συστήματος για την περίοδο 2030-2040, στο οποίο η Ελλάδα κατέχει πολύ σημαντική θέση. Στο κείμενο της διαβούλευσης αναφέρεται πως υπάρχει ανάγκη πρόσθετης ανάπτυξης ισχύος 64 GW έως το 2030 και πρόσθετων 132 GW έως το 2040, περιλαλμαβομένων νέων έργων αποθήκευσης ενέργειας, εκτός από τα έργα διασυνοριακών διασυνδέσεων ισχύος 23 GW που έχουν ανακοινωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2025. Παράλληλα, στο κείμενο προβλέπεται η μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο κατά 75 TWh έως το 2040 γεγονός που θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών CO2 μέχρι και 31 εκατ. τόνους κατ’ έτος. Το νέο δεκαετές σχέδιο ανάπτυξης του ENTSO-E περιλαμβάνει, συνολικά, 141 έργα διασυνδέσεων και 23 έργα αποθήκευσης.
Το Δεκαετές Σχέδιο Ανάπτυξης Δικτύου 2022 (TYNDP 2022)του ENTSO-E αποτελεί τη νεότερη έκδοση του διετούς πανευρωπαϊκού σχεδίου της ένωσης για την ανάπτυξη των υποδομών ηλεκτρικής ενέργειας, σε μια περίοδο κατά την οποία η Ευρώπη έχει δεσμευτεί να προχωρήσειμε το φιλόδοξο πρόγραμμά της για πλήρη ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050.
Συγκεκριμένα, η επίτευξη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας απαιτεί συντονισμένη προσέγγιση για το σχεδιασμό του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, με το νέο δεκαετές σχέδιο να θεωρείται απαραίτητη συνιστώσα για την έγκαιρη και αποτελεσματική ανάπτυξη των υποδομών μεταφοράς, παράλληλα με τη διατήρηση της ασφάλειας του συστήματος που θα επιτρέψει ώστε η Ενεργειακή Μετάβαση να πραγματοποιηθεί με οικονομικά αποδοτικό τρόπο.
Τα ευρήματα του σχεδίου είναι ακόμη πιο σημαντικά υπό το φως της αβεβαιότητας για τις προμήθειες φυσικού αερίου από τη Ρωσία και της αύξησης των τιμών του καυσίμου. Ένα από τα κύρια οφέλη από την αντιμετώπιση των αναγκών του συστήματος είναι η σύνδεση περισσότερων καταναλωτών με περισσότερους παραγωγούς, επιτρέποντας στις ευρωπαϊκές χώρες να ανταλλάσσουν ηλεκτρική ενέργεια για την αντικατάσταση της ακριβής θερμικής παραγωγής με φθηνότερη, μειώνοντας έτσι την εξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο.
(Το TYNDP 2022 για τη δεκαετία 2030 -2040)
Τώρα σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, μεταξύ των έργων ελληνικού ενδιαφέροντος περιλαμβάνονται εκτός της Μεγάλης Διασύνδεσης της Κρήτης με το ηπειρωτικό σύστημα και του γνωστού μας EuroAsia Interconnector, ο Διασυνδετήριος αγωγός Νοτίου Αιγαίου ("Southern Aegean Interconnector"). Το έργο αφορά στην κατασκευή μιας υποθαλάσσιας γραμμής μεταφοράς συνεχούς ρεύματος για τη σύνδεση των αδειοδοτημένων σταθμών ΑΠΕ, που βρίσκονται σε 23 μικρά ακατοίκητα νησιά στο Νότιο Αιγαίο, με το ηπειρωτικό σύστημα, καθώς τις Κρήτη και Κω.
Ο κύριος σύνδεσμος θα είναι ένα καλώδιο συνεχούς ρεύματος υψηλής τάσης ( HVDC) που θα συνδέει το μικρό νησί Λέβιθα, στα Δωδεκάνησα, τόσο με τη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας όσο και με την Κρήτη- ο υποσταθμός 400kV στην περιοχή του Λαυρίου θα είναι το σημείο σύνδεσης στην περιοχή της Αθήνας και ο υποσταθμός του Αθερινόλακκου θα είναι το σημείο σύνδεσης στην Κρήτη. Η δυναμικότητα κάθε σύνδεσης θα είναι 600 έως 800 MW και προς τις δύο κατευθύνσεις με χρήση τεχνολογίας HVDC XLPE με μόνωση και οι δύο συνδέσεις θα αποτελούνται από δύο παράλληλα καλώδια προκειμένου να αυξηθεί η αξιοπιστία κάθε σύνδεσης. Προβλέπονται τρεις σταθμοί μετατροπής με τεχνολογία HVDC VSC στο Λαύριο, στη Λέβιθα και στον Αθερινόλακκος. Όλες οι εγκαταστάσεις στα νησιά (σταθμοί μετατροπής, υποσταθμοί κ.λπ.) θα είναι κλειστού τύπου με χρήση τεχνολογίας GIS. Το έργο θα παρέχει 19 TWh κατ’έτος αιολικής ενέργειας, αυξάνοντας την ικανότητα μεταφοράς μεταξύ της ηπειρωτικής Ελλάδας, της Κρήτης και των Δωδεκανήσων.
