως για ένα τέτοιο ενδεχόμενο νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
Το σχέδιο κειμένου αναφέρει ότι «η αμυντική βιομηχανική ετοιμότητα μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν τα κράτη μέλη είναι πρόθυμα και έχουν τη δυνατότητα, να δώσουν προτεραιότητα στις συνεργατικές επενδύσεις, ενισχύοντας έτσι τόσο τις στρατιωτικές ικανότητες όσο και την αμυντική βιομηχανική βάση στην οποία μπορούν να βασίζονται η ΕΕ και τα κράτη μέλη της».
Όπως αναμενόταν, ένα μεγάλο μέρος των προτεινόμενων μέτρων είχε ήδη περιγραφεί στην εκτελεστική διαβούλευση της ΕΕ με τον κλάδο στα τέλη του περασμένου έτους, όπως ένα κανονιστικό πλαίσιο που επιτρέπει παραγγελίες με προτεραιότητα και απαλλαγή από τον ΦΠΑ, αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης και αλλαγές στην αυστηρή πολιτική της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για τη χορήγηση δανείων κατά των όπλων.
Ο Μπρετόν δήλωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πιέσει για μαζικές επενδύσεις και επέκρινε τους εθνικούς ηγέτες επειδή δεν το υποστηρίζουν δημοσίως.
«Για μια αξιόπιστη ευρωπαϊκή άμυνα, πρέπει επίσης να έχουμε επαρκείς δημοσιονομικές φιλοδοξίες», δήλωσε ο Μπρετόν. «Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε από τώρα, εντός των επόμενων 12 μηνών, για την πιθανότητα ad hoc και πρόσθετων επενδύσεων στην άμυνα – της τάξης των εκατό δισεκατομμυρίων ευρώ».
«Εκτός από τους [Φιλελευθέρους] ηγέτες, τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Κάγια Κάλας και τον Αλεξάντερ ντε Κρο, δεν ακούω αρκετά από τους Ευρωπαίους ηγέτες για το θέμα αυτό. Είναι προφανώς το πραγματικό ζήτημα», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην έκδοση ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση της άμυνας.
Συνταίριασμα
Το σχέδιο θα δημιουργήσει έναν μηχανισμό σε επίπεδο ΕΕ για τη διευκόλυνση των προμηθειών με έναν μηχανισμό ευρωπαϊκών στρατιωτικών πωλήσεων που θα βασίζεται στο μοντέλο των αμερικανικών στρατιωτικών πωλήσεων εξωτερικού (FMS).
Η Επιτροπή θα διαθέτει έναν κοινό ευρωπαϊκό κατάλογο του αμυντικού εξοπλισμού που κατασκευάζεται στην ΕΕ, ο οποίος θα τροφοδοτείται εθελοντικά από τις εταιρείες, έτσι ώστε οι κυβερνήσεις να γνωρίζουν τις επιλογές αγοράς ευρωπαϊκών προϊόντων.
Η Κομισιόν προτείνει επιδοτήσεις για την από κοινού προμήθεια αλλά και απαλλαγή από τον ΦΠΑ για την από κοινού ιδιοκτησία δυνατοτήτων. Τα κονδύλια της ΕΕ στο πλαίσιο του μελλοντικού EDIP θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση για την έκδοση ομολόγων από τις χώρες για τη χρηματοδότηση των εν λόγω προγραμμάτων, αναφέρεται στο κείμενο.
Το πρόγραμμα και τα κονδύλια της ΕΕ θα υποστηρίζουν επίσης την αποθήκευση κρίσιμων προϊόντων ή εξαρτημάτων σε περίπτωση σύγκρουσης.
Μια άλλη ιδέα είναι όλες οι αμυντικές συμβάσεις σε όλο το μπλοκ να είναι ανοικτές σε κοινές προμήθειες – πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε χώρα θα μπορούσε να συμμετάσχει σε μια σύμβαση που έχει ήδη περάσει από ένα επικεφαλής έθνος, υπό τους ίδιους όρους, αντί να εργάζεται σε μια νέα.
Το κείμενο θέτει επίσης ως στόχο τη συνεργατική προμήθεια ενός συγκεκριμένου ποσού αμυντικού εξοπλισμού, παρόλο που οι χώρες της ΕΕ είχαν ήδη δεσμευτεί το 2007 να δαπανήσουν το 35% του προϋπολογισμού τους για τον εξοπλισμό σε ευρωπαϊκές συνεργατικές προμήθειες και εξακολουθούν να μην επιτυγχάνουν τον στόχο αυτό.
Μέχρι το 2035, το ενδοενωσιακό εμπόριο στον τομέα της άμυνας θα πρέπει να αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το ένα τρίτο της αξίας της αμυντικής αγοράς της ΕΕ, αναφέρει επίσης το κείμενο.
