Καταρχάς ας υπενθυμισθεί ότι ο γράφων πριν 8 χρόνια είχε προβεί στη ριψοκίνδυνη εκτίμηση ότι μελλοντικά οι τελικοί χρήστες των κρίσιμων ορυκτών σταδιακά θα μετατρεπόταν, έμμεσα ή άμεσα, σε παραγωγούς κρίσιμων ορυκτών (https://energypress.gr/news/krisima-stratigika-orykta-poioi-tha-ta-exoryssoyn-sto-mellon).
Πιο συγκεκριμένα είχε αναφερθεί:
«Τί εκτιμώ πως θα γίνει στο μέλλον σχετικά με τις εξορύξεις των κρίσιμων ορυκτών, και ειδικότερα των σπάνιων γαιών; Οι τελικοί χρήστες των σπάνιων γαιών θα μετατραπούν έμμεσα ή άμεσα σε παραγωγούς σπάνιων γαιών. Εφόσον οι μεγάλες εξορυκτικές επιχειρήσεις δεν ενδιαφέρονται για τις εξορύξεις σπάνιων γαιών, οι τελικοί χρήστες θα εξαναγκασθούν να προχωρήσουν σε καθετοποίηση της παραγωγής τους και να μετατραπούν σε παραγωγούς σπάνιων γαιών. Μη ξεχνάμε πως οι εταιρείες αυτές διαθέτουν τεράστια οικονομική δύναμη ώστε να στηρίξουν εξορυκτικές δραστηριότητες. Πχ. οι 25 κορυφαίες εταιρείες high tech (πχ. Apple, Hewlett Packard, Microsoft κλπ.) του δείκτη Fortune 500 έχουν ετήσια έσοδα που ξεπερνούν τα 1.3 τρισεκατομμύρια δολλάρια. Αν προσθέσει κανείς και τις υπόλοιπες εταιρείες οι οποίες έμμεσα ή άμεσα χρειάζονται σπάνιες γαίες (πχ. General Motors, Ford κλπ.) και οι οποίες βρίσκονται στις κορυφαίες θέσεις του δείκτη Fortune 500 τότε εύκολα διαπιστώνει κανείς πως...λεφτά υπάρχουν...(οι πρώτες 167 εταιρείες του δείκτη Fortune 500 έχουν ετήσια έσοδα υψηλότερα από το συνολικό GDP των 31 από τα 37 κράτη της Αφρικής). Συνοπτικά, προσωπικά διαβλέπω πως μεσο-μακροπρόθεσμα θα υπάρξει δραστηριότητα από την πλευρά των τελικών χρηστών σπάνιων γαιών και δεν θα μου έκανε εντύπωση αν έβλεπα πχ. την Apple, τη General Motors ή τη Siemens κλπ. να εμπλακούν έμμεσα ή άμεσα στον εξορυκτικό κλάδο».
Σήμερα ο γράφων αισθάνεται απόλυτα δικαιωμένος από τη συγκεκριμένη εκτίμηση. Όσοι μέτοχοι-ιδιοκτήτες εταιρειών ήταν ικανοί να δουν μακριά, και εμπιστεύθηκαν τη συγκεκριμένη εκτίμηση, ήταν και προετοιμασμένοι.
Το ανάλογο στον τομέα των υδρογονανθράκων θα ήταν σαν να επένδυαν η GM, η Ford, η Daimler-Benz, η BMW κ.λπ εδώ και δεκαετίες στη Saudi Aramco, στην Exxon, στη Chevron κ.λπ ώστε να μπορέσουν να πουλήσουν τα προϊόντα τους (αυτοκίνητα). Με μία τεράστια διαφορά. Θα έπρεπε να επένδυαν ταυτόχρονα και στις εταιρείες διύλισης πετρελαίου και όχι μόνο: θα έπρεπε να επένδυαν σε ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των πετρελαιοειδών προϊόντων τα οποία είναι απαραίτητα στην κίνηση των αυτοκινήτων (π.χ. λιπαντικά, ψυκτικά υγρά κ.λπ). Γιατί όμως δεν χρειάσθηκε να επενδύσουν στη διύλιση του πετρελαίου ούτε στην εξόρυξή του; Επειδή η Δύση κατείχε την τεχνογνωσία στη διύλιση και ήλεγχε αυτή σε μεγάλο ποσοστό. Ήλεγχε δηλαδή η Δύση ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των υδρογονανθράκων.