Eπίσης, ο διασυνδετήριος αγωγός GREGY που αφορά στη δυνατότητα δημιουργίας μιας νέας ενεργειακής όδευσης στη λεκάνη της Μεσογείου, και προβλέπει τη διασύνδεση της Αιγύπτου με την Ελλάδα. Το έργο GREGY αποτελείται από μια διασύνδεση HVDC από το Wadi-El-Natroon (Αίγυπτος) στην περιοχή της Αττικής, συνολικού μήκους περίπου 1472 χλμ.
Το GREGY θα παρέχει ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές σε μόνιμη βάση (8760 ώρες) μέχρι την ισχύ των 3000MW. Το έργο θα αξιοποιήσει μέρος της δυναμικότητας των 61 GW ΑΠΕ που θα εγκατασταθεί στην Αίγυπτο έως το 2035 σύμφωνα με το μακροπρόθεσμο αιγυπτιακό σχέδιο ανάπτυξης. Το GREGY θα επιτρέψει 100% εξαγωγές ενέργειας από ΑΠΕ, οι οποίες θα εξασφαλίζονται συμβατικά με ειδικές συμφωνίες αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (PPAs), από την Αίγυπτο προς την Ελλάδα και αντίστροφα, σε περιόδους υψηλής παραγωγής από ΑΠΕ, συμβάλλοντας στη σημαντική αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα και στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Εκτός από την αύξηση των ΑΠΕ, επιτρέπονται οφέλη όπως η σύζευξη της αγοράς, η ενισχυμένη ασφάλεια εφοδιασμού (επάρκεια, ευελιξία, σταθερότητα) και η κοινωνικοοικονομική ευημερία μέσω της δημιουργίας μιας νέας διασύνδεσης μεταξύ δύο μεγάλων συγχρονισμένων περιοχών από το GREGY.
Επίσης, ο Διασυνδετήριος αγωγός ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας - Αφρικής (GAP Interconnector). Το έργο αφορά στην κατασκευή μιας υποθαλάσσιας ζεύξης μεταφοράς συνεχούς ρεύματος συνολικής ισχύος 2000MW (2x1000MW) που θα διασυνδέει τη βόρεια μεσογειακή ακτή της Αιγύπτου με την Κρήτη. Ένας νέος σταθμός μετατροπής HVDC κοντά στον υφιστάμενο θερμοηλεκτρικό σταθμό του Αθερινόλακκου θα αποτελέσει το σημείο σύνδεσης με την Ελλάδα. Η διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη από τον ΑΔΜΗΕ, ενώ οι εργασίες υλοποίησης αναμένεται να ολοκληρωθούν πριν από το 2030.
Επιπλέον, το έργο "Southern Aegean Interconnector" θα παράσχει μια άλλη διαδρομή μεταφοράς της δυναμικότητας μεταφοράς μέσω του Αιγαίου. Το σημείο σύνδεσης στην Αίγυπτο θα είναι στη βόρεια ακτή της, όπου παράγεται ο κύριος όγκος του ηλεκτρικού φορτίου της χώρας και υπάρχουν οι περισσότερες υποδομές του δικτύου μεταφοράς υψηλής τάσης. Όλες οι προαναφερθείσες εγκαταστάσεις (σταθμοί μετατροπής, υποσταθμοί κ.λπ.) θα είναι κλειστού τύπου με χρήση τεχνολογίας GIS. Το προτεινόμενο έργο διασύνδεσης Ελλάδας - Αφρικής θα προσφέρει ενεργειακή σταθερότητα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς θα διευκολυνθούν οι διηπειρωτικές μεταφορές ενέργειας και θα αυξηθεί η επάρκεια παραγωγής της περιοχής.
Τέλος, η κατασκευή νέας διασύνδεσης εναλλασσόμενου ρεύματος 400kV Ελλάδας - Τουρκίας. Η προτεινόμενη γραμμή διασύνδεσης συνολικού μήκους 130 χιλιομέτρων, θα συνδέει τη Νέα Σάντα με το Babaeski στην Τουρκία. Το έργο αυτό, μαζί με το έργο για μια νέα διασύνδεση μεταξύ Βουλγαρίας και Τουρκίας, συνθέτουν το έργο "East Balkan Corridor", το οποίο θα συμβάλει στην αύξηση των διασυνοριακών δυνατοτήτων μεταφοράς μεταξύ των χωρών του ENTSO-E και της Τουρκίας και θα καλύψει μια ανάγκη του συστήματος, που προσδιορίστηκε στη μελέτη System Needs του ENTSO-E. Η κατασκευή των δύο διασυνδέσεων θα βελτιώσει επίσης τη σταθερότητα της σύνδεσης ενός μεγάλου συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, όπως το τουρκικό, με το ενοποιημένο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Επιπλέον, το έργο θα επιτρέψει την ενσωμάτωση περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα δίκτυα, θα υποστηρίξει τη σύγκλιση των τιμών αγοράς μεταξύ των γειτονικών χωρών και έτσι θα βοηθήσει στην υλοποίηση των στόχων της δέσμης μέτρων για την καθαρή ενέργεια. Το εκτιμώμενο έτος λειτουργίας του έργου είναι το 2035.
