Μάριο Ντράγκι, ότι η απαίτηση Πούτιν να πληρώνουν οι Ευρωπαίοι αγοραστές το ρωσικό φυσικό αέριο σε ρούβλια έχει γίνει αποδεκτή από την πλεονότητα των εισαγωγέων αερίου που έχουν ήδη ανοίξει λογαριασμούς στην Gazprom. Η προφανής εξήγηση για όλα τούτα που συμβαίνουν είναι ότι η Ε.Ε. επιχειρεί να κερδίσει χρόνο για να μπορέσει να εξασφαλίσει εναλλακτικές πηγές προμήθειας αερίου και να καταφέρει να εκπληρώσει το στόχο της για πλήρη απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργιας έως το τέλος του έτους.
Το ερώτημα είναι όμως, αν μπορεί να τα καταφέρει. Ας πάρουμε για παράδειγμα την Γερμανία. Η λεγόμενη ατμομηχανή της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι, στην πραγματικότητα, επί ξύλου κρεμάμενη , καθώς βολεύτηκε τόσα χρόνια στις εισαγωγές ενέργειας από την Ρωσία και δη, με απείρως φθηνότερες τιμές σε σύγκριση με όλες τις άλλες εταίρους της στην Ε.Ε.. Σήμερα, τρέχει να κατασκευάσει τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης LNG που δεν διαθέτει, ενώ διαπραγματεύεται παραδόσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου με το Κατάρ. Οι επαφές της με τους αξιωματούχους του αραβικού εμιράτου δεν έχουν εξελιχθεί όπως θα περίμενε το Βερολίνο. Σύμφωνα με το Reuters που επικαλείται ανώνυμες πηγές Γερμανία και Κατάρ διαφωνούν σε θέματα όπως η διάρκεια της σύμβασης και το κατά πόσον η πρώτη θα μπορούσε να μεταπωλήσει το αέριο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αφού το παραλάβει.
Η πλευρά του Κατάρ επιθυμεί μια ελάχιστη δέσμευση 20 ετών από την Γερμανία, κάτι που η δεύτερη μοιάζει απρόθυμη να αποδεχτεί. Η πηγή της απροθυμίας των Γερμανών να συνανινέσουν σε ένα τέτοιο όρο έχει τις ρίζες του, εκτός όλων των άλλων και στην παρουσία του κόμματος των Πρασίνων στην Κυβέρνηση συνασποισμού της χώρας, των οποίων η πολιτική ατζέντα στον τομέα της ενέργειας ευνοεί αμιγώς τη μαζική διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής –το σχέδιό τους είναι να διπλασιάσουν την ετήσια παραγόμενη ισχύ από ΑΠΕ. Υπ΄αυτή την έννοια, τυχόν δέσμευση για εισαγωγές φυσικού αερίου για τα επόμενα 20 χρόνια θα πυροδοτήσουν κύμα δυσαρέσκειας μεταξύ των ψηφοφόρων του κόμματος που το έφεραν στην εξουσία. Παράλληλα, θα επηρεάσει αρνητικά τις προσπάθειες της χώρας να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 88% έως το 2040.
Αν λάβει κανείς υπόψη ότι το Κατάρ, από τη δική του πλευρά επιθυμεί ως μεγάλος εξαγωγέας LNG να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις με τους δυνητικούς αγοραστές αερίου του, όπως κάνουν και οι Αμερικανοί παραγωγοί LNG, η διαφορά που ανακύπτει, καθιστά δυσχερή τα σχέδια αντικατάστασης του ρωσικού αερίου που επιδιώκει η Ε.Ε., ή τουλάχιστον τα κάνει να μοιάζουν πιο δύσκολα από όσο ήλπιζε η ηγεσία των Βρυξελλών. Η Ε.Ε. θεωρούσε ότι αυτή η διαδικασία θα γινόταν σχεδόν αυτόματα. Τουτέστιν, οι εισαγωγείς θα μεταπηδούσαν απλώς από τις εισαγωγές μέσω αγωγών στις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Αλλά, για την Γερμανία, που αποτελεί το σημείο αναφοράς της Ευρώπης, αυτή η διαδικασία μόνο αυτόματη δεν είναι. Η χώρα έχει ήδη ανακοινώσει την κατασκευή τεσσάρων πλωτών τερματικών σταθμών επαναεριοποίησης LNG. Ωστόσο, μόνον ένας από αυτούς θα είναι έτοιμος έως το τέλος του έτους, με δυναμικότητα 5 bcm ετησίως, όγκος που μοιάζει ανεπαρκής για τις ανάγκες της Γερμανίας.