Η λίστα των προϊόντων τα οποία εξαρτώνται από τους υδρογονάνθρακες περιλαμβάνει χιλιάδες προϊόντα (ενδεικτικά εδώ: https://www.ranken-energy.com/index.php/products-made-from-petroleum/#:~:text=These%20petroleum%20products%20include%20gasoline,because%20of%20refinery%20processing%20gain). Αντιστοίχως, τα προϊόντα στα οποία εφαρμόζουν τα κρίσιμα ορυκτά είναι και αυτά χιλιάδες. Από τα κινητά τηλέφωνα μέχρι τα οπλικά συστήματα λέϊζερ, τους μαγνητικούς τομογράφους, τις ανεμογεννήτριες, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα μέχρι τα γυαλιά ηλίου! Μπορεί η αξία των ορυκτών να είναι μικρή in situ, αλλά η υπεραξία τους – στα τελικά προϊόντα - εκτιμάται από ορισμένους ότι αγγίζει τα 7 τρις δολλάρια ετησίως!
Αυτό που συμβαίνει τώρα στη Δύση είναι το εξής: οι CEOs και οι μέτοχοι των αυτοκινητοβιομηχανιών (και αρκετών άλλων κλάδων) υπέκυψαν, χωρίς να δώσουν μάχες, στα κελεύσματα των φανατικών της βίαιης πράσινης μετάβασης οι οποίοι (πράσινοι θιασώτες) δεν έλαβαν υπόψιν τους, όταν κατέθεταν τις δυστοπικές τους προτάσεις, το γεγονός ότι η Δύση δεν διέθετε και ούτε διαθέτει ακόμη την αλυσίδα αξίας των κρίσιμων ορυκτών. Π.χ. η Κίνα ελέγχει ακόμη και σήμερα περίπου το 55%-65% της κατεργασίας λιθίου! Δηλαδή, αυτομάτως, το 55%-65% της Δυτικής αυτοκινητοβιομηχανίας ελέγχεται (λόγω του bottleneck που δημιουργείται) από την Κίνα μόνο εξαιτίας της κατεργασίας λιθίου. Αν προσθέσει κανείς και το περίπου 25% ελέγχου που κατέχει η Κίνα στις εξορύξεις λιθίου τότε το πρόβλημα διογκώνεται.
Ας δοθεί ακόμη μία ακόμη πρόκληση την οποία δεν έβλεπαν εδώ και χρόνια οι πράσινοι θιασώτες λόγω της ανικανότητάς τους να βλέπουν ολόκληρη την εικόνα και της αδυναμίας που υπάρχει ώστε να σκεφθούν εκτός κουτιού. Μία πρόκληση-κίνδυνος η οποία υφίσταται ακόμη και σήμερα στη Δύση. Τη δεκαετία του 1980 δημουργήθηκε ένα κενό στο παγκόσμιο εκπαιδευτικό σύστημα. Η τιμή του πετρελαίου τη συγκεκριμένη δεκαετία είχε πέσει σχεδόν στα 10 δολάρια/βαρέλι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση χιλιάδων εργαζομένων παγκοσμίως στον τότε ενεργειακό τομέα. Ενδεικτικά, τη δεκαετία του '80, αποσύρθηκαν από τον ενεργειακό τομέα περίπου το 25% των μηχανικών πετρελαίου και γεωλόγων. Εργαζόμενοι οι οποίοι διέθεταν τεράστια τεχνογνωσία και πανάκριβη εκπαίδευση. Σήμερα, και μετά από παρέλευση τόσων χρόνων, όσοι από αυτούς τους εργαζόμενους παρέμειναν στον ενεργειακό τομέα, έχουν διασπαρεί σε πολλά μέρη του κόσμου: Καζακστάν, Ιράκ, Ιράν, Σουδάν, Βενεζουέλα, Περού, Αζερμπαϊτζάν, Σαουδική Αραβία και Μέση Ανατολή γενικότερα, κλπ. Σήμερα, αυτοί οι εργαζόμενοι είναι δυσεύρετοι και ακριβοπληρωμένοι. Και το χειρότερο; Γερνούν. Μάλλον, για να το εκφράσω λίγο πιο κομψά: πλησιάζει η ώρα της μαζικής τους απόσυρσης. Εκτιμάται ότι περίπου 22 χιλιάδες μηχανικοί