Τα σχέδια θα δημιουργήσουν επίσης ένα ευρωπαϊκό συμβούλιο βιομηχανικής ετοιμότητας στον τομέα της άμυνας για τον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό «ως φόρουμ για τη συζήτηση της στρατηγικής της ζήτησης και της προσφοράς», για τον εξορθολογισμό των πρωτοβουλιών σε ολόκληρη την ήπειρο, δήλωσε ένας αξιωματούχος της Επιτροπής, ο οποίος ωστόσο δεν σχολίασε άμεσα το σχέδιο κειμένου.
Και σε μια εντελώς νέα κίνηση, η βιομηχανία της Ουκρανίας θα θεωρηθεί αναπόσπαστο μέρος του έργου, όπως πρότειναν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και η διπλωματική υπηρεσία της ΕΕ (ΕΥΕΔ). Μέχρι στιγμής, τα αμυντικά προγράμματα της ΕΕ προορίζονται συνήθως για τις χώρες της ΕΕ και τη Νορβηγία.
Φορέας προμηθειών και εγγυήσεις αγοράς
Κάνοντας ένα βήμα πιο πέρα, η Κομισιόν θα μπορούσε επίσης να αναλάβει τον ρόλο του αντιπρόσωπου προμηθειών μεταξύ χωρών και βιομηχανιών.
Με βάση τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή εξασφάλισε την παραγωγή εμβολίων κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τα αποθέματα φυσικού αερίου, με συμφωνίες προαγοράς και παραλαβής, η Επιτροπή θα μπορούσε να περάσει τις αμυντικές συμβάσεις για λογαριασμό των κρατών μελών πριν τα ίδια το πράξουν.
Αυτό θα έδινε στη βιομηχανία ορατότητα και προβλεψιμότητα, έθεσε η φον ντερ Λάειν και θα βοηθούσε στη μείωση των επενδυτικών κινδύνων.
Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης τη χρήση κονδυλίων EDIP για να διατηρούνται «πάντα ζεστά» εργοστάσια σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί άλλη μια αποβιομηχάνιση της Ευρώπης.
«Αυτό θα ήταν ιδιαίτερα σκόπιμο όταν τα κράτη μέλη εντοπίζουν κρίσιμες ελλείψεις εφοδιασμού», αναφέρει το κείμενο της στρατηγικής, με τη χρηματοδότηση της ΕΕ να καλύπτει τις εργαλειομηχανές και το προσωπικό.
Για περιόδους κρίσης, η Επιτροπή θα «διερευνήσει επίσης μέτρα για την ταχεία κινητοποίηση γραμμών παραγωγής από την πολιτική βιομηχανία για σκοπούς αμυντικής παραγωγής και για να διασφαλίσει ότι το απαιτούμενο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό είναι διαθέσιμο σε τέτοια σενάρια», δηλαδή με εξουσιοδότηση ασφαλείας και εκπαίδευση.
Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης την ανάγκη για επιλογές παραγγελίας με σειρά προτεραιότητας, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι στρατιωτικές παραδόσεις έχουν προτεραιότητα σε περιόδους κρίσεων, και για την Επιτροπή να χαρτογραφεί και να παρακολουθεί «ορισμένες αλυσίδες αμυντικού εφοδιασμού» – δύο ιδέες που είχαν προηγουμένως απορριφθεί από τις χώρες της ΕΕ.
Και για να διασφαλιστεί ότι δεν θα χαθούν τα έργα έρευνας και ανάπτυξης που βρίσκονται σε εξέλιξη στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ) από το 2021, η Επιτροπή θα μπορούσε να προτείνει «επιστρεπτέες επιχορηγήσεις» – παρόμοιες με δάνεια χωρίς τόκο – «που συνδέονται με την παραγωγή και την εμπορική αξιοποίηση για τα πρωτότυπα που προέρχονται από το ΕΤΑ», αναφέρει το κείμενο.
«Θα αναλαμβάναμε το ρίσκο – και αν ο εξοπλισμός πωληθεί, μέρος των χρημάτων θα επέστρεφε στην Επιτροπή και στη συνέχεια θα χρησιμοποιούνταν και πάλι για τη χρηματοδότηση άλλων έργων», εξήγησε επίσης αξιωματούχος της Επιτροπής.
Προς τον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ
Για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το σύστημα αποσκοπεί στην πρόβλεψη του επόμενου επταετούς προϋπολογισμού της ΕΕ που θα ξεκινήσει το 2028, δημιουργώντας ένα πλαίσιο.
Το EDIP θα διαθέτει τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ ως χρηματοδοτικό κονδύλιο πριν από την κατάρτιση του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ, χάρη στην αύξηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (ΕΤΑ), δήλωσε ο αξιωματούχος της Επιτροπής, αλλά αρνήθηκε να κάνει εικασίες για την περίοδο μετά το 2028.
Το χρηματοδοτικό κονδύλιο και οι δίαυλοι ταμειακής ροής παραμένουν ασαφείς προς το παρόν.
euractiv.gr