(Υποδομές LNG στην Ε.Ε. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2022)
Αλλά η δυσκολία δεν τελειώνει μόνο στην κατασκευή των απαραίτητων υποδομών. Το Βερολίνο θα πρέπει στη συνέχεια να εξασφαλίσει τις αναγκαίες ποσότητες LNG και στο σημείο αυτό οι ανεπιτυχείς διαπραγματεύσεις με το Κατάρ ρίχνουν βαριά τη σκιά τους στην γερμανική πρωτεύουσα. Και αυτό δεν είναι εντελώς περίεργο να συμβαίνει. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε πως η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου η οποία έως πρόσφατα αποτελούσε μιαν αμιγώς αγορά αγοραστών, μετατράπηκε εν μια νυκτί σε αγορά πωλητών!
Εφόσον λοιπόν, το Κατάρ, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία αποτελούν σήμερα τη βασική πηγή προμήθειας υγροποιημένου αερίου είναι και εκείνες που κρατούν τα κλειδιά των πωλήσεων. Που σημαίνει ότι εάν η Γερμανία δεν δεχτεί να αναλάβει μακροπρόθεσμη δέσμευση, το Κατάρ θα μπορούσε απλά να της αρνηθεί να της πουλήσει LNG. Άλλωστε, αυτή τη στιγμή δεκάδες άλλοι δυνητικοί πελάτες LNG αδημονούν να εξασφαλίσουν προμήθειες του καυσίμου τουλάχιστον για την ερχόμενη χειμερινή περίοδο…
Αυτό που κάνει τα πράγματα χειρότερα για την Γερμανία και την Ε.Ε. είναι το ότι οι παραγωγοί των ΗΠΑ είναι πολύ πιθανό να απαιτήσουν παραπλήσιες μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις και τούτο επειδή πρέπει να δημιουργήσουν πρόσθετη δυναμικότητα υγροποιημένου φυσικού αερίου για να είναι σε θέση να προμηθεύουν τις ποσότητες που χρειάζεται η Ε.Ε. στην περίπτωση που απομακρυνθεί από το ρωσικό αέριο.
Με αυτό το δεδομένο υπόψη, οι παραγωγοί LNG χρειάζονται πρόσβαση σε άφθονο τραπεζικό δανεισμό. Όμως οι τράπεζες θα χορηγήσουν αυτά τα δάνεια μόνο εάν υπάρχουν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις από τους αγοραστές που να εξασφαλίζουν την εμπορική βιωσιμότητα αυτών των έργων. Ειδάλλως, θα μπούν σε περιπέτειες.
Σε κάθε περίπτωση οι ηγεσίες των χωρών-μελών της Ε.Ε. και το κογκλάβιο των ηγητόρων της στις Βρυξέλλες έχουν να αντιμετωπίσουν μια πολύ ιδιόμορφη και άκρως επικίνδυνη επιλογή, καθώς θα πρέπει να συγκεράσουν δύο εκ διαμέτρου αντίθετες πολιτικές: την ενεργειακή ασφάλεια μέσω των ορυκτών καυσίμων και τη στροφή προς τις ΑΠΕ που αντιβαίνουν εκείνη στα ορυκτά καύσιμα. Επίσης, θα πρέπει να συγκεράσουν την ανάγκη για μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος της Ένωσης έως το 2050, με την υιοθέτηση πολιτικών που διασφαίζουν την αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή ενέργεια.
Ένα τελευταίο πρόβλημα στις διαπραγματεύσεις, σήμερα με την Γερμανία, είναι το γεγονός ότι οι παραγωγοί-πωλητές χρειάζονται εγγυήσεις ότι οι αγοραστές δεν θα μεταπωλήσουν το αέριο και ότι θα είναι οι αποκλειστικοί χρήστες του. Αυτή η απαίτηση όμως συγκρούεται με την πρόταση της Ε.Ε., τα κράτη- μέλη που έχουν πρόσβαση σε φυσικό αέριο να το μοιράζονται με εκείνα που δεν διαθέτουν. Το νέο τοπίο στην ενέργεια και οι νέοι πρωταγωνιστές στο παιγχνίδι της ισχύος είναι βέβαιο ότι θα υποχρεώσουν την Ε.Ε. προεξαρχούσης της Γερμανίας, να επανακαθορίσουν άμεσα τις προτεραιότητές τους.