και γεωεπιστήμονες παγκοσμίως συνταξιοδοτήθηκαν μέσα στο 2015. Το φαινόμενο αυτό είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την απόσυρση της λεγόμενης γενιάς Baby Boomers, γεννημένοι δηλαδή μεταξύ 1945-1964. Όποιος κοιτάζει τη μεγάλη εικόνα οφείλει να θεωρεί αυτό το γεγονός ως μία επερχόμενη παγκόσμια καταιγίδα αποψίλωσης σημαντικών στελεχών. Ειδικά τούτη την περίοδο όπου διαπιστώνουμε ένα ενεργειακό οργασμό σε ολόκληρο τον πλανήτη. Στον τομέα των υδρογονανθράκων, το πρόβλημα αυτό ονομάστηκε «Great Crew Change» και απασχολεί εδώ και πολύ καιρό τους μεγάλους παγκόσμιους παίκτες. Καθώς υπάρχουν ελάχιστα στελέχη παγκοσμίως, ηλικίας 40-50 ετών, ικανά να διοικήσουν τους πολύ μεγάλους οργανισμούς. Μέχρι τα Πανεπιστήμια να κατορθώσουν να βγάλουν τους πρώτους τους απόφοιτους, και μέχρι αυτοί οι απόφοιτοι να αποκτήσουν ικανή ηγετική και διοικητική εμπειρία, θα περάσουν τουλάχιστον 15-20 χρόνια. Σε λίγα χρόνια οι μεγάλες επιχειρήσεις του εξορυκτικού τομέα (συμπεριλαμβανομένων τωνκρίσιμων ορυκτών) θα διαθέτουν τεράστια ποσά για επενδύσεις και θα αναζητούν παγκοσμίως ειδικούς (πχ. μεταλλειολόγους, μηχανικούς ορυκτών πόρων, γεωλόγους, ειδικούς στα πετρέλαια και άλλους γεωεπιστήμονες) αλλά δεν θα τους βρίσκουν ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τους. Αυτά εξηγήθηκαν πριν 6 χρόνια (https://www.huffingtonpost.gr/sotiris-kamenopoulos/post-14541_b_15762760.html) και δυστυχώς ακόμη και σήμερα, οι απόφοιτοι τέτοιων ακαδημαϊκών σχολών στη Δύση μειώνονται αντί να αυξάνονται! Σε αντίθεση με την Κίνα η οποία διαθέτει άνω των 100 χιλιάδων Διδακτορικών μόνο για τις σπάνιες γαίες! (Το 2017 η ΕΕ διέθετε όλα κι όλα 50 διδακτορικά στις σπάνιες γαίες!). Μέρος της αλυσίδας αξίας των κρίσιμων ορυκτών είναι και η ακαδημαϊκή εκπαίδευση των στελεχών.
Για να κλείσει το άρθρο.
Οι θιασώτες της άρον-άρον πράσινης μετάβασης έβαλαν ολόκληρους κλάδους της Δυτικής βιομηχανίας στην κινεζική γκιλοτίνα. Καθώς η Κίνα ελέγχει σχεδόν ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των κρίσιμων ορυκτών. Γι'αυτό ο γράφων φώναζε εδώ και πολύ καιρό: ΜΗ ΒΙΑΖΕΣΤΕ! Αποκτήστε πρώτα ολόκληρη την αλυσίδα αξίας των κρίσιμων ορυκτών και μετά πάμε σε ενεργειακή μετάβαση. Ουδείς αντιλέγει ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να μεταβούμε σε άλλες πηγές ενέργειας. Αλλά, ας μη το κάνουμε με βιασύνη επειδή θα σκοτώσουμε την οικονομία και την κοινωνία.
Κατά τα άλλα, οι εταιρείες υδρογονανθράκων ανακοίνωσαν ιστορικό ρεκόρ κερδών και η Ελλάδα έχασε 10+2 πολύτιμα χρόνια. Θα μπορούσε το Ελληνικό κράτος ήδη να εισπράτει φόρους από το εξορυσσόμενο φυσικό αέριο της Κρήτης.
* Ο Δρ. Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος, είναι κάτοχος Διδακτορικού Διπλώματος από τη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης